PropertyNL Top-60 Vastgoedjuristen

A&O Shearman
Aantal vestigingen: ruim 48, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Leon Hoppenbrouwers
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 32 (2022: 32)

De fusie van Allen & Overy met het Amerikaanse Shearman & Sterling werd dit voorjaar afgerond, met als nieuwe naam A&O Shearman. Het kantoor is steeds vaker betrokken bij datacenters, waterstof en de logistieke sector, waarbij het ontwikkeling, projectfinanciering en milieurechtelijke, zonering- en vergunningsissues begeleidt. Zo adviseerde A&O Shearman vorig jaar een internationale partij bij de verkrijging van grondposities in de Rotterdamse haven en de bouw van installaties voor hernieuwbare brandstoffen. Verder begeleidde het kantoor Sunrise Real Estate bij de ontwikkeling van een logistieke locatie bij Schiphol. Ook hielp het kantoor bij de verkoop door Wisdom van kantoorgebouw Cross Towers aan de Zuidas.

ACT Legal (voorheen Fort Advocaten)
Aantal vestigingen: 1
Partners vastgoedsectie: Pieter Twaalfhoven, Katinka Verdurmen, Dirk van den Berg, Mirre Vermeer
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 16 (2022: 16)

ACT Legal is vooral actief in huurrecht en transacties. Afgelopen jaar adviseerde het kantoor onder meer Wisdom Holding bij de verkoop van drie kantoren: de Rotterdamse Weenatoren aan Dudok Real Estate en Capgemini’s Nederlandse hoofdkantoor Triple A Building in Utrecht Leidsche Rijn plus PwC’s hoofdkantoor Westgate I in de Amsterdamse Riekerpolder, beide aan Corum Asset Management. Familiebedrijf Vastwas werd bijgestaan bij de verkoop van een ontwikkelingsproject in Mijdrecht en de aankoop van een woningportefeuille. Ook adviseerde ACT bouwbedrijf DCV Groep over bouwcontracten voor Amsterdamse projecten als The Orato Offices en The Dreef Residential Tower.
Het kantoor wil zijn positie in transacties verder versterken en uitbreiden in bouw- en omgevingsrecht.

AIM Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 4 (2022: 3)

AIM Advocaten begeleidt onder meer (binnenstedelijke) project- en gebiedsontwikkeling. Zo adviseerde het kantoor afgelopen jaar woningcorporatie Rochdale bij de (her)ontwikkeling van de Lodewijk van Deysselbuurt in Amsterdam. Daar staan de komende jaren 1750 woningen op stapel plus 4250 m² aan bedrijfsruimte. Daarnaast begeleidde het kantoor Dura Vermeer bij de ontwikkeling van het gebouw Nexus (9100 m² kantoor- en laboratoriumruimte) op het Utrecht Science Park. Ook heeft AIM het Arnhemse PW2628 bijgestaan bij de ontwikkeling van Hofvorde in Amersfoort (220 woningen) en de verkoop aan de Alliantie.
Dé uitdaging voor de komende tijd is volgens AIM het vinden van goede advocaten.

Baker McKenzie
Aantal vestigingen: 74, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Paul Goedvolk
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 13 (2022: 13)

De groeiambities van Baker McKenzie gaan gepaard met een focus op de energietransitie en duurzaam vastgoed. Grootste uitdaging daarbij is de verdere groei van het vastgoedteam, dat nu dertien collega’s telt.
Afgelopen voorjaar assisteerde het kantoor Blue Knight International, een investeerder uit Bahrein, bij de aankoop van een kantoorgebouw op Leeghwaterplein 1 in Den Haag. Het ging om de overname van de lidmaatschapsrechten in een Nederlandse coöperatie. Daarnaast stond Baker McKenzie winkelvastgoedfonds Vastned bij, dat Rokin Plaza aan de Amsterdamse Kalverstraat verkocht aan de particuliere beleggingsmaatschappij TTY Management. Ook hielp het kantoor investeringsfonds Commerz Real bij de aankoop van twee IntercityHotels in Leiden en Breda.

Banning Advocaten
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Arjen de Bruijn
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 6 (2022: 7)

Het accent ligt op bouw- en huurrecht bij Banning Advocaten, dat gevestigd is in Amsterdam en Den Bosch. Het afgelopen jaar heeft Banning onder meer een Frans bedrijf bijgestaan bij de verlenging van zijn huurovereenkomst voor 1000 m² kantoorruimte in Amsterdam-Noord. Verder procedeerde het kantoor namens een overheidsinstantie tegen twee aannemers over forse gebreken aan een complex met een kantoor, opslag en parkeergarages in Haarlem. Ook trad Banning op namens een voedingsbedrijf tegen de verhuurder van diverse winkelruimtes, over de exploitatieplicht van franchise-restaurants.
De belangrijkste uitdaging voor 2024? Hoe in de praktijk om te gaan met AI en hoe de vele mogelijkheden te benutten die Banning ziet.

BarentsKrans
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Joost Huijgen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 29 (2022: 32)

Ter uitbreiding van de activiteiten in vastgoedfinanciering en notariaat wil BarentsKrans dit jaar nieuwe partners aantrekken.
Afgelopen jaar assisteerde het kantoor onder meer een particuliere belegger bij de aankoop van 65 woningen, ontwikkeld door Van Wijnen, inclusief juridisch advies over het projectverwarmingssysteem. Kennis van duurzaamheid kwam ook van pas bij advies aan Amvest en TBV Wonen bij de transformatie van het Tilburgse Koningsplein. Verder adviseerde het kantoor Ecorus bij zonnepark Fledderbosch in Groningen.
Aan uitdagingen geen gebrek dit jaar, zoals de hoge rente en inflatie, de renteaftrekbeperking in de Vpb en onduidelijkheid over nieuwe wet- en regelgeving. In de tweede jaarhelft verwacht BarentsKrans veel herfinancieringen en herstructureringen.

Boels Zanders
Aantal vestigingen: 3
Aangesloten bij: Advoc
Hoofd vastgoedsectie: Louis Einig en Harm Heynen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 10

Vanuit Eindhoven, Venlo en Maastricht is Boels Zanders vooral actief in advisering over nieuwe projecten en in procederen. Zo behartigt het kantoor de belangen van het Duitse Europoles in geschillen met netbeheerder Tennet over het Wintrack II-project. Het gaat om de bouw van innovatieve hoogspanningsmasten in een joint venture met Heijmans. Ook adviseert Boels Zanders ontwikkelaar Wyckerveste over de ontwikkeling van het WTC-gebied in Leeuwarden. Een ander voorbeeld is family office Bonita Group, bijgestaan in een huurgeschil over een zorgcomplex.
Dit jaar wil het kantoor uitbreiden op het gebied van duurzaamheid. Het werven van voldoende (top)talent ziet Boels Zanders als de grootste uitdaging de komende tijd.

Bond Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Loan Market Association en IPFA
Partners vastgoedsectie: Jan-Joost van Rijsbergen, Joannes de Bont en Robert Steeg
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 3 (2022: 3)

Bond Advocaten is actief op het gebied van vastgoedfinanciering. Zo adviseerde het kantoor afgelopen jaar een groep vermogende particulieren en family offices bij het verstrekken van een noodkrediet aan projecten van een ontwikkelaar in financiële moeilijkheden, inclusief advisering over de rangregeling en zekerheidsstructuur. Ook adviseerde Bond Advocaten een family office bij de financiering (waaronder duurzaamheidsleningen) van een portfolio van hotels, kantoren en licht industrieel vastgoed door een Nederlandse bank op basis van LMA-documentatie.
Volgens Bond Advocaten groeit de vraag naar advies over vastgoedfinanciering door hogere bouw- en financieringskosten, wijzigingen in wetgeving en soms dalende vastgoedwaarden. Samen met (geo)politieke ontwikkelingen ziet het kantoor dit als belangrijkste uitdagingen voor 2024.

Boot Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Alexandra Jurgens-Boot
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 8 (2022: 8)

Boot Advocaten is onder meer gespecialiseerd in energierecht en ESG-regelgeving. Afgelopen jaar heeft het kantoor onder andere Altera Vastgoed en GLP geadviseerd over het waarborgen van de sociale minimumgaranties, een verplicht onderdeel van EU-Taxonomy alignment. Ook voerde Boot Advocaten voor De Alliantie en Colliers een indicatieve dubbele materialiteitsanalyse uit. Verder was het kantoor onder meer betrokken bij de verkoop van de resterende 50% aandelen van Hyde Park Holding in Hoofddorp van Snippe aan BPD. Ook begeleidde Boot Advocaten een transformatieproject van kerkgenootschap C3 en De Alliantie (€ 40 mln), van een kerkgebouw naar 128 woningen in de middenhuur en sociale woningbouw plus een nieuw kerkgebouw met parkeergarage.

Bosselaar & Strengers Legal Partners
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Multilaw
Hoofd vastgoedsectie: Joost Jacobs
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 7 (2022: 6)

Bosselaar & Strengers is vooral actief in huurrecht en ruimtelijke ordening en milieu. Zo begeleidde het kantoor afgelopen jaar verschillende retailers bij huurprijsgeschillen. Ook adviseerde het kantoor bij een grootschalige projectontwikkeling in de regio Utrecht en bij diverse transacties van belegger Synvest, waaronder de verwerving van drie woonboulevards. Verder begeleidde Bosselaar & Strengers structureringen/samenwerkingsverbanden tussen woningcorporaties, ziekenhuizen en GGZ-instellingen.
De komende tijd wil het Utrechtse kantoor de transactiepraktijk uitbreiden, net als het advies over regelgeving. Verder zet het kantoor in op meer dienstverlening aan woningcorporaties en retailers. De implementatie van AI ziet Bosselaar & Strengers als een van de uitdagingen voor de komende tijd.

Bricks Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Anneloes de Fouw
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 3 (2022: 3)

Bricks Advocaten is gespecialiseerd in huurrecht, met een focus op winkelruimte. Het Amsterdamse kantoor heeft veel huurkortingszaken in verband met corona behandeld, onder andere voor kledingketen H&M. Daarnaast stond Bricks afgelopen jaar verschillende retailers bij in een Whoa-traject en adviseerde het kantoor bij een herontwikkeling.
Bricks verwacht de komende tijd meer focus op het huurrechtelijke aspect van gebieds- en projectontwikkeling en het (tijdelijk) wijzigen van huurvoorwaarden. Het kantoor ziet verschillende uitdagingen. Zo geeft de toenemende regenval problemen bij panden die meestal niet zijn gedekt door de huurovereenkomst. Ook voorziet Bricks meer problemen met netcongestie, waardoor huurders en verhuurders van winkels hun verplichtingen niet kunnen nakomen.

Clifford Chance
Aantal vestigingen: 33, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Liesbeth Buiter
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 25 (2022: 24)

Clifford Chance adviseerde afgelopen jaar onder meer het Franse Emeis bij twee zorgvastgoedtransacties: de sale-and-lease-back van elf verpleeghuizen in Nederland aan Bouwinvest Dutch Institutional Healthcare Fund en van 22 zorgfaciliteiten aan Amvest Living & Care Fund. Verder heeft het kantoor Giga Storage bijgestaan bij de verkoop van een meerderheidsbelang. Ook adviseerde het de Franse investeerder Triton bij de overname van VolkerWessels Verbindingen en Netwerken.
AI en machine learning worden volgens Clifford Chance belangrijker in het vastgoed, onder andere bij portfolio-optimalisatie, voorspellende risicoanalyses en risicomanagement. Verder verwacht het kantoor meer transacties in de energie(transitie)sector. Het kantoor constateert een toename van het transactievolume en vastgoedfinancieringen.

CMS
Aantal vestigingen: 79, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Femke Stroucken en Arnout Scholten
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 65 (2022: 60)

Voor CMS worden internationaal opererende klanten steeds belangrijker. De afgelopen tijd stond het kantoor onder meer Photon Capital bij namens portfoliobedrijf Penta Infra, bij de aankoop van een datacenter van KPN in Haarlem. Verder begeleidde CMS de gemeente Amsterdam bij de acquisitie van het industriele bedrijfsgebouw aan de Willem Fenengastraat 10, voor de ontwikkeling van het Amstelkwartier. Ook adviseert CMS Marktkwartier-CV (voor Ballast Nedam en VolkerWessels Vastgoed) bij de herstructurering van het Food Center Amsterdam.
CMS verwacht het komende jaar meer aandacht voor duurzaamheidsaspecten, zoals (alternatieve) energievoorziening, green leases en ESG-aspecten voor beleggers. Voor transacties is 2024 volgens CMS opnieuw een uitdagend jaar.

Core Notariaat
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Robert Bol, Martin Guerand en Frank van Rooijen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 6 (2022: 6)

Core Notariaat is gespecialiseerd in transacties en juridische structurering. Het afgelopen jaar assisteerde het kantoor Rubens Capital Partners bij de aankoop van de Granite-woningportefeuille (via Patrizia). Daarnaast verzorgt Core de goederenrechtelijke vormgeving van herontwikkelingsproject Cartesius in Utrecht, voor Ballast Nedam en MRP. Ook adviseerde het kantoor Achmea Real Estate bij de verkoop van winkelcentrum De Korf in Krimpen aan den IJssel.
Core constateert dat de transactiemarkt dit jaar is aangetrokken, vooral in zorgvastgoed en aandelendeals. Uitdaging is de hoge tijdsdruk: zodra partijen het eens zijn willen ze eigendomsoverdracht laten plaatsvinden. Doordat het openen van bankrekeningen zo lang duurt, zijn volgens Core andere oplossingen nodig die aansluiten bij de beroepsregels.

Corten De Geer Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 9 (2022: 9)

Ook Corten De Geer Advocaten uit Amsterdam-Noord is betrokken bij herontwikkelingsproject Cartesius in Utrecht. Het kantoor handelt in opdracht van MRP bezwaren af. Ook adviseert het de eigenaar/ontwikkelaar van de transformatie van de vroegere V&D in Alkmaar plus achterliggende panden tot appartementen, een supermarkt en een openbare fietsparkeerkelder. Voor de herontwikkeling van een aantal historische panden in het centrum van Schiedam verzorgt Corten De Geer de juridische begeleiding van de benodigde overeenkomsten.
Dit jaar wil Corten De Geer de dienstverlening uitbreiden met educatie over nieuwe huurrechtregelgeving en de Omgevingswet.

Dentons Europe
Aantal vestigingen: 200+, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Dirk-Jan Gondrie
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 82 (2022: 75)

Dentons adviseerde afgelopen voorjaar Bouwinvest bij de aankoop van het kantoorgedeelte van Edge Eindhoven. Verder trad het kantoor op voor de koper van het Amsterdamse winkelcomplex Rokin Plaza, een particuliere vastgoedbeleggingsmaatschappij. Ook adviseerde het Hines over de herfinanciering van distributiecentra Fresh Park Venlo en ABC Westland in Poeldijk. Door BPD werd Dentons ingeschakeld voor de verwerving van 50% in een ontwikkelcombinatie voor de Mark-woontorens in Leidsche Rijn.
Dentons ziet de transactiemarkt dit jaar en in 2025 aantrekken, voor het kantoor aanleiding de vastgoedtransactie- en fiscale praktijk verder uit te breiden. Verder signaleert Dentons de tendens dat vastgoedbeleggers investeren in duurzaamheidsprojecten, waaronder batterijparken.

Dirkzwager
Aantal vestigingen: 2
Aangesloten bij: Telfa en USLaw
Hoofd vastgoedsectie: Robert Rijpstra (advocaat), Anouk Bisseling (notaris) en Gerton Rademaker (fiscalist)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 56 (2022: 54)

Het Arnhemse Dirkzwager staat onder meer de gemeente Montferland bij in de gerechtelijke procedures die hebben geleid tot het Didam-arrest, en later dit jaar tot een tweede arrest bij de Hoge Raad. Daarnaast heeft de advocaat-generaal dit voorjaar geadviseerd de uitspraak te bevestigen over de btw-aspecten bij de overdracht van appartementen van een projectontwikkelaar aan een belegger, de door Dirkzwager bepleite lijn. Verder initieerde het kantoor de Modelovereenkomst Conceptueel Bouwen met een leeswijzer, waarvan in februari een update verscheen.
Als uitdagingen voor het vastgoed noemt Dirkzwager de hogere rente en bouwkosten, netcongestie en toenemende (huur)regelgeving. Het kantoor ziet projecten wel doorlopen, al is het soms met vertraging.

DLA Piper
Aantal vestigingen: 90, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Leen van der Marel
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 39 (2022: 45)

DLA Piper adviseerde afgelopen jaar RED Company bij drie Rotterdamse woningprojecten: Rise, Baan Tower en Codrico. Ook adviseerde het kantoor Corum Asset Management bij de aankoop van diverse Nederlandse kantoor- en hotelvastgoedobjecten, met een totale waarde van € 250 mln. Daaronder zijn de Westgate-kantoren in Amsterdam en het Amersfoortse hoofdkantoor van Capgemini, beide van Anbang. Verder heeft DLA Piper Abrdn bijgestaan bij de verkoop van een logistiek magazijn in Tilburg met huurder Tesla (€ 48 mln).
DLA Piper verwacht dit jaar grote projecten en transacties in datacenters, industriële buitenopslag en self-storage. Voor de komende tijd ziet het kantoor diverse uitdagingen, maar ook kansen in proptech en big data.

Eversheds Sutherland
Aantal vestigingen: 74, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Natascha Geraedts
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 16 (2022: 16)

Het internationale Eversheds Sutherland adviseerde afgelopen jaar onder meer de Franse investeerder Extendam bij de aankoop van het Mercure Hotel in Den Haag, van MPA Newday Netherlands. Ook heeft het kantoor Statkraft bijgestaan bij de erfpachttransactie voor de ontwikkeling van zijn nieuwe waterstofproject in Port of Den Helder. Verder adviseerde Eversheds Sutherland Bob W. bij de overname van Charly Hospitality, acht panden voor short-stay appartementen in Nederland en Duitsland.
Als uitdagingen noemt het kantoor onder meer de verduurzaming van vastgoed en het stikstofbeleid, plus de fiscale en bestuursrechtelijke regelgeving (regulering huurmarkt). In juli dit jaar trad vastgoedtransactieadvocaat Berend Zwart bij Eversheds Sutherland in dienst.

Finway
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Robin van Driel (financieringen) en Danielle Martens (fondsen)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 3 (2022: 3)

Het Amsterdamse kantoor Finway is gespecialiseerd in advies over vastgoedfinancieringen en het opzetten van structuren om kapitaal aan te trekken, zoals obligatiestructuren en fondsstructuren. Zo begeleidde het kantoor afgelopen jaar Nortex Real Estate CV bij de herfinanciering van € 22 mln voor het Extron-gebouw in Amersfoort, door Hypo Noe Landesbank uit Oostenrijk. Ook adviseerde Finway meerdere vastgoedbeleggers (eentje met een beheerd vermogen van € 90 mln, de ander van € 85 mln) over het opzetten van beleggingsfondsen.
Voldoende gekwalificeerd personeel vinden om uit te breiden, dat is volgens het kantoor dé uitdaging voor de komende tijd.

Fisherman Advocaten
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Michel Visser
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 8 (2022: 7)

Fisherman Advocaten staat particuliere eigenaren en institutionele vastgoedbeleggers bij. Daarbij gaat het vooral om aan- en verkooptransacties en de bijbehorende exploitatie, veelal huurrecht. Het kantoor heeft vestigingen in Amsterdam en Rotterdam, en mikt op het optimaliseren van het rendement voor de cliënt of de beleggingsportefeuille. Voorbeelden van projecten van het afgelopen jaar geeft het Fisherman niet.
Regelgeving rond betaalbaar wonen ziet het kantoor als uitdaging voor de vastgoedsector.

Florent
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: David Weinstein
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 9 (2022: 6)

De praktijk van Florent groeit gestaag door. Zo sloot vorig jaar finance-partner Victor ten Have zich aan.
Afgelopen jaar adviseerde Florent onder andere Crossbay bij de aankoop van een pand in Almere, met een transactiewaarde van € 26 mln. Ook begeleidde het kantoor het Britse Holiday Extras bij de overname van een Nederlands bedrijf in parkeerdiensten rond Nederlandse en Belgische luchthavens. 4PM Real Estate werd geadviseerd bij de overname van een sportcomplex.
Een van de uitdagingen die Florent ziet, zijn technologische ontwikkelingen en de behoefte aan nieuwe juridische kaders om opkomende technologieën op een effectieve, veilige manier te integreren in de vastgoedpraktijk.

Freshfields Bruckhaus Deringer
Aantal vestigingen: 26, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Harald Spruit (advocaat) en Thijs Flokstra (notaris)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 14 (2022: 14)

Freshfields Bruckhaus Deringer adviseerde afgelopen periode Leonardo Group bij de overname van Zien Group (Eden), twaalf hotels in Nederland. Verder heeft het kantoor APG bijgestaan bij de vorming van het partnerschap Dutch Essential Housing Venture met het Amerikaanse Greystar. Eerste investering is minimaal € 420 mln voor de ontwikkeling van 1500 betaalbare huurwoningen. Ook adviseerde Freshfield afgelopen jaar ING en andere banken bij de aankoop van verschillende portefeuilles. De meest recente was een financieringsovereenkomst van € 55 mln met Rubens Capital Partners voor een portefeuille (van Eres) met 450 huurwoningen.
Freshfield blijft gericht op transacties, maar wil ook meer diensten aanbieden in ontwikkelingsprojecten, bouwrecht en milieurecht.

Greenberg Traurig
Aantal vestigingen: 47, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: David van Dijk
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 45 (2022: 45)

Veel cliënten van Greenberg Traurig zijn afkomstig van buiten Nederland. Het kantoor zet dan ook in op verdere internationalisering van de praktijk. Afgelopen jaar adviseerde Greenberg Traurig onder meer Pontegadea, het investeringsvehikel van Inditex/Zara-oprichter Amancio Ortega, bij de aankoop van een distributiecentrum in Roosendaal voor € 100 mln en een distributiecentrum in Venlo voor € 105 mln. Verder heeft het kantoor Amundi bijgestaan bij de verkoop van de Allianz-toren in Rotterdam aan de Singaporese First Sponsor Group voor € 60 mln. Ook adviseerde het deze partij bij de aankoop van een extra belang van 10,65% in ontwikkelaar NSI voor € 40 mln.

