Top-60 Vastgoedjuristen 2019: De profielen

AKD
Aantal vestigingen: 6
Aangesloten bij: Interlaw
Hoofd vastgoedsectie: Sven Billet
Aantal vastgoedjuristen: 92 (vorig jaar: 89)
AKD heeft Zalando geadviseerd bij de selectie van de locatie voor het DC in Bleiswijk, een ontwikkeling van 140.000 m² van Somerset Capital Partners en Realco, en voerde voor Zalando onderhandelingen over de huur- en ontwikkelovereenkomsten.
Bij het VEN-hotel in Amsterdam Sloterdijk adviseerde het kantoor bij de begeleiding van de bouw en vervolgens verkoop van het complex aan een buitenlandse belegger. Bij dit project adviseert AKD op verschillende rechtsgebieden, waaronder transacties, projectontwikkeling, bouwrecht en tax.
AKD heeft per 1 januari 2019 de Brusselse vestiging van het Amerikaanse advocatenkantoor McGuireWoods overgenomen, inclusief de Belgische vastgoedadvocaten, en biedt nu ook diensten op vastgoedgebied aan de Belgische en Luxemburgse markt.

Allen & Overy
Aantal vestigingen: 44, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Leon Hoppenbrouwers
Aantal vastgoedjuristen: 36 (vorig jaar: 37)
Allen & Overy adviseerde Anbang bij de verkoop van het DoubleTree by Hilton bij Amsterdam CS aan AXA IM, voor een bedrag van € 425 mln. Eerder was het advocatenkantoor ook betrokken bij de aankoop van het hotel door Anbang. Een andere grote beleggingsdeal waarbij Allen & Overy verkoper Europa Capital bijstond was Media Park. Pinnacle was hier de koper. Sinds 2013 adviseert Allen & Overy ING op het gebied van huisvesting, waaronder de ontwikkeling van het nieuwe kantoor aan de Frankemaheerd in Amsterdam Zuidoost, de transformatie van het huidige hoofdkantoor, Amsterdamse Poort (Zandkasteel), en de renovatie van Financial Plaza.

Baker McKenzie
Aantal vestigingen: 78, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Frenk Huisman en Cynthia de Witt Wijnen
Aantal vastgoedjuristen: 15 (vorig jaar: 16)
Baker McKenzie heeft Aroundtown geadviseerd bij de aankoop van een portefeuille met 7 CenterParcs-resorts voor € 1,1 mrd, waarvan 4 in Nederland, 2 in België en 1 in Duitsland. De verkoper is Blackstone. Verder werd Greystar Real Estate Partners geadviseerd bij de uitbreiding van Campus Diemen Zuid (800 woningen voor studenten en starters). Baker McKenzie begeleidde de financiering van de nieuwe ontwikkeling die door Van Wijnen is gerealiseerd en de overeenkomst met Deutsche Hypo. Het advocatenkantoor heeft Hansa Invest begeleid bij het verwerven van een logistieke portefeuille met twee distributiecentra in Nederland, in totaal 70.000 m² (een deal van € 60 mln).
Voor de komende tijd verwacht Baker McKenzie een toename in cross-border transacties (vooral woningen).

BarentsKrans
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Jesse Zijlma
Aantal vastgoedjuristen: 20 (vorig jaar: 19)
BarentsKrans begeleidt Amvest (voor diverse Amvest- en Aegon-fondsen) bij de aankoop en verkoop van vastgoedportefeuilles en losse turnkey-projecten. Een voorbeeld van het eerste is de aankoop/overname van de Utrechtse Fondsen Vastgoed CV-portefeuille van circa € 400 mln, waarbij het vastgoed van deze fondsen in het Amvest Residential Core Fund is ondergebracht en de fondsstructuur is geïntegreerd, zodat een aantal participanten (institutionele beleggers/pensioenfondsen) hun participaties konden omruilen. Een voorbeeld van een turnkey-aankoop is De Startmotor in Rotterdam: 581 duurzame startersappartementen met veel gemeenschappelijke voorzieningen.
Verder adviseerde het advocatenkantoor G&S en KWP (ondernemingen van VolkerWessels) bij het project Wonderwoods in Utrecht.

Boot Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Alexandra Jurgens-Boot
Aantal vastgoedjuristen: 6 (vorig jaar: 9)
Boot Advocaten heeft bij het project Leidsche Rijn Centrum een deel van de aannemingsbedrijven (combinatie Hurks/Slokker) bijgestaan in geschillen met de belegger/ontwikkelaar ASR en Vesteda.
De Oostenrijkse ontwikkelaar Oviesa-Torena heeft voor de Y-Towers in Amsterdam-Noord de overeenkomst ontbonden met hoofdaannemer Zublin. Zublin heeft op zijn beurt alle contracten met onderaannemers ontbonden. Boot heeft onderaannemers bijgestaan in de afwikkeling en de heronderhandelingen bij de doorstart.
Boot Advocaten heeft een praktijk ontwikkeld op het gebied van de steeds wijzigende regelgeving ten aanzien van klimaat en energie, in het bijzonder in relatie tot de verduurzaming van vastgoed. Ook verwacht het kantoor dit jaar meer diensten te gaan leveren voor verduurzaming van bestaand vastgoed.

Bricks Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Anneloes de Fouw
Aantal vastgoedjuristen: 4 (vorig jaar: 4)
Bricks Advocaten heeft de doorstart begeleid van alle Sissy-Boy-winkels in Nederland en België. Tevens is het kantoor betrokken geweest bij vele (ver)huurtransacties voor winkelketens, waaronder H&M (nieuw distributiecentrum in Nieuwegein, Roermond, Sittard, Buikslotermeerplein en call center Maastricht) en Cos (Haarlem, Utrecht). Voorts is het kantoor voor Dreef Beheer actief bij de herontwikkeling van het Marlo-terrein in Beverwijk. Daarnaast was Bricks betrokken bij een groot aantal (ver)huurtransacties voor casino’s in hotels, waaronder de verhuur van bedrijfsruimten in hotels van Van der Valk op diverse locaties in Nederland. Naar verwachting zal de focus in de toekomst meer komen te liggen op het doorstarten van failliete winkelketens.

Buren
Aantal vestigingen: 5
Aangesloten bij: Alfa International
Hoofd vastgoedsectie: Gerbrand Schrickx
Aantal vastgoedjuristen: 11 (vorig jaar: 10)
Buren adviseerde ABC Westland bij de verkoop van een bedrijfscomplex in Poeldijk aan Hines (€ 116,5 mln). Het betrof 11 logistieke panden en 2 kantoren op 32 hectare grond.
Verder werd Vesteda bijgestaan bij de overname van een portefeuille met 5983 bestaande en 794 nieuw te bouwen woningen van Delta Lloyd, onderdeel van de NN Group. Met een transactiewaarde van € 1,5 mrd was dit de grootste deal van het jaar. Buren trad op als lead counsel bij de nieuwbouwprojecten.
Buren adviseerde verder Fresch Real Estate bij de acquisitie en financiering van verschillende objecten en portfolio’s (woningen, kantoorruimtes en percelen) in Den Haag, Haarlem, Utrecht, Diemen, Nieuwegein en Breda met de bedoeling deze te (her)ontwikkelen.

