Het majestueuze Groot Handelsgebouw in Rotterdam bestaat dit jaar 70 jaar. Volgens de Amerikaanse gebouweigenaar Jamestown zijn flexibiliteit, services en ontmoeting met gelijkgestemden ‘key’ bij het realiseren van kantoorruimte van de toekomst.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 7, 7 juli 2023
Zelfs voor wie Rotterdam alleen af en toe aandeed met de trein was het toch even slikken toen brasserie Engels in oktober 2020 als gevolg van de coronacrisis moest sluiten. Al sinds opening van het Groot Handelsgebouw (GHG) in 1953 was de zaak in de zuidoosthoek van het monumentale gebouw een pleisterplaats voor bezoekers uit binnen- en buitenland, ooit zelfs met een kegelbaan en tot op het laatst met een vleugel die het café-restaurant extra grandeur gaf.
Aan de buitenkant doet niets denken aan het rijke verleden. De ramen zijn dichtgeplakt met kleurrijke posters, wat ook geldt voor een paar andere ruimten, elders in de plint van het GHG. Via een zijdeur in de centrale lobby van het gebouw onthult Thomas Sandlin, hoofd asset management bij Jamestown Europe, de toekomst van het voormalige Engels. Op de plek waar nu nog met man en macht, en onder toezicht van de monumentencommissie, wordt gewerkt, moet volgend jaar een Food Hall openen, met allemaal verschillende horecaconcepten en aanbieders van eten en drinken onder één dak, vertelt Sandlin. ‘Het wordt het echt een plek waar je elkaar kunt ontmoeten en tegelijkertijd even rustig kunt zitten, precies wat Engels ook was.’
Een foodhall is geen onbekend concept voor de Amerikaanse vastgoedbelegger, die zich heeft gespecialiseerd in creatief hergebruik van monumentale bedrijfsgebouwen. Ook Chelsea Market in New York en Ponce City in Atlanta herbergen dit concept. GHG bevindt zich sowieso in goed gezelschap. Ook iconische locaties als Ghirardelli Square – aan de voet van de Golden Gate Bridge in San Francisco – en Collins Avenue in Miami Beach zitten in het portfolio. Sandlin: ‘Het concept krijgt in het GHG ook echt een publieksfunctie, net als de patio op de eerste etage, die we weer in ere gaan herstellen. Het gebouw moet echt weer onderdeel zijn van de stoep. Dat is ook de reden dat autoverhuurbedrijf Hertz naar een andere locatie is gegaan, zodat wij ruimte hebben voor een publiek initiatief.’
Eigen beursnotering
Het is ook de reden dat Jamestown in 2020 het Collision Project – dat makers en kunstenaars samenbrengt voor kunstprojecten in de openbare ruimte – naar GHG haalde. Daarnaast wordt er momenteel druk gewerkt aan het herstel van de befaamde filmzaal Kriterion boven de hoofdingang aan de zijde van het stationsplein. Het moet de dynamiek terugbrengen in het pand, dat werd gebouwd als een warenhuis voor de zakelijke markt. Bezoekers konden de nieuwste producten en diensten live aanschouwen in een van de vele showrooms van het 122.000 m² grote gebouw. Het complex had zelfs een eigen beursnotering.
De glazen vitrines in de trapportalen, nu veelal gevuld met historische foto’s, zijn een stille getuige van het rijke verleden. Er zijn tot op de dag van vandaag zelfs expeditiestraten dwars door het gebouw, een nooit meer overtroffen vroege vorm van last-mile distributie.
Na de jaren ’60 veranderde het gebouw van een zoemende bijenkorf voor handelaren langzaam maar zeker in het grootste kantoorgebouw van Nederland. Verzekeraars uit binnen- en buitenland, adviesbureaus en zelfs het Panamese consulaat vonden er in de loop der jaren een plekje en zitten er vaak nog steeds. ‘Doordat het gebouw steeds meer een kantoorfunctie kreeg werd het ook steeds minder open, tot het moment dat mensen zich afvroegen wat er nu eigenlijk allemaal nog gebeurde.’
Eerste Europese aankoop
Jamestown wil het GHG ‘teruggeven’ aan de stad en aan de gebruikers, wat van meet af aan de insteek was toen het complex in 2019 als eerste aankoop in Europa werd overgenomen van het Amerikaanse Highbrook. Highbrook had toen al een aanzet gegeven voor de vernieuwing van het huuraanbod in het deel van het complex dat Kleinhandel heet: de ruimte waar kleine zelfstandigen een werkplek vinden en tegelijkertijd gebruik kunnen maken van de faciliteiten in het gebouw. ‘De vorige eigenaar was er in 2000 al mee begonnen, als co-working avant la lettre’, vertelt Sandlin met een knipoog.
Jamestown heeft onlangs Kleinhandel met 600 m² uitgebreid en past een deel van de ruimten aan tot ‘spec suites’, een knipoog naar het bestaande concept flex-office. Sandlin: ‘Dat zijn ruimten die we turn-key kunnen opleveren naar wens van iets grotere bedrijven die snel een kantoor zoeken met een huurtermijn van 3–5 jaar. Daarnaast binden we nog steeds grote nieuwe huurders – onlangs nam Q8 liefst 2800 m² af voor zijn Europese hoofdkantoor – en bedienen we dankzij een andere grote huurder, aanbieder van flex-werkplekken CIC, ook dat segment van de markt.’
Er zitten nu 450 huurders in het pand, van zzp’ers tot multinationals. ‘Wat al deze mensen gemeen hebben, is dat ze samen willen zijn. Zeker na de coronapandemie hebben werknemers een incentive nodig om naar kantoor te komen. Los van de groeiende ruimtebehoefte van nieuwe maakbedrijven en creatieve ondernemers moet een kantoor ook een toegevoegde waarde hebben, bijvoorbeeld omdat je er gelijkgestemden ontmoet of omdat je je er ook buiten het werk kunt vermaken. Ook met je partner of je kind.’ Dat doel werd al eerder bereikt in Atlanta, waar je inmiddels op het dak van Ponce City Market het Skyline Park vindt met onder meer een cocktailbar en een minigolfbaan.
Levensgroot vier op een rij
Bij wijze van proef gaat het GHG het komende halfjaar onder de noemer The Rooftop ook het Rotterdamse dak op een creatieve manier gebruiken, zodat het voor de hele lokale gemeenschap toegankelijk is. Er is een speelhal gerealiseerd waar je kunt airhockeyen, door een labyrint van lint kunt lopen of op levensgrote schaal vier op een rij kunt spelen, kunt eten en drinken en kunt genieten van het uitzicht op de rest van Rotterdam en omgeving. ‘Afgezien van de horeca-exploitatie, waarvoor Spinning Group operating partner is, kunnen we een concept als The Rooftop helemaal zelf uitrollen, omdat er binnen Jamestown inmiddels voldoende expertise is, onder meer op het vlak van marketing.’
De openstelling van de Rooftop wordt ook gezien als de aftrap van de verdere transformatie van het gebouw, al is ‘herstel in oude luister’ misschien een betere omschrijving. Het laaghangende fruit, het vergroenen van de binnentuinen, is al aangepakt. Het nieuwe Maaskant Park, genoemd naar een van de architecten van het gebouw, is van parkeerplaats veranderd in een verrassend groen verblijfsgebied met fraaie doorkijkjes naar de rest van het gebouw. Een ruimte in de oksel van de parkeergarage is nu de überpopulaire croissanterie Krozant.
Monumentencommissie
‘Het weghalen van dingen die in de loop der jaren zijn toegevoegd, biedt kansen en zorgt voor verrassingen’, aldus Sandlin. Het schaven aan een rijksmonument heeft wel een nadeel. ‘Letterlijk ieder deeltje van het gebouw dat door onze handen gaat, valt onder het toezicht van de monumentencommissie. Dat staat natuurlijk haaks op de visie van de meeste beleggers en ontwikkelaars, die zo snel mogelijk hun aanbod willen optimaliseren. Voor ons is het opwaarderen van vastgoed en locaties met een monumentale waarde juist het uitgangspunt, zelfs al zorgt dat ervoor dat je een asset pas over 15 jaar kunt verkopen.’
