Moed verloren al verloren. Bewoners van het West-Brabantse dorp Moerdijk hoeven niet direct te wanhopen nu de gelijknamige gemeente heeft aangekondigd het dorp te willen slopen. De geschiedenis leert dat op andere plekken sloop voor bedrijvigheid helemaal niet nodig was.
Eerder deze week baarde de gemeente Moerdijk opzien met haar aankondiging de dorpskern Moerdijk op termijn te willen slopen. Daarmee wil het ruimte creëren voor het project Powerport dat van industriegebied Moerdijk een essentiële schakel in de energievoorziening van Nederland moet maken.
Direct onstak er een storm van woede onder de bijna 1.200 inwoners van het dorp en buitenstaanders. Een petitie voor behoud van het dorp is in 2 dagen tijd al bijna 1.600 keer ondertekend.
Verzet is er door de jaren heen ook vrijwel altijd geweest in andere dorpen en buurtschappen die moesten sneuvelen voor de "vooruitgang". De belofte van nieuwe bedrijvigheid werd echter lang niet altijd ingelost.
Blankenburg
Dat laatste gebeurde wel bij de sloop van Blankenburg, een dorp ten zuidoosten van Rozenburg. In 1960 viel bij de 400 inwoners (130 woningen) een brief op de mat dat hun woonplaats moest verdwijnen ten faveure van de uitdijende Rotterdamse haven, het Botlekgebied in het bijzonder. In 1965 werd de laatse woning gesloopt en bedrijvigheid kwam er. Tot op de dag van vandaag is het voormalige dorp nu de locatie van Huntsman Chemicals en haar rechtsvoorganger ICI. Het dorp Blankenburg wordt bezongen door het muzikale duo The Amazing Stroopwafels.
Even verderop, bij Heenvliet, verdween eind jaren 60 het buurtschap Nieuwesluis ten faveure van de aanleg van de Seinehaven (Europoort). Landhuis D'Oliphant, een Rijksmonument, bleef in onderdelen gespaard en werd in 1975 herbouwd aan de Kromme Zandweg in Rotterdam-Charlois.
Drie Groningse dorpen
Gesloopt werd er ook in het Groningse gebied Oostserhoek aan de Eemsdelta. In de jaren 60 en 70 verdwenen daar goeddeels de dorpen Heveskes, Weiwerd en Oterdam ten faverue van nieuw industrieterein. In Heveskes, ooit goed voor 215 inwoners bleef alleen de kerk overeind. Er kwam een goederenspoorlijn richting Delfzijl. Oterdam (102 inwoners) werd volledig van de kaart geveegd voor de vebreding van de Zeedijk aan de Eemsmonding. Weiwerd werd nooit volledig gesloopt. De industriële productie viel begin jaren terug en vele hectares terrein waar industrie was voorzien werden nooit gebruikt.
Chemelot
Dat gold wel voor het gehucht Kerensheide, dat nu onder de Limburgse gemeente Beek zou vallen. In de jaren 70 verdween het gehucht volledig nadat het was omsingeld door bedrijeven die nu chemiecampus Chemelot vormen. De Oostenrijkse noodwoningen die na de oorlog in Kerensheide werden neergezet werden na sloop van de dorp elders weer opgebouwd.
Schiphol-Rijk
Het altijd mysterieus klinkende Schiphol-Rijk blijkt na een kleine zoektocht te verwijzen naar het in 1959 verdwenen dorp Rijk dat moest plaatsmaken voor de hoofdterminal van luchthaven Schiphol. Schiphol-Rijk, gelegen onder de Kaagbaan, is hoofdzakelijk een bedrijvenpark. Toch wonen er volgens Allecijfers.nl ook 295 mensen.
Ruigoord
Even verderop in Amsterdam is ondanks decennia van plannen, protesten en nieuwe plannen het voormalige dorp Ruigoord in de Houtrakpolder nooit gesloopt. Uiteindelijk kwam de Afrikahaven er wel maar het dorp kreeg een nieuw leven als kunstenaarskolonie.
Doel
Een van meest tot de verbeelding sprekende voorbeelden is het Belgische Doel, op de linkeroever van de Schelde. Sinds 1998 zijn er plannen voor de aanleg van het Saeftinghedok dat precies op de plek van het dorp is voorzien. In de jaren daarna stroomt Doel, ooit goed voor 1.300 inwoners, vrijwel volledig leeg waardoor een spookdorp ontstaat. De nieuwe haven? Die kwam er niet. Er zijn plannen om het dorp nieuw leven in te blazen.
Industrie in zwaar weer
Ook in Moerdijk lijkt de sloop van het dorp nog geen gelopen race. In praktische zin omdat Provincie en Rijk ook een stem hebben. Qua schaalgrootte kent de sloop van het West-Brabantse dorp in ons land in de recente geschiedenis geen gelijke. Bovendien doet zich een parallel voor met de geschiedenis in Groningen waar achteraf gezien met de sloop economisch te ver voor de troepen was uitgelopen.
Ook nu heeft de chemische industrie het lastig in ons land door concurrentie vanuit het buitenland, netcongestie en CO2 wetgeving. Tal van bedrijven hebben al aangekondigd investeringen te cancelen of bedrijvigheid zelfs te staken. Als dat ook gebeurt in Moerdijk kan de behoefte aan nieuwe ruimte voor Power Port wellicht ook elders ingevuld worden.