Hartman LMH
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 18

Met een focus op advisering bij transacties en project- en gebiedsontwikkeling heeft het Amsterdamse notariskantoor Hartman LMH een brede cliëntenportefeuille met particulieren, grote beleggers en ondernemers. Voorbeelden van projecten van het afgelopen jaar geeft het kantoor niet, maar over werkaanbod heeft het notariaat volgens Hartman LMH niet te klagen. Wel een uitdaging is het aantrekken van voldoende goede medewerkers om de werkzaamheden te verzorgen.

Hemwood
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Eefje van Bommel (advocatuur) en Monique Laenen (notariaat)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 22 (2022: 18)

Hemwood is dit jaar gestart met een op vastgoed en bestuursrecht gerichte mediationpraktijk, geleid door Gijs Heutink. Het kantoor adviseert onder meer het Rijnenburg Consortium over de herontwikkeling van het Utrechtse Rijnenburgkwartier. Daar staan onder andere 25.000 woningen op stapel. Daarnaast begeleidt het kantoor Green Tree Properties bij de herontwikkeling van een kantoor aan de Hessenbergweg in Amsterdam-Zuidoost tot een multifunctioneel gebouw. Ook adviseerde Hemwood bij de aankoop door Van der Valk van het Rotterdamse kantoorgebouw De Maas van 20.000 m², dat wordt getransformeerd tot hotel.
Een van de issues dit jaar is volgens Hemwood het vinden van het juiste evenwicht tussen bouwen/ontwikkelen en bescherming van de fysieke leefomgeving.

Hielkema & Co Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Huib Hielkema
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 8 (2022: 8)

Bij Hielkema & Co ligt het accent op huurrecht, met als belangrijkste cliënten beleggers, makelaars en woningcorporaties. Het Amsterdamse kantoor was afgelopen jaar betrokken bij de aankoop door Ares Real Estate Group van zes grote woningcomplexen van Holland Immo Group. Het gaat om appartementengebouwen in Rotterdam, Zoetermeer, Dordrecht en Arnhem. Daarnaast verzorgde het kantoor onder meer rechtshulpverlening aan enkele grote partijen, voor de toetsing van huurverhogingsbedingen aan de Europese richtlijn tegen oneerlijke consumentenvoorwaarden.
Ook Hielkema & Co is bezorgd over de effecten van de nieuwe wetgeving over het huurprijzenrecht voor woonruimte.

Holdinga Matthijssen Kraak Notarissen (HMK)
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Arnoud Matthijssen en Wilma Booij
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 12 (2022:12)

Notariskantoor HMK wil zijn vastgoedactiviteiten verder uitbreiden, met duurzaamheid als nieuw speerpunt. Het kantoor signaleert dat complexere transactiestructuren door de veranderde (fiscale) regelgeving veel werk met zich meebrengen, net als de nieuwe huurregelgeving, zoals het splitsen in appartementsrechten en uitponding.
Zo begeleidt HMK SBI Development en AM Real Estate Development bij de goederenrechtelijke structurering en (her)ontwikkeling van het project Sloterdijk I Zuid in Amsterdam. Ook zette het kantoor afgelopen jaar een fondsstructuur (aandelentransacties) op voor R3Fund voor de aankoop van verschillende woning/winkelportefeuilles in Amsterdam en Rotterdam. Verder adviseert het kantoor Doniger Urban Developments bij de ontwikkeling en structurering van de Amsterdamse woontoren De Zuidkaap.

Holla Legal & Tax
Aantal vestigingen: 3
Aangesloten bij: TLT
Hoofd vastgoedsectie: Egbert Schelhaas (civiel) en Harald Wiersema (omgevingsrecht)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 18 (2022: 16)

Holla Legal & Tax heeft vestigingen in Eindhoven, Den Bosch en Utrecht en was afgelopen jaar onder meer betrokken bij de ontwikkeling van woontoren De Nieuwe Eindhoven. Zo adviseerde het kantoor bij de planontwikkeling en de verkoop van de woontoren door Stein Ontwikkeling en Verhuur. Ook begeleidde Holla de ontwikkeling van woontoren Eurostaete op Strijp S in Eindhoven. In het project Oud London (Zeist) heeft Holla KaFra Holding bijgestaan bij de aankoop van bv’s met ondernemingen in hotel, restaurant, café, catering en verhuur van onroerende goederen. Komend jaar wil Holla sterker inzetten op energie en duurzaamheid.

Houthoff
Aantal vestigingen: 9, waarvan 2 in Nederland
Aangesloten bij: Lex Mundi, TechLaw
Hoofd vastgoedsectie: Herman Lohman
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 70 (2022: 85)

Houthoff signaleert meer werk op het vlak van gebieds- en projectontwikkeling, financiering, ruimtelijke ordening en milieu. Verder vragen veel cliënten advies over huurrecht. Zo voerde het kantoor afgelopen jaar meerdere gerechtelijke procedures (inclusief Hoge Raad) over huurprijsaanpassing, onder meer voor ASR. Daarnaast stond Houthoff afgelopen jaar onder meer Greystar bij, dat met ABP een woonfonds opzette en 780 appartementen in Leiden aankocht van Ten Brinke Lubro Ontwikkeling. Ook begeleidt het kantoor G&S& bij de ontwikkeling van kantoorgebouw The CubeHouse aan de Zuidas, aangekocht door ASR Real Estate. The CubeHouse wordt het hoofdkantoor van BNP Paribas Nederland en Arcadis, die het samen met G&S& ontwikkelen.

HVG Law
Aantal vestigingen: 4
Aangesloten bij: EY Law, EY Belastingadviseurs
Hoofd vastgoedsectie: Sander van Leeuwen (advocatuur) en Jan Hein Copijn (notariaat)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 10 (2022: 11)

De komende tijd verwacht HVG Law herstel van de transactiemarkt. Het kantoor begeleidde afgelopen jaar onder meer de verkoop van een distributiecentrum door AB Alternative (gemanaged door SIM) aan Crossbay. Verder adviseerde het Dunavast bij de aankoop van kantoorgebouw Antwerpseweg 8 in Gouda. Ook heeft HVG de samenwerkingspartijen Green Real Estate, Stichting Jakas en Woningbouwvereniging De Sleutels geadviseerd bij de juridische structurering en levering van het Leidse appartementengebouw Omega-Kappa.

Het kantoor constateert een toenemende vraag naar geïntegreerde (tax and legal) transactiebegeleiding, ook bij overnames waarbij het (internationale) vastgoed een belangrijke rol speelt. Daarnaast heeft HVG het drukker met de begeleiding van huuronderhandelingen.

Kennedy Van der Laan
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: TerraLex
Hoofd vastgoedsectie: Richard-Jan Roks
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 6 (2022: 8)

Kennedy Van der Laan begeleidde afgelopen jaar onder meer een Amerikaans bedrijf bij de contracten voor de bouw van een grote fabriek. Het Amsterdamse kantoor is ook betrokken bij woongebouw Rotta Nova in het centrum van Rotterdam, en begeleidt de aannemingsovereenkomst. Verder adviseerde Kennedy Van der Laan een investeerder bij drie kantoor- en winkeltransacties.
Net als vorig jaar verwacht het kantoor de komende tijd meer nadruk te leggen op circulariteit en duurzaamheid. Het kantoor ziet voor de vastgoedsector uitdagingen in inflatie, prijsstijgingen en krimp van de woning- en kantorenmarkt.

Kienhuis Legal
Aantal vestigingen: 2
Aangesloten bij: Ecovis, Diro
Hoofd vastgoedsectie: Robert de Vries (advocatuur) en Pieter Schut (notariaat)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 17 (2022: 18)

Kienhuis adviseert bij projectontwikkelingen, zoals afgelopen jaar bij de aankoop door Trebbe van het te herontwikkelen Stork-terrein in Hengelo. Ook verzorgde het kantoor onder meer de afstemming tussen betrokken partijen over SAM Zoetermeer, een woontoren met 221 appartementen die in Zoetermeer op stapel staat. In Hulst, Zeeuws-Vlaanderen, begeleidde Kienhuis het project Waterzande, een nieuwbouwproject met onder meer 250 woningen.
Het kantoor met vestigingen in Enschede en Utrecht zet de komende tijd in op uitbreiding van het team. Daarbij blijft het aantrekken van goed gekwalificeerde mensen door de krappe arbeidsmarkt ook dit jaar een uitdaging, aldus Kienhuis.

Labré Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Warwick Legal Network
Hoofd vastgoedsectie: Tim Boer en Ramon Ridder
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 8 (2022: 7)

Goede mensen aantrekken voor verdere groei ziet ook Labré Advocaten als dé uitdaging voor de komende tijd.
Labré procedeert en adviseert veel bij vastgoedtransacties. Zo begeleidde het kantoor vorig jaar de verkoop van een bouwterrein in Amsterdam, met een koopsom van € 5,1 mln. Ook begeleidde Labré de verkoop van een Amsterdamse vastgoedportefeuille met woningen en winkels, tegen € 23 mln. Verder heeft het kantoor, dat zichzelf kwalificeert als echte stadspraktijk, afgelopen voorjaar brillenmerk Dita Eyewear bijgestaan bij de langdurige aanhuur van winkelruimte in de Amsterdamse PC Hooftstraat.

Lexence
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Meritas
Hoofd vastgoedsectie: Bas Martens
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 40 (2022: 35)

Lexence begeleidde afgelopen jaar de herontwikkeling van een deel van winkelcentrum De Terp in Rijswijk, waarbij onder meer zo’n 350 woningen worden gerealiseerd. De waarde bedraagt € 130 mln. Elders adviseerde het Amsterdamse kantoor bij de ontwikkeling van 13.000 m² aan woningen en de verkoop van dit project door de ontwikkelaar.
Lexence signaleert onzekerheid bij marktpartijen door de veranderende wet- en regelgeving in de woningmarkt, de nieuwe Omgevingswet en de transformatie van bestemmingsplannen naar integrale omgevingsplannen. Daarnaast blijven prijsstijgingen, inflatie en de hoge rente uitdagingen voor de vastgoedsector, net als de groeiende aandacht voor duurzaamheid.

Loyens & Loeff
Aantal vestigingen: 9
Hoofd vastgoedsectie: Lonne Rooseboom
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 115 (2022: 107)

Loyens & Loeff heeft afgelopen jaar onder meer Clarion geadviseerd bij de acquisitie van twee logistieke projecten, in Helmond (transactiewaarde € 49,7 mln) en op industrieterrein Trade Port Noord in Venlo (€ 47,4 mln), plus een logistieke portefeuille met zes objecten in Duitsland, Eindhoven en Vianen (€ 270 mln). Daarnaast assisteerde het kantoor Pensioenfonds Rail & OV bij de verkoop van een Nederlandse woningportefeuille. Ook adviseerde Loyens & Loeff DHG bij de sale-and-lease-back overeenkomst met VBI in Koudekerk aan den Rijn. Daarmee komt een locatie in Oss vrij voor een nieuwe logistieke ontwikkeling van ruim 70.000 m².
De komende tijd wordt dienstverlening op het gebied van ESG volgens het kantoor steeds belangrijker.

Mobius Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 6 (2022: 4)

Mobius Advocaten is onder meer actief in de energie en duurzaamheidshoek, van aandelendeals en financiering tot netcongestie-advisering, milieu en grondcontracten. Zo begeleidde het kantoor afgelopen jaar de ontwikkeling van de CO2-afvang- en opslaginstallatie van afvalenergiebedrijf AEB Amsterdam. Ook adviseerde Mobius bij de projectontwikkeling en verkoop van windpark Oude Mol in de Mariapolder, gemeente Hoeksche Waard. Daarnaast heeft het Amsterdamse kantoor een woningcorporatie bijgestaan bij de aankoop van een wooncomplex van 220 woningen in Amsterdam-Zuidoost.
Mobius Advocaten wil komende periode uitbreiden met specialisten in de vastgoed- en energie/duurzame sector.

N/P Notarial Partners
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Jeroen Veenhof
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 12 (2022: 14)

Notariskantoor N/P heeft vestigingen in Amsterdam en Amersfoort. Afgelopen jaar heeft het onder meer belegger NSI bijgestaan bij de herstructurering van zijn Nederlandse kantorenportefeuille. Daarnaast adviseerde het kantoor BPD Ontwikkeling bij de juridische structurering van het Nijmeegse Waalkwartier en de hoofd- en ondersplitsing in appartementsrechten van diverse woontorens (met 500 woningen) en gebouwen, commerciële ruimten en een ondergrondse gemeentelijke parkeervoorziening. Ook begeleidde N/P zonne-exploitant Sunvest bij het verkrijgen van Zonnepark Overbetuwe, dat voorziet in de stroomvoorziening van 30.000 huishoudens.
De komende tijd wil N/P de praktijk op het gebied van transacties, projectontwikkeling en energie verder uitbouwen.

NautaDutilh
Aantal vestigingen: 6, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Kees Koetsier
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 37 (2022: 28)

NautaDutilh ziet de vraag naar dienstverlening in de industriële en chemische sector verder toenemen. Zo adviseerde het kantoor ING Bank en Rabobank bij de herfinanciering van een bestaande fabriek op Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen, dat zich focust op groene chemie, circulaire materialen en biomedische toepassingen. Verder heeft NautaDutilh afgelopen jaar onder meer Achmea Real Estate bijgestaan bij de aankoop van appartementencomplex Sierra in Breda ter waarde van € 46 mln, namens pensioenfonds PME.
Door meer regeldruk staat het traditionele verdienmodel van de vastgoedsector volgens NautaDutilh onder druk. Uitdaging is dan om gebruik en kwaliteit van vastgoed te optimaliseren.

NewGround Law
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Anne-Marie Klijn, Cynthia de Witt Wijnen, Charles van Rijckevorsel, André Gaastra, Erwin Noordover, Etiënne Dijkhorst en Renée Fennis
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 25 (2022: 23)

NewGround Law begeleidde afgelopen jaar ontwikkelaar Edge Technologies bij verschillende projecten, onder meer de ontwikkeling van Lichthoven fase 2 (Edge Eindhoven) met 27.000 m² kantoorruimte en 175 woningen. Verder adviseerde het kantoor het Bouwinvest Dutch Institutional Residential Fund bij een aantal verkooptransacties van portefeuilles aan Nederlandse family offices en ondernemingen die actief zijn op de woningmarkt. Ook gaf NewGround Law juridisch advies over toekomstscenario’s voor het Clauscentrale-gebied in het Limburgse Maasbracht. De thermische centrale is eigendom van RWE.
NewGround Law heeft de samenwerking op het gebied van fiscaliteit de afgelopen tijd versterkt en beoogt een verdere uitbreiding met extra expertise in vastgoedfinanciering.

Osborne Clarke
Aantal vestigingen: 26, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Bas Beenen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 19 (2022: 16)

Door het lagere transactievolume is Osborne Clarke actiever geworden op het vlak van binnenstedelijke projectontwikkeling. Zo adviseert het kantoor Amvest bij de ontwikkeling van The Dialogue, met onder meer 430 woningen, in Werkstad OverAmstel. Fondsen van Amvest verhuren straks de huurwoningen in het middensegment en de zorgwoningen. Ook begeleidde Osborne Clarke afgelopen jaar Catella bij de aankoop van een nieuw logistiek object (35.000 m²) in Business Centre Treeport in Rijsbergen. De Caransa Groep werd bijgestaan bij de ontwikkeling van The Bridge, een mixed-use ontwikkeling in Amsterdam-Zuidoost, met onder meer 162 huurappartementen en 9600 m² kantoorruimte.
Osborne Clarke signaleert meer focus op duurzaamheid en ESG-criteria, en specialiseert zich daar verder in.

Pels Rijcken
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Aemile van Rappard
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 50 (2022: 35)

Pels Rijcken is betrokken bij diverse grootschalige binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen. Voorbeelden zijn de herontwikkeling van het Schiekadeblok in Rotterdam en de relocatie van een fabriek plus ontwikkeling van 1500 nieuwe woningen op Katendracht (Rotterdam). Ook begeleidt het Haagse kantoor grootschalige erfpachtprojecten bij gemeenten en bijvoorbeeld ook bij Staatsbosbeheer. Zo werd het kantoor ingeschakeld door de gemeente Utrecht voor het opstellen van algemene erfpachtvoorwaarden voor een grote groep erfpachters. Verder stond Pels Rijcken afgelopen jaar het COA bij in diverse zaken over opvanglocaties.
Na een periode van stijgende rentes, bouwkosten en veel onzekerheid over nieuwe regelgeving ervaart het kantoor nu ‘voorzichtig optimisme’ in de sector.

Pharos Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Klaas Luijten, Matthijs Niermeijer en Jan Hein Meerburg
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 7 (2022: 6)

Pharos Advocaten begeleidt onder meer (her)ontwikkelingen in stedelijke gebieden. Zo adviseerde het Bussumse kantoor afgelopen jaar Blauwhoed over de herontwikkeling aan de Hoogoorddreef in Amsterdam. Ook treedt Pharos op voor Fred Developers bij de ontwikkeling van Nieuw Kijkduin in Den Haag, met 266 appartementen en ruim 17.000 m² aan commerciële ruimte. Bij nieuwbouwproject Trom in Hoofddorp adviseert Pharos Segesta Groep bij de herontwikkeling van de voormalige V&D-locatie tot onder meer 136 appartementen.
Pharos Advocaten verwacht de komende tijd meer werk op het gebied van huur, in verband met de nieuwe wetgeving. Daarnaast voorziet het kantoor meer geschillen, gezien de ‘ietwat verslechterde markt’.

Ploum | Rotterdam Law Firm
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Anton van den Heuvel en Alain de Jonge
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 30 (2022: 28)

Ploum wil zijn activiteiten in de Rotterdamse havengebieden en omstreken verder versterken, onder meer met advies over duurzaamheidseisen en begeleiding van partijen met grondposities. De afgelopen periode was het Rotterdamse kantoor betrokken bij de omzetting van de lopende erfpacht van 52.000 woningen en commerciële ruimten van de corporaties Woonstad en Havensteder voor de gemeente Rotterdam. Ook adviseerde Ploum het Nederlandse kantoor van Danone over de aanhuur van kantoorgebouw The Lobby in Rijswijk. Verder begeleidde het kantoor onder meer de aankoop en herontwikkeling van nieuwbouwcomplexen The New Citizen in Nieuwegein en Triadome in Leidschendam-Voorburg.
De komende tijd zet Ploum in op ESG-screening voor (model)huurovereenkomsten en ESG-implementatie.

Poelmann van den Broek
Aantal vestigingen: 2
Hoofd vastgoedsectie: Rudi Minkhorst
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 20 (2022: 18)

Poelmann van den Broek begeleidde het afgelopen jaar onder meer de bouw van een windmolenpark op zee. Ook was het Nijmeegse kantoor betrokken bij de sale-and-lease-back van een bouwterrein, via een aandelentransactie waarbij tegelijkertijd een ontwikkelovereenkomst werd gesloten. Daarnaast begeleidde Poelmann van den Broek de ontwikkeling van 750 woningen in de Randstad, onder meer door te adviseren en procederen over het omgevingsrecht.
Poelmann van den Broek wil de komende tijd uitbreiden op het vlak van projectontwikkeling. Uitdaging voor de sector is volgens het kantoor om te blijven bouwen, ondanks de stijgende rente, onrust op de markt en de veranderende regels.

Pot Jonker Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Netlaw
Hoofd vastgoedsectie: Babette Blaisse-Verkooijen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 14 (2022: 7)

Pot Jonker Advocaten adviseerde afgelopen jaar onder meer woningcorporatie ZVH bij het project Timbr aan de Zaanse Slachthuisstraat. Daar staan 158 huurwoningen plus bedrijfsruimten op stapel. Verder begeleidde Pot Jonker de gemeente Haarlemmermeer bij de realisatie van het nieuwe gemeentehuis in Hoofddorp. Het Haarlemse kantoor, dat zijn vastgoedteam vorig jaar verdubbelde, is ook betrokken bij de verkoop van vijf zorgcomplexen. Daarbij neemt de huurder alle complexen van een Noord-Hollandse woningcorporatie over (dealwaarde € 80 mln).
Gezien het toenemende belang van de energietransitie in de vastgoedpraktijk breidt Pot Jonker zijn expertise uit in de Wet Collectieve Warmte en in exploitatie- en leveringscontracten voor de warmte/koude-opslag.

Quist Geuze Meijeren (QCM)
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: David Meijeren en Joris van de Bunt
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 6 (2022: 5)

Aansprekend project van QCM was afgelopen jaar advies bij de aankoop van Stadion Galgenwaard door FC Utrecht. Ook begeleidde het notariskantoor de Zwitserse Necron Group bij de aankoop en verhuur van twee distributiecentra in Aalsmeer, Green Square Logistics II en III, opgeteld 38.300 m². Verder heeft QCM Edmond de Rothschild Real Estate IM bijgestaan bij de aankoop van een distributiepand en de installatie van 2000 zonnepanelen op het dak.
Eerder dit jaar lanceerde het Amsterdamse kantoor kennisplatform Q.Lab, voor een link tussen praktijk en wetenschap. QGM ziet als uitdagingen het vinden van de juiste mensen, de lastige woningmarkt en het relatief lage aantal transacties.

RechtStaete
Aantal vestigingen: 1
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 13 (2022: 13)

RechtStaete, dat zijn kantoor deze zomer verhuisde van Amsterdam Oud-Zuid naar de Zuidas, legt het accent op fiscaal vastgoedadvies. Zo verzorgde het kantoor afgelopen periode de civiele en fiscale begeleiding van de ontwikkeling en verkoop (via een aandelendeal) van distributiecentra, met een totale verkoopwaarde van € 130 mln. Ook adviseerde RechtStaete bij de ontwikkeling van een hotelgebouw, waarbij de bijbehorende golfbaan kwalificeert als NSW (Natuurschoonwet)-landgoed. Verder begeleidde het kantoor een institutionele belegger bij de aankoop van een Nederlandse woningportefeuille. Deze transactie toont volgens RechtStaete het voorzichtige herstel van het transactievolume van huurwoningen in het eerste kwartaal van 2024.

Rutgers & Posch
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Pecs, Globalaw, IBA, Gail
Hoofd vastgoedsectie: Vasco Hoving
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 0 (2022: 2)

Rutgers & Posch is vooral actief op het vlak van vastgoedfinanciering. Door de daling van het transactievolume zijn de juristen er minder dan de helft van hun tijd mee bezig en kwalificeren zij voor dit onderzoek niet langer als vastgoedjurist.
Toch zijn verschillende voorbeelden te noemen van projecten, zoals de financiering van de laadpalen van snellaadbedrijf Leap24 door een particulier kredietfonds, een kredietfaciliteit voor SCI Student Experience Real Estate IV CV (studentenhuisvesting) en een vastgoedkrediet van € 220 mln voor het Rotterdamse op- en overslagbedrijf C.RO Ports. Over de komende tijd is Rutgers & Posch voorzichtig. De markt trekt nu weer aan, maar: ‘eerst herstel zien, dan verder kijken’.

Sarfaty Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Michel Sarfaty, Thomas Hovers, Femke van der Heijden en Nicolet Don
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 5 (2022: 4)

Sarfaty Advocaten is onder meer actief in huurrecht en heeft als klanten private vastgoedondernemingen en familiebedrijven met vastgoedportefeuilles, vooral in Groot-Amsterdam en -Rotterdam. Zo adviseerde het kantoor afgelopen jaar een consortium van particulieren bij de aankoop van multitenant gebouw De Groene Draeck in Amsterdam-Noord. Ook begeleidde het kantoor Zadelhoff en het Volkshotel bij de koop van panden in het Schiekadeblok in Rotterdam, voor de geplande herontwikkeling. Verder adviseerde Sarfaty bij de verhuur van 600 m² winkelruimte aan de Amsterdamse PC Hooftstraat aan juweliershuis Van Cleef & Arpels.
Als uitdaging voor de komende tijd ziet het kantoor het adviseren van cliënten over de nieuwe huurwetgeving.

Schaap Advocaten Notarissen
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: PLG International Lawyers/First Law International
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 12 (2022: 11)

Schaap Advocaten Notarissen adviseert vooral zakelijke opdrachtgevers in de sectoren monumentaal vastgoed, zorg en logistiek. Zo begeleidde het Rotterdamse kantoor onder meer Apollo Zorgvastgoedfonds bij de verwerving en verhuur van diverse woon–zorgcomplexen, waaronder Hoeve Zuid in Veldhoven. Ook adviseerde Schaap Dudok Real Estate afgelopen jaar bij de aankoop van het voormalige monumentale gerechtsgebouw aan de Noordsingel in Rotterdam, tegenwoordig een multitenant kantoorgebouw.
Voor de komende tijd zet Schaap ‘voorzichtige stappen’ met AI, om de dienstverlening te versnellen en verbeteren. De transactiemarkt is nog steeds grillig en ook de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt ziet Schaap als een uitdaging.

Simmons & Simmons
Aantal vestigingen: 22, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Rob Hendriks, Siemkje Batenburg en Luc Cohen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 15 (2022: 15)

Het Nederlandse kantoor van het Britse Simmons & Simmons begeleidde afgelopen tijd onder meer de Belgische belegger Triginta bij de overname van verschillende zorggerelateerde vastgoedobjecten. Daarnaast adviseerde het kantoor Savills IM bij de verkoop van verschillende vastgoedbezittingen. Ook heeft Simmons & Simmons vastgoedfonds Hines Global Income Trust bijgestaan, bij de aankoop van een logistiek gebouw in Venlo. Het gaat om een retailmagazijn van 215.000 m².
Als uitdagingen voor de komende tijd ziet het aan de Zuidas gevestigde kantoor de nieuwe wet- en regelgeving in huurprijzen en vastgoedfiscaliteit, en daarnaast het herstel van de vastgoedmarkt.

Six Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Fabian Horsting
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 15 (2022: 16)

Six Advocaten, gevestigd aan het IJdok, adviseerde afgelopen jaar BPD bij de ontwikkeling van kavel 5b/6 op het Amsterdamse Oosterdokseiland. Die omvat onder meer het hoofdkantoor van Booking.com en 7500 m² woonruimte. Ook heeft het kantoor Amrâth Hotel & Restaurants bijgestaan bij de ontwikkeling van hotel- en woontoren Galaxy Tower aan het Jaarbeursplein in Utrecht.
De komende tijd verwacht Six groei van de dienstverlening op het vlak van stikstof, aanbestedingsrecht en huurrecht, met het oog op de nieuwe wet- en regelgeving en invloed van het Europees consumentenrecht. Ook ‘smart cities’ en het in goede banen leiden van alle technologische mogelijkheden gaan volgens het kantoor werk opleveren.

Stibbe
Aantal vestigingen: 4, waarvan 1 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Boris Cammelbeeck en Maarten de Bruin
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 41 (2022: 40)

Stibbe adviseerde de afgelopen tijd onder meer Prologis bij de aankoop van 6,5 hectare grond op bedrijventerrein Business Centre Treeport in Zundert, voor de ontwikkeling van een distributiecentrum van ruim 47.000 m². Ook heeft het kantoor Breakthrough Properties bijgestaan bij de ontwikkeling van het Europese hoofdkantoor van Neogene Therapeutics op de campus van het Amsterdam UMC. Stibbe adviseerde ook bij de financiering: een groene lening van € 35 mln. Verder begeleidde Stibbe belegger Segro bij de verwerving van drie distributiecentra in Eindhoven, Heerlen en Tilburg (172.300 m²) voor € 222 mln.
De beperkte capaciteit op het stroomnet heeft volgens Stibbe een direct effect op de markt van datacenters.

Stijl Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Taco Hovius en Truke den Uyl-Slagter
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 16 (2022: 13)

Stijl Advocaten beschouwt de energietransitie als uitdaging voor de vastgoedsector de komende jaren, en heeft dan ook een sterke focus op duurzaamheid. Zo adviseert het kantoor Ilos Energy bij de ontwikkeling van diverse zonneparken in Nederland, waaronder Zonnepark Pekela op 79 hectare. Daarnaast stond Stijl Advocaten afgelopen jaar de gemeente Eindhoven bij, onder meer bij de gebiedsontwikkeling BIC Noord (Brainport Industries Campus), waar ASML mogelijk grootschalig wil uitbreiden. Ook adviseerde het kantoor SB Real Estate bij de herontwikkeling van aangekochte winkelcentra De Aarhof (12.303 m²) in Alphen aan den Rijn, City Passage (7405 m²) in Veldhoven en de Prinsenpassage (19.787 m²) in Rijswijk.

Straatman Koster Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Wilfried Koster, Thijs Straatman, Joost Hoekstra en Marinda de Smidt
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 28 (2022: 26)

Straatman Koster Advocaten verwacht de komende tijd groei van de dienstverlening, onder meer rond verduurzaming van bedrijventerreinen, vastgoedgerelateerde natuur- en milieuzaken en (grootschalige) woningbouwontwikkeling. Zo begeleidt het Rotterdamse kantoor de publieke en private partijen bij woningbouwproject Gnephoek in Alphen aan den Rijn, waar 5500 woningen op stapel staan. Ook adviseerde Straatman Koster afgelopen tijd de gemeente Leiden bij de herontwikkeling van het Stationsgebied, met onder meer de projecten Lorentz, Octagon, De Geus en het Morspoortterrein. Er komen woningen, kantoren, parkeergelegenheid en een bioscoop. Verder is het kantoor betrokken bij de ontwikkeling van bedrijventerrein Schiphol Trade Park, en begeleidt het exploitatiemaatschappij GEM A4 Zone West.