Clifford Chance
Aantal vestigingen: 32
Hoofd vastgoedsectie: Liesbeth Buiter/Titus de Vries
Aantal vastgoedjuristen: 21 (vorig jaar: 23)
Clifford Chance heeft Orange Capital Partners (OCP) geadviseerd bij de acquisitie van drie grote vastgoedportefeuilles ter waarde van in totaal € bijna 400 mln. Het gaat om ruim 1750 woningen. Verder heeft het kantoor ASR en TU Delft geadviseerd bij het opzetten van financiering van commercieel vastgoed op universiteitscampussen. Ook adviseerde het BlackRock bij de aankoop van het gerenoveerde pand aan de Huidekooperstraat (5640 m² vvo met twee parkeerlagen) en een Duits fonds bij de aankoop van medische centra in Limburg en Rotterdam. Prologis werd geadviseerd bij de aankoop van grond van gemeente Nieuwegein op bedrijvenpark Het Klooster voor het bouwen van een distributiecentrum voor Hema. Het advocatenkantoor is ook betrokken bij vastgoedfinancieringen, zoals GreenOak Europe Secured Lending en Goldman Sachs.

CMS
Aantal vestigingen: 72, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Hein van der Meer
Aantal vastgoedjuristen: 49 (vorig jaar: 45)
CMS adviseerde de Koreaanse investeerder HAAM bij de aankoop van kantoorgebouw Edge in Amsterdam Sloterdijk voor € 250 mln. Het 52.500 m² grote gebouw wordt volledig opgeknapt en verduurzaamd en is bijna volledig verhuurd. Verder begeleidde het advocatenkantoor de Amerikaanse vermogensbeheerder Nuveen Real Estate bij de aankoop van het 16.000 m² grote monumentale kantoorcomplex de Gouden Bocht aan de Herengracht in Amsterdam voor € 126 mln. CMS heeft tevens de financiering voor Nuveen begeleid in samenwerking met Linklaters Londen. Het betreft een gecombineerde vastgoed- en aandelentransactie.
CMS heeft Invesco bijgestaan met de aankoop van het project Bergwijkstadspark Blok 22–23 in Diemen voor € 132,5 mln. Snippe realiseert hier met Hurks als aannemer 304 woningen en commerciële ruimten.

Corten De Geer Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen: 8 (vorig jaar: 5)
Corten de Geer Advocaten heeft geadviseerd over alle juridische aspecten bij de realisatie van het hoofdkantoor van de Nationale Postcode Loterij in het Amsterdamse Zuidasgebied. Verder heeft het kantoor Urban Industrial geadviseerd bij de herinrichting van erfpachtrechten in Amsterdam Zuidoost en heeft het een collectieve procedure gevoerd namens Utrechtse erfpachters tegen de gemeente Utrecht over het conversieaanbod en de canonherziening.

De Brauw Blackstone Westbroek
Aantal vestigingen: 5, waarvan 1 in Nederland
Aangesloten bij: Best Friends
Hoofd vastgoedsectie: Mark Rebergen
Aantal vastgoedjuristen: 7 (vorig jaar: 7)
Dit advocatenkantoor was onder meer betrokken bij het project Mibenta, de verkoop van Simadan/Rotie/Noba, deels aan Swire & Sons en deels aan Parcom. Een complex M&A-dossier met een grote vastgoedcomponent; de voornaamste bedrijfslocatie ligt in de haven van Amsterdam. De Brauw verzorgde ook de overdracht van buiten Nederland gelegen vastgoedobjecten.
Verder adviseerde het kantoor Bouwinvest bij de verkoop van een woningportefeuille van meer dan € 100 mln (The Emperor) en was het betrokken bij de verkoop van het aandeel van Host Hotels & Resorts in een joint venture met onder andere APG; dit 1/3-aandeel had een waarde van € 700 mln. Ten slotte noemt De Brauw Klépierre als een belangrijke klant, bij de goederenrechtelijke (her)structurering van een deel van het Hoog Catharijne-complex voor een voorgenomen uitbreiding.

Dentons Boekel
Aantal vestigingen: 177, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Wendela Raas
Aantal vastgoedjuristen: 68 (vorig jaar: 62)
Dentons heeft Union Investment geadviseerd bij de acquisitie van kantoor 5 Keizers in Amsterdam van een fonds gelieerd aan MCAP. Het betrof 15.000 m², een deal van € 142 mln.
Het kantoor adviseert IWG en dochterondernemingen Regus, Spaces, HQ, Signature en No 18 bij alle belangrijke huurtransacties. Het is verder betrokken bij nieuwe transacties (ontwikkeling/lease, o.a. met projectontwikkelaars zoals G&S, AM, Maarsen) en portfolio-deals (o.a. M7, Time Equities en ASR).
Dentons heeft Kildare en Chalet bijgestaan bij de verkoop van de hele kantorenportefeuille in Nederland in verschillende transacties aan (internationale) investeerders.
Het advocatenkantoor adviseerde VGP bij een geschil met Park 15 Logistics. Het betrof de aankoop van bouwkavels voor logistieke centra (totaal 150.000 m² vvo).
Dentons wil zijn juridische dienstverlening uitbreiden met technologische hulpmiddelen (legal-tech) en heeft een dochteronderneming opgezet, Nextlaw.

Dirkzwager Legal & Tax
Aantal vestigingen: 2
Aangesloten bij: Telfa en USLaw
Hoofd vastgoedsectie: Robert Rijpstra (advocaat),  Anouk Bisseling (notaris) en Gerton Rademaker (fiscalist)
Aantal vastgoedjuristen: 34 (vorig jaar: 26)
Dirkzwager heeft de Deense firma Obton juridisch begeleid bij de aankoop, financiering en realisatie van diverse zonne-energieparken in onder meer Dordrecht (22.000 panelen), Uden (43.000 panelen) en Almelo (120.000 panelen).
Namens GGZ Oost-Brabant heeft Dirkzwager de juridische begeleiding verzorgd van de gestructureerde verkoop van het landgoed Coudewater bij Den Bosch. Koper is Van Wanrooij Projectontwikkeling. Er worden maximaal 400 nieuwbouwwoningen gerealiseerd op het voormalige GGZ-terrein. Het advocatenkantoor adviseert verder diverse woningcorporaties over vastgoedfinancieringsconstructies, waaronder bancaire zorgplicht en doorzakken van derivaten in het kader van de Richtlijn Derivaten en Beleidsregel I.
Vorig jaar heeft Dirkzwager zijn dienstverlening uitgebreid met fiscaal advies. Dertien fiscalisten van Loyens & Loeff Arnhem zijn overgestapt.

