Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Dat geldt zeker voor de al eerder ingezette ambitie om tot 2030 zo'n 1 miljoen woningen bij te bouwen. Volgens het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) staat het door Rutte IV geïntroduceerde Ruimtelijk Afwegingskader daarbij in de weg en staan 220.000 geplande nieuwbouwwoningen op drijfzand.
Het Ruimtelijk Afwegingskader omvat ruimtelijke restricties: niet bouwen waar grote risico's voor wateroverlast of bodemdalingbestaan. Uit het kader kan worden afgeleid dat maatregelen nodig zijn voor de helft van geplande woningbouw van 983.000 woningen. voor ruim 20% van de woningen (220.000) is er zelfs sprake ven een grote opgave.
Woningbouw in combinatie met technische ingrepen zoals ophoging van de grond is wel goed mogelijk, maar kostbaar. Bij blootstelling aan wateroverlast of overstroming is er een geschatte kostenpost van € 1,1 mrd (€ 7.500 per woning), bij bodemdaling gaat het vaak om grotere gebieden die moeten worden opgehoogd en dreigt een extra kostenpost van € 1,4 mrd. In totaal is er dan € 2,5 mrd nodig.
Het in het Afwegingskader gehanteerde risico-model is volgens het EIB echter gebaseerd op uitzonderlijke uitgangspunten, zoals het meet ongunstige scenario voor de zeespiegelstijging waarbij deze 4 meter stijgt. Bij een meer evenwichtige, 'realistische' benadering kunnen de meerkosten belangrijk worden gereduceerd.
Het EIB wijst erop dat er daarnaast flink geïnvesteerd moet worden in infrastructuur, waaronder waterzuiveringinstallaties, gemalen en natuurvriendelijke oevers om te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Deze heeft tot doel het realiseren en behouden van chemisch schoon en ecologisch gezond oppervlaktewater en grondwater. Voor de periode 2025-2027 worden de kosten die hiermee zijn gemoeid deze geraamd op € 2,4 mrd, wat de bouwsector een extra kostenpost van € 1,25 mrd oplevert. Door een aanpassing in de Europese regelgeving kan de infrasector deze kosten wel wat langer uitsmeren.
De waarschuwing van het EIB dat de nieuwbouwambitie van het vorige en het huidige kabinet niet gehaald gaat worden, is zeker niet de eerste. Eerder gaven onder meer de vervoersbedrijven in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) al aan dat dit lastig zou gaan worden als het kabinet haar bezuinigen op het openbaar vervoer doorzet. Daarmee zou de bouw van ca. 300.000 woningen nabij OV-locaties in gevaar komen.