Taylor Wessing
Aantal vestigingen: 28, waarvan 2 in Nederland
Hoofd vastgoedsectie: Huub Stroom (notaris)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 14 (2022: 13)

Taylor Wessing is vooral actief in de begeleiding van transacties. Zo adviseren de vestigingen in Amsterdam en Eindhoven Victory Group bij de herontwikkeling van het hoofdkantoor van ABN Amro aan de Zuidas, na de aankoop in 2021. Afgelopen voorjaar presenteerde Victory de nieuwe kantoortoren Mahler I op de plek van het huidige Circl. Verder heeft Taylor Wessing belegger Invesco bijgestaan bij de verkoop van het voormalige Holiday Inn Hotel in Amsterdam-Zuid aan hotelketen The July. Ook adviseert het kantoor de curator – een van de eigen partners – over de boedel van de failliete woningontwikkelaar Certitudo.
De komende tijd wil Taylor Wessing de activiteiten in bestuursrecht uitbreiden.

TeekensKarstens Advocaten Notarissen
Aantal vestigingen: 3
Aangesloten bij: GGI, LEI, LNI
Hoofd vastgoedsectie: Edward van Lent (advocatuur) en Wilbert Mooren (notariaat)
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 14 (2022: 14)

TeekensKarstens heeft vestigingen in Leiden, Amsterdam en Alphen aan den Rijn. Het afgelopen jaar begeleidde het kantoor onder andere de verkooptransactie van een distributiecentrum. Ook verzorgde TeekensKarstens de algemene juridische begeleiding (waaronder de bestemmingsplanprocedure) van een gemeente bij een grootschalig woningbouwproject. Verder adviseerde het kantoor een ontwikkelaar van een bedrijfsverzamelgebouw, zowel bestuursrechtelijk als met de notariële splitsing in appartementsrechten en uitponding.
Belangrijke onderwerpen voor de komende tijd zijn de wijzigingen in de verhuurmarkt en netcongestie, aldus het kantoor.

Van der Feltz Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Earthlaw Network
Hoofd vastgoedsectie: Marc Houweling en Willem Van der Werf
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 25 (2022: 22)

Van der Feltz Advocaten uit Den Haag richt zich vooral op juridische dienstverlening rond duurzame gebiedsontwikkelingen. Afgelopen jaar adviseerde het kantoor onder meer aannemer Boele & van Eesteren bij het Haagse project Nieuw Kijkduin, met de eerste fase van 112 luxe appartementen boven op een gebouw met retail en restaurants. Ook begeleidt het kantoor aanbieder van opslagruimte Shurgard Europe bij zowel huur- als kooptransacties in Nederland. Daarnaast adviseerde Van der Feltz Advocaten bij de ontwikkeling van het Nijmeegse woon- en winkelcentrum Hart van de Waalsprong over problemen met netcongestie.
Volgens Van der Feltz is netcongestie voor de vastgoedsector een van de grote uitdagingen voor de komende tijd.

Van Doorne
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: World Services Group
Hoofd vastgoedsectie: Mark Moolhuizen en Ariën van Heesen
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 64 (2022: 56)

Van Doorne, dat afgelopen jaar het team vastgoedjuristen flink uitbreidde, maakte afgelopen jaar deel uit van de uitvoeringsorganisatie Versnelling Tijdelijke Huisvesting van het ministerie van BZK, dat zich richtte op de realisatie van flexwoningbouw. Daarbij stond het kantoor onder meer zo’n tweehonderd gemeenten bij. Ook begeleidde Van Doorne BGO bij de herfinanciering van het Castlelake Nexus Retail-portfolio. Verder adviseert het kantoor onder meer AM bij het herontwikkelingsproject Bajeskwartier in Amsterdam-Zuidoost, waar een wijk verrijst met onder meer 1300 woningen.
Digitalisering is een van de transities waarbij Van Doorne betrokken is, in de eigen praktijk onder meer door kunstmatige intelligentie in te zetten bij juridisch bronnenonderzoek.

Vangoud Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Claes van Deutekom
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 14 (2022: 13)

Vangoud Advocaten uit Arnhem is onder meer actief in advisering bij project- en gebiedsontwikkeling. Zo adviseerde het kantoor afgelopen periode de ontwikkelaar van de geplande wijk Groenewoud in de gemeente Utrecht, een gebiedsontwikkeling voor 1500 woningen en verschillende voorzieningen. Een ander woningproject dat Vangoud Advocaten begeleidde, was een grootschalige inbreidingslocatie voor 1100 huurwoningen in de bestaande woonwijk het Franse Gat in Veenendaal. Daarbij stond het kantoor de betrokken woningcorporatie bij.
Als dé uitdaging voor de komende tijd ziet Vangoud Advocaten het werven van gekwalificeerd personeel.

VDB Notarissen
Aantal vestigingen: 2
Aangesloten bij: Newtone
Hoofd vastgoedsectie: William Kuijpers
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 12 (2022: 9)

Naast de kantoren in Waalre en Rosmalen opent VDB Notarissen eind dit jaar een vestiging in Maastricht. Door de regionale woondeal Zuidoost-Brabant hoopt VDB op een toename van te realiseren woningen en transacties. Afgelopen tijd begeleidde het Brabantse kantoor het project TAC aan de Vonderweg in Eindhoven. Daar realiseert ontwikkelaar Focus on TAC een woontoren met 249 woningen. Ook is VDB Notarissen namens Heylen Warehouses samen met grondeigenaar AG Real Estate betrokken bij de uitgifte van de kavels in erfpacht voor bedrijvencampus Shipp 21 in Puttershoek.
De komende tijd wil VDB Notarissen extra investeren in de veilingpraktijk en wil het de expertise in ondergrondse werken (kabels, leidingen, netwerken, WKO’s) uitbreiden.

Weebers Vastgoed Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Hoofd vastgoedsectie: Onno Tacoma, Angélique Claassen, Lucienne Hoenselaar, Caroline Weebers en Bart Poort
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 13 (2022: 13)

Weebers Vastgoed Advocaten adviseert onder meer bij gebiedsontwikkeling. Het Eindhovense kantoor wil groeien in omgevingsrecht en op het gebied van duurzame bouwmethoden, energiesystemen en netcongestie. Afgelopen jaar was Weebers onder meer betrokken bij de herontwikkeling van de monumentale Schellensfabriek in Eindhoven en de realisatie daar van 330 huurwoningen. Ook begeleidde het kantoor Locus Real Estate Development en Miss Clark bij Nachteiland in de Amsterdamse Sluisbuurt, een woontoren met ruim 150 woningen.
Verder voert Weebers meerdere Didam-zaken, zoals afgelopen jaar bij de nieuwbouwontwikkeling Huis van der Donck in Breda, en probeert daarbij ‘de principes aan te tasten omwille van het functioneren van de markt’.

Wieringa Advocaten
Aantal vestigingen: 1
Aangesloten bij: Unilaw, Eurolega, The Law Firm Network, Netlaw
Hoofd vastgoedsectie: Janneke Sinnige
Aantal vastgoedjuristen eind 2023: 13 (2022: 13)

Wieringa Advocaten begeleidde afgelopen jaar onder andere de verkoop van hotel Mercure Den Haag Central met 159 kamers aan de Franse private equity-groep Extendam, dat daarmee zijn vierde hotel in Nederland heeft aangekocht. Ook adviseerde het Amsterdamse kantoor de koper van een logistiek centrum in Groningen. Verder verzorgde Wieringa Advocaten de juridische begeleiding van de bouw en verhuur van het nieuwe pand op de Heineken Hoek aan het Leidseplein in Amsterdam, met onder meer hotel The Diamond.
Uitdagingen ziet het kantoor ook: binnen de eigen bedrijfsvoering de krapte op de arbeidsmarkt en binnen de vastgoedbranche de Omgevingswet, de Wet betaalbare huur en de energietransitie.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9, 27 september 2024