DLA Piper
Aantal vestigingen: 85, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Monique Laenen
Aantal vastgoedjuristen: 31 (vorig jaar: 29)
DLA Piper heeft acquisities begeleid van distributiecentra en bedrijfsgebouwen voor het Logistics Fund en het Light Industrial Fund van de Amerikaanse investeringsmaatschappij Ares, in onder meer Nederland, Duitsland, Frankrijk en de UK. Ook de (her)financieringen door Morgan Stanley heeft het kantoor mede begeleid.
Verder was DLA Piper betrokken bij de Bunkertoren te Eindhoven, een ontwikkeling van RED Company en Being Development. Het kantoor begeleidde bij de aankoop van de grond, het publiekrechtelijke traject rond de vergunning en de structurering van de verkoop via een gescheiden koop- aannemingstructuur. Ten slotte heeft DLA Piper geadviseerd bij de verkoop van huurwoningen aan SPF.
Het team heeft een sterke focus op zonne- en windparken en de financiering daarvan. Daarnaast adviseert het regelmatig over de aan- of verkoop van duurzame energieprojecten. Belangrijke cliënten zijn ING Bank, Hamburg Commercial Bank en BNG Bank.

Dudok Bouw- en Vastgoedrecht
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Jan van Balen
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 11)
Dudok adviseerde de Belgische bouwer Cosimco bij de onderhandelingen en contractsluiting voor de bouw van een datacentercampus voor de Amerikaanse datacenterexploitant CyrusOne. De campus wordt gebouwd op bedrijventerrein PolanenPark tussen Haarlem en Amsterdam en beslaat 27.000 m² over drie verdiepingen. Ook adviseerde Dudok een cliënt uit de hospitality-branche bij de aanhuur van de middenkern van het voormalige GAK-gebouw in Amsterdam voor de exploitatie van een appartementenhotel met 120 kamers.
Verder was Dudok namens de verkoper en ontwikkelaar betrokken bij de onderhandelingen en contractsluiting voor de verkoop en ontwikkeling van Villa Wulperhorst te Zeist tot woon–zorglocatie. Het advocatenkantoor treedt vaker op als juridisch dienstverlener in de woon–zorgmarkt.

Eversheds Sutherland
Aantal vestigingen: 69, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Paul Goedvolk
Aantal vastgoedjuristen: 15 (vorig jaar: 14)
Voor Montea was Eversheds Sutherland betrokken bij transacties van logistiek vastgoed, zowel uitbreiding als toekomstige (her)ontwikkeling. Zo kocht Montea een locatie aan de Panovenweg te Tiel voor € 58 mln.
Het advocatenkantoor adviseerde CyrusOne bij een datacentercampus op bedrijventerrein PolanenPark (zie ook Dudok, die de bouwer adviseerde).
Verder adviseerde Eversheds (onder meer) bij de voorbereidende fase, bouwfase en de verkoop van vorig jaar gerealiseerde zonneparken in Vlissingen-Oost, Franeker en Achtkarspelen, in alle gevallen door de verkoop van alle aandelen in de desbetreffende SPV’s.
Het advocatenkantoor voorziet een toegenomen vraag naar advies bij (her)ontwikkelings- en transformatieprojecten en de realisatie van datacenters.

Fisherman Huurrecht Advocaten
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Michel Visser
Aantal vastgoedjuristen: 7 (vorig jaar: 5)
Fisherman Huurrecht Advocaten heeft de aankoop begeleid van twee vastgoedportefeuilles in Rotterdam, een met 25 winkels en een met 17 winkels. Dit is representatief, omdat het advocatenkantoor slechts twee specialisaties heeft: aan-/verkoop en het huurrecht. In Amersfoort was Fisherman betrokken bij de aankoop van een kantoorgebouw.

Fort Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Act Legal
Hoofd vastgoedsectie: Pieter Twaalfhoven, Katinka Verdurmen, Jodit de Bruin en Dirk van den Berg
Aantal vastgoedjuristen: 14 (vorig jaar: 13)
Fort Advocaten adviseerde Green Swan bij 150 huurovereenkomsten voor Intertoys-speelgoedwinkels die de Portugese investeerder heeft overgenomen. Het kantoor adviseert ook (internationale) retailondernemingen op het gebied van vastgoedrecht, waaronder Intertoys, JD Sports Fashion, Hema, Blokker, Action en Nespresso.
Animoo Hotels kreeg advies bij de aankoop van het Memphis Hotel in Amsterdam.
Verder stond Fort Advocaten Ymere juridisch bij met de verkoop van meerdere percelen op het voormalige Groenoordhallen-terrein in Leiden ten behoeve van woningbouw. In 2018 adviseerde Fort Advocaten bij de aankoop van het Gelredome Stadion in Arnhem en commerciële ruimten in het Pontsteiger-gebouw in Amsterdam.

Freshfields Bruckhaus Deringer
Aantal vestigingen: 28, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Thijs Flokstra en Harald Spruit
Aantal vastgoedjuristen: 10
Freshfields Bruckhaus Deringer adviseerde AXA, dat in een joint venture met Sirius Real Estate vijf bedrijvenparken in Duitsland overnam. AXA verwerft een meerderheidsbelang van 65% in de joint venture. De bedrijventerreinen in Berlijn, Neurenberg, Mainz en Bayreuth zijn allemaal in handen van en worden beheerd door Nederlandse bedrijven van de Sirius Group. Het advocatenkantoor adviseerde Blackstone bij zijn investering van € 200 mln in het upgraden van de Center Parcs-sites in Nederland, België en Duitsland. Verder adviseerde Freshfields Brookfield, dat een controlerend belang heeft gekregen in IC Group, een Duitse ontwikkelaar en belegger van studentenwoningen met ook complexen in Nederland.

GMW Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Raymond de Mooij
Aantal vastgoedjuristen: 7 (vorig jaar: 6)
GMW Advocaten was als juridisch adviseur betrokken bij de sloop en renovatie van de flats aan de Westduinweg in Den Haag. Verder adviseert het kantoor bij de ontwikkeling van de Mall of The Netherlands in Leidschendam en bij diverse ontwikkelingen op de Binckhorst te Den Haag.

Greenberg Traurig
Aantal vestigingen: 41, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Jan Kees Brandse en Peter Jansema
Aantal juristen: 18 (vorig jaar: 18)
Greenberg Traurig adviseert veel bij grensoverschrijdende portfoliotransacties en in de sectoren hotels en retail. Het kantoor adviseerde Harbert European Real Estate Fund bij de acquisitie en financiering van project Bishop, dat bestaat uit 12 gebouwen en drie verschillende portefeuilles: Queen, Rook en Knight. De kantoren hebben een totale oppervlakte van 69.000 m². Ook adviseerde Greenberg Traurig SCI De Monarch, een joint venture van drie fondsen gemanaged door Amundi, bij de verkoop van de PwC-toren in Rotterdam aan 1ZoneCapital, een equity partner van Flemyn. Het kantoor heeft een oppervlakte van ongeveer 18.500 m². Amundi is sinds 2015 een cliënt van het kantoor.

Hartman LMH
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Lex Hartman
Aantal vastgoedjuristen: 20
Notariskantoor Hartman LMH is een juridisch adviseur in het vastgoed en het ondernemingsrecht. Het kantoor is opgericht door (kandidaat-)notarissen die gewerkt hebben bij grote kantoren. Hartman LMH is gevestigd aan de Amsterdamse Zuidas.

Hemwood
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Gijs Heutink
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 10)
In Utrecht was Hemwood betrokken bij de Galaxy Tower (een hotel met 266 kamers en 330 appartementen, ca. 90 meter) met ondergrondse parkeergarage. Hemwood adviseert Amrath Hotels & Restaurants en procedeert over de turn-key overeenkomst met de koper van de appartementen.
Hemwood deed vorig jaar namens Montea de structurering en onderhandelingen met zowel de verkoper (Louwman) als huurder (Koopman Logistics) van een groot logistiek terrein (222.000 m²) in het Limburgse Born. Hemwood stond Montea bij voor het uitvoeren van de due diligence, de aandelenovername en huurovereenkomst, een deal ter waarde van € 37 mln.
Het advocatenkantoor adviseerde KNSF Vastgoed bij de ontwikkeling van het KNSF-terrein in Muiden, een gebied van 70 ha waar 1300 woningen en 28.380 m² voorzieningen worden gebouwd.

Hielkema & Co Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Huib Hielkema
Aantal vastgoedjuristen: 6 (vorig jaar: 6)
De advocaten van Hielkema & Co hielden zich onder meer bezig met het opstellen van modelhuurcontracten voor een grote branchevereniging van vastgoedbeleggers. Ook adviseerden ze bij diverse aandelentransacties met te ontwikkelen of verhuurd bedrijfsonroerend goed. Verder waren ze betrokken bij vele ingewikkelde atypische procedures op het gebied van het huurrecht.
Hielkema & Co Advocaten is een nichekantoor gespecialiseerd in vastgoed, met een focus op het huurrecht. Het kantoor verwacht de dienstverlenende activiteiten te gaan uitbreiden op het gebied van bouwrecht, projectontwikkeling en ruimtelijk bestuursrecht.

Holdinga Matthijssen Kraak Notarissen
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Arnoud Matthijssen
Aantal vastgoedjuristen: 9 (vorig jaar: 7)
Orange Capital Partners werd begeleid bij de aankoop van verschillende woningportfolio’s met een totale waarde van circa € 310 mln. Verder adviseerde Holdinga Matthijssen Kraak Notarissen Stone Age Capital bij de verkoop en het transporteren van verschillende woningportfolio’s, waaronder een woningportfolio aan Blackstone met een waarde van € 250 mln.
Tevens adviseerde het kantoor Boelens de Gruyter bij de structurering van een nieuwbouwproject aan het Koningin Wilhelminaplein te Amsterdam.
Het kantoor wil de onroerendgoed-praktijk gestaag uitbreiden, waarbij het zich richt op transacties, projectontwikkeling en het structureren van onroerendgoed-complexen.

Hogan Lovells
Aantal vestigingen: 52, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Wouter Jongen/Carola Houpst
Aantal vastgoedjuristen: 9 (vorig jaar: 7)
Hogan Lovells International is gespecialiseerd in de aan- en verkoop van datacenters. Het team was betrokken bij diverse aankopen van datacenters door verschillende partijen, waaronder de aankoop van twee datacenters in Groningen en Eemshaven door QTS en de overname van NLDC (aanbieder van colocatie- en connectiviteitsdiensten en dochter van KPN) door DWS. Verder werden diverse nationale en internationale banken en vastgoedfinanciers geadviseerd, waaronder HSBC bij de financiering van Agro Merchants Group en Kabeve Investments bij de financiering van diens winkelvastgoed. Hogan Lovells heeft HSBC ook geadviseerd bij de herfinanciering van een Amsterdams hotel met een member’s only club, met restaurants, bars en een spa. Tot slot was het kantoor betrokken bij de aankoop van diverse logistieke objecten in Nederland, onder meer door HCI 360.

Houthoff
Aantal vestigingen: 5, waarvan 2 in Nederland
Aangesloten bij: Lex Mundi
Hoofd vastgoedsectie: Herman Lohman/Jan Cees Kuiken
Aantal vastgoedjuristen: 85 (vorig jaar: 80)
Houthoff heeft Heimstaden bijgestaan bij de koop van 9544 woningen van Round Hill voor € 1,4 mrd en Wereldhave bij de verkoop van winkelcentrum Itis in Helsinki voor € 450 mln. Houthoff gaf leiding aan een internationaal dealteam. Het kantoor adviseerde het beursgenoteerde Canadese EC Reit bij de koop van 2091 woningen van Capreit, een zogenaamde ‘reversed takeover’: de koopsom werd deels voldaan in nieuw uit te geven aandelen op de Canadese beurs.
Houthoff verwacht vaker te worden gevraagd om internationale acquisities te begeleiden en verwacht een toename aan investeringen van buitenlandse partijen op de Nederlandse markt en van Nederlandse partijen in het buitenland. De vastgoed- en taxpraktijkgroepen worden daarom in 2019 verder uitgebreid. De groei zit ook bij duurzame en circulaire toepassingen in de bouw.

HVG Law
Aantal vestigingen: 5
Aangesloten bij: EY Law
Hoofd vastgoedsectie: Sander van Leeuwen en Jan Willem Stouthart
Aantal vastgoedjuristen: 14 (vorig jaar: 14)
HVG Law was betrokken bij de aankoop en financiering van Rembrandt-portefeuille voor € 73 mln. Ook was het kantoor vorig jaar betrokken bij de aankoop van Chalet-portefeuille (11 panden, 42.500 m²). Bij beide was sprake van een multidisciplinaire samenwerking tussen notariaat en advocatuur (vastgoed en banking) en maakte de financiering deel uit van het werk. In samenwerking met EY heeft HVG Law Coop geadviseerd bij de overname van 51 Emté-winkels en de transitie naar Coop-winkels. De gehele transactie die Coop samen met Jumbo heeft gedaan besloeg 130 supermarktlocaties van Emté, 2 regionale distributiecentra, de vleescentrale en commerciële afdelingen van Emté op het hoofdkantoor. De totaalprijs bedroeg meer dan € 400 mln.

Kennedy Van der Laan
Aantal vestigingen: 2
Aangesloten bij: Terralex
Hoofd vastgoedsectie: Nico Jacobs en Richard Jan Roks
Aantal vastgoedjuristen: 12 (vorig jaar: 11)
Kennedy Van der Laan ondersteunde Nike bij de herontwikkeling van diens Europese hoofdkantoor in Hilversum (de Arena Campus). In Amsterdam ondersteunt het advocatenkantoor projectontwikkelaar Vink Bouw en Grayfield bij de renovatie en herontwikkeling van de drie silo’s op Zeeburgereiland tot hotel, filmtheater, sport & recreatie, horeca, wellness en kantoorruimte. Een voorbeeld van de toenemende focus op de hospitality-branch is de betrokkenheid bij de verkoop van de Amsterdamse hotelboot Botel (voor verkoper) en bij de komst van het Hard Rock Hotel in Amsterdam (voor Hard Rock). De huidige exploitant van het American hotel (Eden) heeft een franchiseovereenkomst gesloten met het Amerikaanse bedrijf.

