NautaDutilh en Pels Rijcken winnen weer terrein terug op het gebied van vastgoedspecialisten. Meest genoemde specialisten in het onderzoek van PropertyNL dit jaar: Jan Cees Kuiken, Jurriaan van der Stok, Angelique Thiele en David van Dijk.
Het jaarlijkse onderzoek naar vastgoedjuristen van PropertyNL laat meer groeiers zien dan krimpers. De grootste groeiers van dit jaar zijn NautaDutilh, Pels Rijcken en Van Doorne (respectievelijk +7, +5 en +5 vastgoedjuristen). Daar staan krimpers tegenover, zoals BarentsKrans (–11), DLA Piper (–5) en Houthoff (–5), en één kantoor dat naar verluidt geheel gaat stoppen met vastgoed: Simmons & Simmons. Daar profiteren andere kantoren weer van. Zo verruilde Luc Cohen Simmons & Simmons voor Eversheds Sutherland, een kantoor dat vanwege zijn adviesrol bij datacenters een plek verkreeg bij het PropertyNL rondetafelgesprek.
Bij BarentsKrans is volgens ingewijden ondanks de krimp geen sprake van het verloochenen van het vastgoed. Dit kantoor werd versterkt door de komst van Leon Hoppenbrouwers van A&O Shearman (het voormalige Allen & Overy). Hoppenbrouwers was afgelopen jaren steeds deelnemer aan het rondetafelgesprek en een van de meest genoemde vastgoedspecialisten. Zijn overstap zal er niet mee van doen hebben, maar zijn voormalige kantoor A&O kwam afgelopen jaar negatief in het nieuws. Het kantoor toonde weinig ruggengraat toen Donald Trump met eisen kwam ten aanzien van onder meer het vrouwenquotum. Bij BarentsKrans waren ondanks het vertrek van een aantal vastgoedjuristen naast Hoppenbrouwers nog twee nieuwe aanwinsten te begroeten: Martijn van der Vliet en Homme ten Have.
Geen jubelstemming
Ondanks de groei van het aantal vastgoedjuristen is er geen jubelstemming te bemerken. Nederland heeft zich door gebrek aan consistent beleid onaantrekkelijk gemaakt voor vastgoed. Er is één strohalm: Amerikaanse internationals willen minder afhankelijk zijn van de Trump-grillen en zijn bezig met vestigingen in eurolanden. Daarbij staat Nederland dan wel weer op de kaart. Dit levert voor sommige juristen veel werk op. Het ‘normale’ werk met de drie onderzoeksgebieden van PropertyNL – beleggingstransacties, projectontwikkeling en financiering – is echter nog altijd niet op het niveau van voor de crisis.
Op Prinsjesdag was te horen dat Nederland het internationaal juist zeer goed doet, maar dit vertaalt zich niet naar werk in het onroerend goed. Vastgoed is onevenredig getroffen door een stapeling van fiscale maatregelen en trage en vaak onduidelijke besluitvorming. Een goede juridische dienstverlening helpt daarbij, maar kan niet voorkomen dat de onroerendgoedmarkt voor buitenlandse investeerders bijna stilvalt. Een Duitse belegger, Patrizia, heeft onlangs wel een rapport uitgebracht waaruit blijkt dat de bodem bereikt is en terugkeer naar Nederland mogelijk is. Die bodemverhalen horen we echter in veel vastgoedsegmenten – zoals kantoren en retail – wel vaker, en elke keer blijkt weer dat er onder die bodem nog een andere schuil gaat.
Grootste kantoren
In de ranglijst van kantoren met de meeste vastgoedjuristen zien we in de top-5 dat Houthoff twee plaatsen zakt, tot onder Van Doorne. Loyens & Loeff, AKD en Dentons voeren de lijst aan. Stevig verankerd in de top-10 zijn ook CMS, Dirkzwager, Pels Rijcken en Greenberg Traurig. De laatste is ontstaan door overstap van een team van NautaDutilh, dat nu weer terugkeert in de top-10. Stibbe en Lexence zijn uit de top-10 gevallen.
Vakgebieden
Het jaarlijkse onderzoek bestaat ook uit een enquête waarbij vastgoedjuristen collega’s en kantoren op inhoudelijkheid toetsen. Houthoff is meerdere jaren op rij gekrompen, maar dit zegt niets over de status. Het kantoor wordt bij de vakgebieden transacties en ontwikkeling vrijwel even vaak genoemd als Loyens & Loeff, en staat bij financiering op de vierde plek. Het is jaarlijks stuivertje wisselen tussen deze kantoren, en de afstand tot de andere kantoren is groot.
Bij het vakgebied transacties is een eervolle derde plaats ingeruimd voor het toch vrije jonge team van Greenberg Traurig, gevolgd door Dentons. Ook zien we vaak terug in de enquête voor dit onderdeel: Lexence, A&O Shearman, AKD en CMS. Beleggers kunnen hun voordeel doen met advocaten en juristen die bewezen ervaring hebben met (grote en complexe) vastgoeddeals, over voldoende juristen beschikken en een reputatie hebben hoog te houden.