KienhuisHoving Advocaten en Notarissen
Aantal vestigingen: 3
Aangesloten bij: Diro/BouwrechtNet
Hoofd vastgoedsectie: Pieter Schut (notariaat)/Robert de Vries (advocatuur)
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 13)
KienhuisHoving Advocaten en Notarissen werkt voor grotere bouwbedrijven, overheden, projectontwikkelaars en zorginstellingen. De advocaten en notarissen die zich bezighouden met bouwgerelateerde zaken hebben hun krachten gebundeld in de branchegroep bouw. Het kantoor verwacht in 2019 uit te breiden met nieuwe dienstverlenende activiteiten, vooral nieuwe contractvormen voor de bouw.

Kneppelhout & Korthals
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Netlaw en Parlex
Hoofd vastgoedsectie: Ingomar Souren
Aantal vastgoedjuristen: 12 (vorig jaar: 14)
Kneppelhout & Korthals – in 1979 opgericht door Jan Kneppelhout en Benk Korthals (minister van Justitie in het kabinet Kok II en minister van Defensie in Balkenende I) – is een middelgroot full-service advocatenkantoor dat zich richt op ondernemers in de handel, industrie, maritieme sector, transport, export, bouw, vastgoed en telecom. Het kantoor werkt onder meer voor gemeenten, waterschappen, projectontwikkelaars, woningcorporaties, scheepswerven, grote en middelgrote ondernemingen, ziekenhuizen, musea en congrescentra.
Kneppelhout & Korthals verwacht de komende tijd meer vragen te krijgen gerelateerd aan de energietransitie: levering, distributie en afname van alternatieve energiebronnen.

Labré Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Samenwerkingsverband: Warwick Legal Network
Hoofd vastgoedsectie: Tim Boer en Ramon Ridder
Aantal vastgoedjuristen: 7 (vorig jaar: 6)
Labré Advocaten heeft Midvast begeleid bij de verkoop van het pand De Ruijterkade 139 aan AEW voor een koopsom van € 13,6 mln. Deze transactie is representatief voor het kantoor, aangezien Labré veel midcap-partijen adviseert bij verkoop en aankoop van vastgoed. Daarnaast wordt Unilever geadviseerd bij de aanhuur van diverse nieuwe locaties en begeleidde het kantoor biefstukkenketen Loetje bij de aankoop van diens nieuwste locatie in Enschede.

Lexence
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Meritas
Hoofd vastgoedsectie: Bob Bekker
Aantal vastgoedjuristen: 35 (vorig jaar: 28)
De vastgoedafdeling van Lexence staat vooral Nederlandse en buitenlandse vastgoedinvesteerders bij. Dit zijn onder meer institutionele beleggers, beursgenoteerde vastgoedfondsen en particuliere beleggers. Grote cliënten zijn onder meer Kroonenberg Groep, CBRE Global Investors, MEAG Munich Ergo, BNP Paribas, Van Herk Groep, Schiphol, ASR, NSI, Achmea en Bouwfonds. Een van de transacties waarbij Lexence betrokken is, betreft een kantorenportefeuille van Triodos Bank. De portefeuille bestaat uit 16 duurzame (groene) gebouwen en wordt verkocht.

Loyens & Loeff
Aantal vestigingen: 12
Aantal vastgoedjuristen: 51 (vorig jaar: 43)
Een team van Loyens & Loeff adviseerde DW Grundbesitz bij de aankoop van het kantoorgebouw Rivierstaete in Amsterdam voor € 228 mln, de grootste single asset deal van 2018. Verder heeft Highbrook Investors geadviseerd bij 21 vastgoedtransacties bestaande uit kantoren, kantoorportefeuilles en winkelpanden. Deze transacties hadden in totaal een waarde van € 505 mln. Loyens & Loeff was aan de zijde van de verkopende partij Round Hill Capital betrokken bij de verkoop van de grootste woningportefeuille van Nederland, bestaande uit 9544 woningen, 12.100 m² bedrijfsruimte en parkeerplaatsen voor € 1,4 mrd. Heimstaden was de koper.

NautaDutilh
Aantal vestigingen: 6, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: David van Dijk
Aantal vastgoedjuristen: 89
NautaDutilh was betrokken bij de ontwikkeling en verkoop aan LCN Capital van het ING-hoofdkantoor door G&S Vastgoed en OVG Real Estate. In Hilversum begeleidde het advocatenkantoor de aankoop van het Media Park door Pinnacle. Het betreft een aandelentransactie waarbij Pinnacle Groep het bedrijventerrein Media Park heeft gekocht van vastgoedinvesteerder Europa Capital. Ook adviseerde NautaDutilh de Singaporese First Sponsor Group bij de aankoop van het kantoor- en bedrijfscomplex Meerparc in Amsterdam van ASR Property Fund. Het ging hier om 12.200 m² kantoorruimte – gehuurd door DLA Piper – en 4600 m² bedrijfsruimte.

Osborne Clarke
Aantal vestigingen: 24, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Bas Beenen
Aantal vastgoedjuristen: 12
Osborne Clarke adviseerde Angelo Gordon/APF International bij aan- en verkooptransacties en herontwikkelingen, waaronder Y-Point in Amsterdam aan Real IS, Vida in Amsterdam en Benthemstraat 30 in Rotterdam. Ook werd Amvest geadviseerd bij onder meer het Floriadeterrein in Almere, Spot Amsterdam, Westflank Utrecht en Schiepark Delft. Het kantoor was betrokken bij diverse aankopen door Exeter Property Group, waaronder logistieke complexen in Roosendaal en Helmond. Verder was Osborne Clarke betrokken bij de ontwikkeling van Pinnacle aan de Haarlemmerweg, Fashion House/Berghausplaza (Boelens de Gruyter), woningprojecten van Urban Fabric Development (alle in Amsterdam) en de portefeuilleverkopen door Onderlinge ’s-Gravenhage.
Osborne Clarke verwacht een toename van ‘proptech’ en daarmee de samenwerking met interne collega’s van commercial contracting en data privacy. Verder zal de fiscale dienstverlening op vastgoedgebied belangrijker worden.

Pact Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Lex Taytelbaum, Daniel van den Bergh en Maarten Klaassen
Aantal vastgoedjuristen: 5 (vorig jaar: 4)
De vastgoedadvocaten van Pact houden zich bezig met alle aspecten van het vastgoed, waaronder projectontwikkeling/aanneming, aan- en verkoop, en aan- en verhuur. Een voorbeeld van projectontwikkeling is Oostenburg in Amsterdam, waar onder andere circa 450 woningen gerealiseerd worden. Verder hielden ze zich bezig met het uitponden van een gemengd portfolio met onder meer kantoren en overige bedrijfsruimten en met de aankoop en verhuur van panden aan de Nieuwendijk in Amsterdam. Het kantoor werkt voornamelijk voor beleggers, projectontwikkelaars, beheerders, aannemers en makelaars.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn
Aantal vestigingen: 1
Samenwerking met: Crowe Horwath Foederer (op informele basis)
Hoofd vastgoedsectie: Alain de Jonge en René Spit
Aantal vastgoedjuristen: 59 (vorig jaar: 52)
Pels Rijcken begeleidde de Staat der Nederlanden bij diverse aankopen, waaronder het rijkskantorencomplex in Zwolle (€ 21 mln), het Sparkgebouw in Sloterdijk (€ 42,8 mln) en de Terminalgebouwen in Den Haag (€ 30,5 mln). Ook heeft het kantoor geadviseerd bij verkopen, zoals het belastingkantoor in Utrecht (€ 7 mln), de Koepelgevangenis in Arnhem (€ 3,1 mln) en het hoofdkwartier van de Landmacht in Den Haag (€ 26,9 mln).
Daarnaast adviseerde het kantoor institutionele beleggers, gemeentes, corporaties en zorginstellingen bij de verkoop van vastgoedportefeuilles, zoals de 882 woningen in Leiden die Portaal voor € 94,7 mln overnam van Ymere, en de Schiecentrale, die de gemeente Rotterdam verkocht aan Dudok (€ 30 mln).
Pels Rijcken heeft ook institutionele beleggers, corporaties en zorginstellingen begeleid bij de herfinanciering en het vestigen van zekerheden.

Pharos Advocaten
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Steven Arnold, Arjen de Bruijn, Klaas Luijten, Matthijs Niermeijer
Aantal vastgoedjuristen: 8 (vorig jaar: 8)
Pharos was onder meer als juridisch adviseur betrokken bij de herontwikkeling van het B&Y-terrein op Terschelling. Het kantoor stond de ontwikkelaar bij gedurende het gehele traject van planvorming. Bij de herontwikkeling van Buiksloterham in Amsterdam stond het kantoor een ontwikkelaar bij tijdens de contractvorming met de eindbelegger van het project. Het ging hier zowel om een turnkey koopovereenkomst (via een aandelentransactie) als een samenwerkings- en realisatie-overeenkomst. Tevens adviseerde Pharos een grote zorginstelling in het midden van het land bij het sluiten van samenwerkings-, realisatie- en huurovereenkomsten met eindbeleggers bij diverse soorten zorgwoningcomplexen.

Ploum
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Anton van den Heuvel
Aantal vastgoedjuristen: 21 (vorig jaar: 17)
In het afgelopen jaar heeft Ploum Orangeworks geadviseerd over de bouw en aanhuur van zijn nieuwe hoofdkantoor met bedrijfshal in Oss. Tijdens de onderhandelingen met de bouwer (Heembouw) en de financier (Aberdeen) kwamen zowel het bouw- als het huurrecht aan bod. Sinds medio 2017 adviseert het advocatenkantoor O-I over de verkoop van diens voormalige glasfabriek in het Distillers District te Schiedam, in samenwerking met JLL. Naast het begeleiden van het verkooptraject speelt overleg met de gemeente Schiedam een rol in deze zaak. Verder adviseert Ploum bij de upgrading van Rotterdam The Hague Airport, waar een terminal wordt bijgebouwd en allerlei faciliteiten worden verplaatst.

Pot Jonker Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Netlaw
Hoofd vastgoedsectie: Pieter Nabben en Jan Coen Binnerts
Aantal vastgoedjuristen: 11 (vorig jaar: 10)
Pot Jonker Advocaten is vooral actief op het gebied van (her)ontwikkelingsprojecten, al dan niet vanuit PPS’en. Een voorbeeld is Hyde Park in Hoofddorp, de herontwikkeling van kantoorgebied Beukenhorst-West tot een woon–werkgebied met ruim 3800 woningen. Pot Jonker Advocaten staat de gemeente Haarlemmermeer bij vanaf de anterieure overeenkomst tot en met de contractuele en praktische projectuitwerking.
In een 48 hectare groot plangebied van de gemeente Zaanstad wordt een volledige nieuwe wijk genaamd Kreekwijk aangelegd, bestaande uit bijna 1000 woningen. Pot Jonker begeleidt hier het gehele juridische traject voor de projectontwikkelaar.
In 2019 zal het kantoor de vastgoedsectie verder uitbreiden.

RechtStaete
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Ton Oostenrijk
Aantal vastgoedjuristen: 15 (vorig jaar: 15)
RechtStaete heeft de fiscale advisering/begeleiding gedaan van de ontwikkeling van Hyde Park in Hoofddorp door Snippe Ontwikkeling en IC Netherlands. Representatief vanwege de specialisatie van het kantoor in belastingaspecten van de (her-)ontwikkeling van vastgoed, specifiek btw, overdrachtsbelasting en winstbelastingen. Het kantoor heeft ook geadviseerd bij de ontwikkeling van Westerpark West (waaronder De Voortuinen) aan de Haarlemmerweg te Amsterdam, een project van Pinnacle, en Dépot Zuid aan de Frans van Mierisstraat in Amsterdam. Verder leverde RechtStaete fiscaal advies en begeleiding bij de acquisitie door Pinnacle van het Media Park in Hilversum.
Het kantoor verwacht zich komend jaar verder te specialiseren op vooral fiscaal gebied.

Rutgers & Posch Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Globalaw
Hoofd vastgoedsectie: Hendrik Jan Schimmel
Aantal vastgoedjuristen: 10 (vorig jaar: 10)
Rutgers & Posch adviseerde Orange Capital Partners bij de aankoop van onroerend goed voor grote buitenlandse investeerders. HighBrook werd begeleid bij de aankoop van het Groot Handelsgebouw in Rotterdam. Deze transactie was gestructureerd als een aankoop van de hele onderneming van het beursgenoteerde Groothandelsgebouwen nv, inclusief het vastgoed. Deze transactie is representatief voor Rutgers & Posch, omdat het een complexe aandelendeal betrof op het snijvlak van ondernemingsrecht en vastgoed. Ten slotte was het kantoor betrokken bij de verkoop van Central Post Rotterdam door Icon Real Estate, ook gestructureerd als een aandelendeal. Rutgers adviseerde Icon Real Estate ook bij de aankoop van dit pand in 2015.

Schaap Advocaten Notarissen
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Johan Hazelhof
Aantal vastgoedjuristen: 11
Binnen het vastgoedrecht is het advocatenkantoor actief op verschillende praktijkgebieden; aanbestedingen, bestuursrecht, bouw- en projectontwikkeling, financieringen, kabels en leidingen, koop en huur van vastgoed en procedures, arbitrages en mediation. Dit blijkt uit informatie op de website van het advocatenkantoor. Zo heeft Schaap onlangs de Rotterdamse vastgoedontwikkelaar en belegger Accresco Vastgoed juridisch geadviseerd bij de gestructureerde verkoop aan Woonstad Rotterdam van het woningcomplex ParkHaven Stad, het voormalige douanekantoor, aan de Westzeedijk in Rotterdam (141 woningen). Deutsche Hypo werd juridisch geadviseerd bij het verstrekken van een financiering van € 120 mln aan Libra International, een Nederlandse particuliere investeerder.

Simmons & Simmons
Aantal vestigingen: 23, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Rob Hendriks en Luc Cohen
Aantal vastgoedjuristen: 23 (vorig jaar: 22)
Simmons & Simmons adviseerde de Amerikaanse vastgoedinvesteerder Hines bij de aankoop en financiering van Fresh Park Venlo en ABC Westland in Nederland. Verder begeleidde het advocatenkantoor Nutricia (onderdeel van Danone) bij de bouw van de nieuwe Nutricia-fabriek in Wageningen, die in maart 2019 werd geopend. Simmons & Simmons adviseerde Danone over alle juridische aspecten van het project, vanaf de aankoop van de grond en het ontwerp van de fabriek tot en met het voltooien van de constructie. Daarnaast werd 90North Real Estate Partners geadviseerd bij de aankoop en financiering van de hoofdkantoren van Danone en Asics in Hoofddorp.
Simmons & Simmons heeft Wavelength overgenomen, een ‘legal engineering firm’, wat kans biedt om slimmere oplossingen te leveren op basis van data, design en technologie.

Six Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Leon Burgersdijk
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 13)
Six begeleidt regelmatig (internationale) investeerders bij aan- en verkoop van vastgoed, waaronder onlangs Triodos Vastgoedfonds en Paribus Immobilien. Ook adviseerde het kantoor Decathlon over de ontwikkeling en aanhuur van een nieuw DC in Tilburg en Xerox over een sale-and-lease-back van een nieuw DC in Venray. Six heeft Prem Hotels bijgestaan bij de aanhuur van het appartementenhotel in Hourglass aan de Zuidas en het kantoor staat Amrath Hotels bij in de bestuursrechtelijke procedure rond het nieuwe hotel in het Utrechtse stationsgebied.
Six adviseert het consortium Marktkwartier bij Food Center Amsterdam, waar meer dan 50 bedrijven worden verplaatst naar een nieuw complex, met aansluitend woningontwikkeling en de bouw van een school. BPD wordt begeleid bij de realisatie van het nieuwe hoofdkantoor van Booking.com op Oosterdokseiland.

Stibbe
Aantal kantoren: 6, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: David Orobio de Castro en Maarten de Bruin
Aantal vastgoedjuristen: 37 (vorig jaar: 36)
Stibbe adviseert onder meer Aedifica sinds diens toetreding tot de Nederlandse zorgvastgoedmarkt eind 2015. Verder adviseerde het kantoor APG en een joint-venture partner bij de uitkoop van Host Hotels & Resorts uit de ‘host joint venture’ en het opzetten van Archer Hotel Capital, een nieuwe Europese hotel joint venture met 11 hotels in portefeuille en een waarde van € 2 mrd. CitizenM en aandeelhouders APG en KRC kregen advies bij de verwerving van een 25% belang in CitizenM door GIC.
Verder was Morgan Stanley klant voor de (her)financiering van diverse Nederlandse vastgoedportefeuilles.
Stibbe werkt net als Six voor BPD voor de campus van Booking.com op het Oosterdokseiland en adviseert de gemeente Leeuwarden bij de herontwikkeling van het Cambuur-stadion.

Stijl Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Taco Hovius en Truke den Uyl-Slagter
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 13)
Stijl Advocaten heeft corporatie Woonbron bijgestaan in een geschil met de gemeente Rotterdam. Het ging erom of er een wettelijke jaarlijkse bijdrage van € 10 mln moet worden betaald aan het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. De claim van de gemeente is door de minister afgewezen. Het kantoor heeft Edwin Oostmeijer Projectontwikkeling bijgestaan bij verschillende woningbouwprojecten, zoals 90 duurzame woningen in Amsterdam.
Stijl Advocaten werkt al geruime tijd voor Local/Binck Zuid. De ontwikkelaar realiseert gefaseerd 70 woningen met horeca en detailhandel in een voormalig kantoor, 48 grondgebonden woningen en twee woontorens met in totaal 115 stadsappartementen. Stijl Advocaten adviseert onder meer over de samenwerking met verschillende andere grondeigenaren in de Binckhorst en de beroepsprocedure tegen de omgevingsvergunning.

Straatman Koster Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Wilfried Koster
Aantal vastgoedjuristen: 18 (vorig jaar: 20)
Straatman Koster adviseert sinds 2011 de door SADC, Schiphol Real Estate en de gemeente Haarlemmermeer opgerichte exploitatiemaatschappij (GEM A4 zone west) en begeleidt bij de ontwikkeling van Schiphol Trade Park (142 ha uitgeefbaar). Het betreft gronduitgifte, samenwerkingen, duurzame gebiedsontwikkeling, omgevingsrecht, enzovoort. Het advocatenkantoor is juridisch supervisor van de (her)ontwikkeling van het stationsgebied in Leiden, waaronder De Lorentz, Blok 3/4 en De Geus. Straatman Koster begeleidt verkoopprocedures, onderhandelt over koop- en ontwikkelovereenkomst en adviseert de gemeente. Het kantoor begeleidt Havenbedrijf Rotterdam bij de ontwikkeling van de Rotterdam Food Hub aan het Calandkanaal, bij de ingang van de Maasvlakte. Dit bedrijventerrein van 60 hectare wordt ingericht om bedrijven uit de ‘agrofood’-sector te faciliteren.

Taylor Wessing
Aantal vestigingen: 33, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Huub Stroom
Aantal vastgoedjuristen: 9 (vorig jaar: 8)
Taylor Wessing was betrokken bij de verkoop van Fresh Park Venlo aan Hines, zowel de contractering als executie. Dit is een voorbeeld van een regionale, nationale en internationale relatie, waarbij nauwe samenwerking tussen advocatuur en notariaat was vereist (erfpachtconstruct). Ook bij de verkoop van de Fortissimo-portefeuille was een nauwe samenwerking tussen advocatuur en notariaat vereist (contractering, goederenrechtelijke due diligence en fiscale aspecten). De overdracht van onderdelen van de beleggingsportefeuille van Signal leverde eveneens werk op voor Taylor Wessing: hier speelde de samenwerking met het Engelse kantoor van Taylor Wessing een rol en de internationale (financierings)aspecten.

Tomlow Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen: 10 (vorig jaar: 10)
Tomlow is een nichekantoor, alle advocaten werken op vastgoed. Voorbeelden hiervan zijn de grootschalige renovatieprojecten van woningcorporaties, zoals het complex De Engh in Soest van Portaal, en de begeleiding van de verkoop van Gelredome te Arnhem namens de eigenaar. De verkoop van dit a-typische object kende een specifieke benadering, die anders is dan de verkoop van ‘normaal’ commercieel vastgoed. Verder was Tomlow Advocaten betrokken bij duurzaamheidsmaatregelen door diverse woningcorporaties (bijvoorbeeld zonnepanelen, HR-ketels en triple-glas).
In 2019 heeft Tomlow twee extra advocaten aangetrokken die de commerciële vastgoedpraktijk verder zullen uitbreiden. Het kantoor telt inmiddels 12 vastgoedspecialisten.

Van Benthem & Keulen Advocaten & Notariaat
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: SLC Legal
Hoofd vastgoedsectie: Hans van Noort en Mervyn Odink
Aantal vastgoedjuristen: 16 (vorig jaar: 13)
Van Benthem & Keulen was betrokken bij de herfinanciering van een vastgoedportefeuille van een kleine 400 registergoederen voor een van de grote Nederlandse banken. Het kantoor adviseerde ook bij de realisatie van logistiek vastgoed; aankoop van de kale grond, begeleiding van de herontwikkeling (bestemmingsplan aanpassing, contracten aannemer en architect), verkoop en huuronderhandelingen. Verder is Van Benthem & Keulen bezig geweest met de afwikkeling van de huurrelatie en relocatie (inclusief aankoop grond, sale and lease back) voor een grote productieonderneming.
Het kantoor verwacht een uitbreiding van de advisering over groene energie; windparken, zonnepanelen op gebouwen en op kale grond.

Van der Feltz Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Marc Houweling en Willem van der Werf
Aantal vastgoedjuristen: 20 (vorig jaar: 15)
Dit advocatenkantoor adviseerde de gemeente Rijswijk bij de intentieovereenkomst voor de gebiedsontwikkeling Pasgeld en begeleidde Kondor Wessels bij de bouw van het 146 kamers tellende Pestana Riverside Hotel, een vijfsterrenhotel in het oude stadsarchief van Amsterdam. Van der Feltz is verder betrokken bij de gebiedsontwikkeling Noorderpolder in Zierikzee (AM/BAM), in een geschil met de gemeente Schouwen-Duiveland. Het kantoor staat Heijmans bij in de ontwikkeling van Noorderhaven in de gemeente Zuthpen (1200 woningen) en adviseert het Europees Octrooi Bureau bij de bouw van zijn nieuwe Nederlandse hoofdkantoor in Rijswijk.
In 2019 verwacht Van der Feltz meer vragen op het gebied van duurzaamheid en omgeving, als gevolg van het Klimaatakkoord en de nieuwe Omgevingswet.

Van der Stap Notarissen
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Olaf Smit, Meindert Krans en Roel Teunissen
Aantal vastgoedjuristen: 11 (vorig jaar: 11)
Van der Stap Notarissen was onder meer betrokken bij veilingen van commercieel vastgoed, grote woningbouwprojecten en netwerkregistraties/WKO-installaties. Het kantoor werkt voor institutionele beleggers, banken, woningcorporaties, zorginstellingen, projectontwikkelaars en investeerders.
Van der Stap verwacht de dienstverlenende activiteiten uit te breiden op het gebied van ondernemingsrecht, ook voor vastgoedcliënten.

Van Doorne
Aantal vestigingen: 2, waarvan 1 in Nederland
Aangesloten bij: World Services Group
Hoofd vastgoedsectie: Annerie Ploumen en Mark Moolhuizen
Aantal vastgoedjuristen: 44 (vorig jaar: 48)
Van Doorne staat grote institutionele beleggers (zoals Vesteda en Patrizia) bij met disposities en speelt ook een rol bij veel woningontwikkelingen, zoals Holland Park (3000 woningen), Pontsteiger (400 woningen) en New Amstel (300 woningen) voor onder meer Altera en AM (BAM). Het kantoor begeleidt ook partijen bij de transacties met studentenwoningen. Tevens levert het diensten op het gebied van projectontwikkeling en projectfinanciering en de kantorenmarkt. Van Doorne adviseert onder meer Patrizia, Cording/De Rothshield, Patron/ARC, Aberdeen Standard Life, Cromwell, Gramercy, Garbe, Angelo Gordon, Merin/Dream, Quadoro, Greenoak (equity) en Certitudo bij de aan- en verkoop van kantoren. Het kantoor heeft tevens voor PGIM en Rothesay Life (‘lenders’) opgetreden bij een herontwikkelingsfinanciering en investeringsfinanciering van € 350 mln voor WTC Amsterdam.

Vangoud Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Claes van Deutekom
Aantal vastgoedjuristen: 12 (vorig jaar: 11)
Vangoud Advocaten was onder meer betrokken bij de contractvorming en ruimtelijke ordening van een nieuwbouwwijk in Eindhoven. Ook adviseerde Vangoud een cliënt die verantwoordelijk was voor de ontwikkeling, architectuur en realisatie van de Hoge Regentesse in Den Haag. Het project bestaat uit 128 appartementen, een bovengrondse parkeergarage en een zelfstandige commerciële ruimte van 3000 m². Het woongebouw met 23 etages wordt 70 meter hoog en wordt voorzien van een duurzaam WKO-systeem. Een cliënt die 380 woningen realiseert in een Uithoorn werd geadviseerd op het gebied van ruimtelijke ordening en milieurecht en contractvorming over de projectontwikkeling.

VBTM Advocaten
Aantal vestigingen: 3
Hoofd vastgoedsectie: Pieter Kok
Aantal vastgoedjuristen: 16 (vorig jaar: 15)
VBTM is een full-service vastgoedkantoor met focus op de corporatiesector. Representatief voor het kantoor is onder meer het in diverse projecten beëindigen van huurovereenkomsten ten behoeve van herstructurering (sloop/nieuwbouw), waaronder projecten in Rotterdam, Den Haag en Zoetermeer. Ook was het kantoor betrokken bij de aankoop en ontwikkeling door een woningcorporatie in samenwerkingsverband van een woon–zorgcomplex in Baarn, waarbij over nagenoeg alle aspecten van het project geadviseerd werd. De begeleiding van de verkoop van diverse vastgoedobjecten door woningcorporaties is ook een belangrijk werkgebied van VBTM. Dat zijn geen standaardtrajecten, aangezien in de regel de goedkeuring van de minister (lees: Autoriteit woningcorporaties) nodig is.

Weebers Vastgoed Advocaten
Aantal vestigingen:1
Hoofd vastgoedsectie: Onno Tacoma (transacties), Angélique Claassen (gebiedsontwikkeling) en Caroline Weebers (bouw-/projectontwikkeling)
Aantal medewerkers: 12
Weebers Vastgoed Advocaten heeft van oorsprong een sterke positie in het veld van gebiedsontwikkeling. Het kantoor was onder meer betrokken bij de gebiedsontwikkeling Nieuw Kralingen in Rotterdam van 800 woningen, waar het zich bezighield met het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst van de PPS met de gemeente Rotterdam, advisering bij de grondverwering, grondexploitatie, het kostenverhaal en het bestemmingsplan/exploitatieplan. Ook was het kantoor betrokken bij de aankoop van kantoor Luna Arena in Amsterdam Zuidoost door LaSalle IM. Dit betreft de overname van de aandelen in eigenaar IF Office Fund. Verkoper was PingProperties; huurder is Stryker Cooperation. Weebers heeft de vendor due diligence opgezet en de onderhandelingen gevoerd bij de verkoop in combinatie met de redactie van de sale-and-purchase agreement.

Wieringa Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Unilaw, Eurolegal, The Law Firm Network, Netlaw
Hoofd vastgoedsectie: Janneke Sinnige
Aantal vastgoedjuristen: 13 (vorig jaar: 12)
Wieringa adviseerde de gemeente Ouder-Amstel bij de ontwikkeling van een nieuw uitbreidingsgebied met een woonwijk voor 4500 woningen, ‘De Nieuwe Kern’. Hiervoor adviseerde het kantoor over onder meer de anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars en de juridisch-planologische aspecten. Het kantoor vindt dit representatief vanwege de focus op projectontwikkeling en omgevingsrecht (ruimtelijke ordening en milieu). Voor de eigenaar van de Citroën-gebouwen in Amsterdam adviseerde Wieringa over de herontwikkeling van deze locatie (bouw en verhuur).