Uit het jaarlijkse onderzoek komt ook naar voren welke kantoren scoren met vastgoedfinanciering. De nummer één is Loyens & Loeff, op de voet gevolgd door A&O Shearman, NautaDutilh en en Houthoff. Vervolgens worden traditioneel op dit terrein Clifford Chance en Van Doorne genoemd, met daarnaast partijen zoals DLA Piper. Ook twee kleinere kantoren verdienen vermelding op dit gebied: Stek Advocaten en Bond Advocaten.
Een ander aandachtsgebied waarmee kantoren zich kunnen onderscheiden is projectontwikkeling. De enquête eindigt dit jaar in een ex aequo tussen de kantoren Houthoff en Loyens & Loeff. Zij zijn veruit het meest genoemd en zijn betrokken bij vrijwel alle grote gebiedsontwikkelingen in Nederland. In de projectontwikkeling komen we naast deze twee vervolgens ook CMS, Straatman Koster en AKD tegen. Bovendien komen gespecialiseerde kantoren zoals Van der Feltz en Habraken Rutten bovendrijven.
Beste transactiespecialist: Jan Cees Kuijken
Advisering is niet alleen een kwestie van kantoren, maar ook van een inhoudelijke klik met een persoon. Daarom richt het onderzoek zich ook op individuele juristen die zich op het gebied van vastgoedtransacties onderscheiden. Traditioneel wordt Jan Cees Kuijken van Houthoff het meest genoemd, met David van Dijk van Greenberg Traurig als nummer twee. Op grote afstand komen we in het onderzoek verder tegen Lonne Rooseboom van Loyens & Loeff en kantoorgenoot Jurriaan van der Stok. Dames zijn in de vastgoedadvisering nog altijd een kleine minderheid. Het hoogst scoort nieuwkomer Pauline Leegwater, de derde van Loyens & Loeff op deze erelijst. Greenberg Traurig scoort met Coco van Zuiden. In de lijst met favoriete transactiespecialisten zien we voorts Dirk-Jan Gondrie van Dentons en de bekende voortrekkers van het onderzoek, Herman Lohmann van Houthoff en Wilfred Groen van Loyens & Loeff. De onderzoeken zijn er ook op gericht om talent te ontdekken. Dit jaar wordt David Weinstein van Florent genoemd.
Financiering: Angelique Thiele
Het onderzoek naar financieringsspecialisten levert dit jaar als winnaar Angelique Thiele van Van Doorne op. Ook bij het rondetafelgesprek van vastgoedjuristen (zie elders in deze editie) viel Thiele op, ondanks haar geringe stemvolume en haar wens bij groepsfoto te ontbreken. Als Thiele spreekt, luistert zelfs het meest rumoerige gezelschap. Behalve Thiele zijn er nog zes specialisten op dit vakgebied die vaak worden genoemd. Kim Koops van Loyens & Loeff wordt dit jaar gevolgd door Diederik Vriesendorp van NautaDutilh (vorig jaar eerste) en Joannes de Bont van Bond Advocaten. Ook hoort Jan Veeningen van Houthoff op deze lijst en krijgen Leon Hoppenbrouwers – ook na zijn overstap naar BarentsKrans – en Michelle van Doren van NautaDutilh een plaats op deze erelijst.
Projectontwikkeling: Jurriaan van der Stok
Bij het onderzoek naar de specialisten op het gebied van projectontwikkeling strijkt Jurriaan van der Stok van Loyens & Loeff met de eer, gevolgd door Jan Cees Kuiken van Houthoff op een tweede en Bas Beenen van Osborne Clarke op een derde plek. Vaak worden bij projectontwikkeling ook genoemd Leen van der Marel van DLA Piper en David van Dijk van Greenberg Traurig. Dolf de Jong van Houthoff, Steven Lucas van Loyens & Loeff en Wilfried Koster van Straatman Koster sluiten de rij.
Kaf van koren scheiden
Het moet mogelijk zijn om uit de jaarlijkse lijst van topkantoren en helden onder de vastgoedjuristen een keuze te maken. Veel cliënten houden vast aan traditionele adviseurs of – erger – kiezen toevallige passanten. Aan de hand van dit jaarlijkse onderzoek kunt u het kaf wat beter van het koren scheiden.
Verantwoording
PropertyNL doet jaarlijks onderzoek naar vastgoedjuristen door middel van een enquête die wordt toegestuurd aan de bij ons bekende kantoren. Deze is dit jaar beantwoord door 62 kantoren. Als er partijen ontbreken, dan kunt u die doorgeven aan limmen@propertynl.com.
Het onderzoek naar vastgoedjuristen beoogt inzicht te geven in de specifieke kwaliteiten van kantoren en niet alleen in de kwantiteit van de transacties waarbij zij betrokken zijn. Vandaar dat gekozen is voor een alfabetische rangschikking.
In dit overkoepelende artikel plaatsen we wel een ranking met aantallen vastgoedjuristen. Of een jurist wordt betiteld als ‘vastgoedjurist’ bepaalt het hoofd van de ondervraagde vastgoedpraktijk.
De geënquêteerden spreken zich ook uit over de in hun ogen meest toonaangevende kantoren en juristen op de vakgebieden transacties, financiering en ontwikkeling.
Uit alle gegevens wordt jaarlijks een top samengesteld van ditmaal 11 kantoren. Zij nemen deel aan een rondetafelgesprek, waarbij ze juridische trends in het vastgoed belichten.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9, 26 september 2025
Gerelateerde artikelen:
