PropertyNL Top-50 Ontwikkelaars 2024

1 (1) COD/Borghese
Voor het vierde jaar op rij voert Borghese/COD de ranglijst van ontwikkelaars aan met 633.923 m², dankzij woningen en kantoren. Borghese/COD is een samenwerking tussen de vastgoedfamilies Van Veggel en Pleijsier. Borghese en Timeless Investments, de family office van de familie Van Veggel, hebben beide een belang van 50% in de Amsterdamse ontwikkelaar COD. De familie Pleijsier is 100% eigenaar van Borghese Real Estate en heeft een aparte tak voor logistieke ontwikkelingen, Borghese Logistics. Vanwege de samenhang tussen Borghese en COD delen beide bedrijven de backoffice. Bestuurders zijn Enno Otten en Kees van der Linde. Een groot project in Den Haag is de The Green Campus aan het Maanplein, waar Borghese/COD onder meer 30.000 m² kantoorruimte oplevert.

2 (2) Provast
Provast consolideert zijn tweede positie met vooral een fors aantal meters aan kantoren en woningen. De Haagse binnenstedelijke ontwikkelaar, in handen van vijf partners, beleefde dit jaar de start bouw van het nieuwe ANWB-hoofdkantoor in Den Haag en van het ‘oude’ herontwikkelde kantoor van ABN Amro aan de Rotterdamse Coolsingel. Daarnaast werden de eerste woningen van Olympiade Amstelveen opgeleverd. Provast ontwikkelt vooral in de Randstad. Voor volgend jaar kijken de liefhebbers reikhalzend uit naar de realisatie van het mixed-use gebouw Tree House naast Rotterdam Centraal, dat al in 2021 werd aangekocht door ASR: kantoren, woningen en horeca met veel terras.

3 (–) Edge
Vorig jaar onbedoeld afwezig, maar terug en met stip op plek 3: Edge, ooit opgericht als OVG. Het bedrijf is een duurzame kantorenontwikkelaar en bevestigt die reputatie ook dit jaar weer. Het bedrijf, gedeeld eigendom van Coen van Oostrom en de Australische Macquarie Group, ontwikkelt of heeft dit jaar in ontwikkeling een kantoormetrage van 244.412 m². Een van de projecten jaar is Edge Eindhoven, een mixed-use project van 42.500 m² bij het Eindhovense NS-station. Oplevering van de monumentale Ambachtsschool in Maastricht – het nieuwe hoofdkantoor van DSM Firmenich – was dit jaar een andere mijlpaal voor Edge, samen met 3W. Daar kwam dan onlangs ook nog de verkoop van dat object aan Maastricht One bij, waarachter naar verluidt een family office uit de Verenigde Arabische Emiraten schuilgaat.

4 (4) Neoo
Neoo ziet zichzelf als specialist in binnenstedelijk ontwikkelen, multifunctionele projecten en winkelprojecten. De ontwikkelingsactiviteiten op kantoor-, retail- en woongebied van dit jaar passen daarbij en op de ranglijst neemt Neoo wederom een stabiele vierde plaats in. Sander van Oss en Eelco Nettinga zijn Neoo in 2015 begonnen, later sloten Arjen Seckel en Neno Markovic zich daarbij aan. Allen hadden een basis in retail, maar zijn al meteen hun werkterrein gaan verbreden. Met de voltooiing van het opvallende Q Residences in Amsterdam voor Kroonenberg Groep was hun naam definitief gevestigd. Lopende projecten zijn onder meer herontwikkeling van de voormalige V&D in Rotterdam tot mixed-use complex Air Offices en het project Westentree (woningen en een hotel) achter NS-station Nijmegen.

5 (12) DHG
De David Hart Groep zit niet stil en klom tegen de verdrukking in van een 12de naar een 5de positie op de ranglijst. Hoezo lagere economische groei en dalende vraag? DHG is volop bezig. Met Bouwbedrijf Vrolijk sloot DHG een overeenkomst voor de realisatie van 300.000 m² aan Smartlog-objecten: Smartlog Hellevoetsluis fase 2 (84.000 m²), Smartlog Koudekerk (12.000 m²), Smartlog Oss (77.000 m²), Smartlog Vlissingen (82.000 m²) en Smartlog Eemhaven Rotterdam (45.000 m²). DHG heeft daarnaast nog een ontwikkelpijplijn van 400.000 m² aan Smartlog-distributiecentra verspreid over het land, waarvan de ontwikkeling in de komende jaren zal starten.

6 (3) TBI Holdings
Onder de paraplu van TBI Holdings vallen bedrijven als ERA Contour, Synchroon, JP van Eesteren en Koopmans, die verantwoordelijk zijn voor een scala aan projecten. 5Tracks in Breda is een gezamenlijke ontwikkeling van Synchroon en JP van Eesteren. Het plan bestaat uit een mix van vijf functies (hotel, kantoren, wonen, park en voorzieningen), verdeeld over drie gebouwen. De woningen zijn in al in 2023 opgeleverd. In de top van het bedrijf maakte dit voorjaar voorzitter van de raad van bestuur Bart van Breukelen plaats voor Hendrik de Haan. De Haan werd in september 2023 benoemd tot lid van de raad van bestuur. Daarvoor was hij directievoorzitter van TBI-onderneming Eekels Technology.

7 (8) MRP Development
MRP (Meijer Realty Partners) is een ontwikkelaar en investeerder in binnenstedelijke mix-use projecten. Topman Bart Meijer maakt deel uit van de bekende familie Meijer met ruim 100 jaar vastgoedervaring. Lopende projecten zijn Mix Amsterdam (528 huurappartementen waarvan 162 sociaal, 4000 m² commerciële ruimte en het kunst- en cultuurcentrum Het Verhalenhuis), de vernieuwing van het WFC (World Fashion Centre), Cartesius (in samenwerking met Ballast Nedam Development, waar de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones voor het eerst binnenstedelijk wordt toegepast) en gebiedsontwikkeling De Zuid, in samenwerking met Vorm, met ruim 400 woningen en commerciële units, waarvan Zuidkade in Q1 2025 wordt opgeleverd.

8 (6) Flow Real Estate Development
De ontwikkelingstak van Flow Real Estate is vooral actief in Amsterdam en rondde dit jaar drie projecten af, waarvan Tripolis-Park aan de Zuidas het grootste is. Het omvat 76.000 m² aan nieuwbouw, renovatie en transformatie in een combinatie van kantoren, wonen en horeca. Samen met KWP werd daarnaast aan de Naritaweg Lovely Rita gerealiseerd, goed voor 32.500 m² aan wonen, kantoor en horeca. Tot slot werd in Amsterdam-Zuid het transformatieproject Staal-Kade opgeleverd. Komend jaar staat de afronding gepland van het nieuw te bouwen Plesman Plaza in het westen van de stad. Dat gaat 382 huurappartementen en ruim 1000 m² commerciële ruimte tellen.

9 (5) Intospace
Het in Den Bosch gevestigde Intospace richt zich onder leiding van Tim Beckmann op de ontwikkeling van logistiek vastgoed en houdt wat het realiseert in portefeuille. Intospace komt voort uit Somerset Capital Partners van Joes Damen en is daar nu een van de dochterbedrijven van. Intospace kreeg dit jaar een B Corp-certificering, wat het een van de duurzaamste bedrijven ter wereld maakt. Grootste project van het jaar: Echo1 (94.945 m²) in Echt. Een ander groot project dat nu door Intospace in gang is gezet is de ontwikkeling van een distributiecentrum van 75.000 m² voor Rituals op bedrijvenpark Medel in Tiel. Verder is op bedrijventerrein Aviation Valley in Maastricht de bouw van MST02, een duurzaam distributiecentrum van in totaal bijna 40.000 m², van start gegaan.

10 (–) Duqer
Voor het eerst sinds 2020 weer in de Top Ontwikkelaars, en met een mooie tiende plaats. De drie partners die Duqer leiden – Arie van der Aart, Stephan Bouwmans (directeur) en Hans Zippro – concentreren zich vooral op woningen. Bouwmans is daarnaast sinds maart dit jaar partner in het investeringsplatform Fores. Tot de actuele projecten van Duqer behoren Duinhil in het Haagse Kijkduin, De Rots en Spot (127.000 m²) in Amsterdam en Concorde en Boxx in Utrecht. Het zijn veelal omvangrijke, langlopende woningprojecten. Zo is Spot in Amsterdam Zuidoost een ontwikkeling met 1100 woningen en 20.000 m² aan voorzieningen. De Rots (29.000 m²), eveneens in Zuidoost, behelst niet alleen een woontoren met 90 appartementen, maar ook een kerk.

11 (–) Leyten Vastgoedontwikkeling
Ook Leyten ontbrak de afgelopen twee jaar in de Top Ontwikkelaars. Het bedrijf is ‘al meer dan veertig jaar onlosmakelijk verbonden met Rotterdam’ en dat blijkt ook wel uit de ontwikkelingsportefeuille. Recent voorbeeld daarvan is de transformatie van een UWV-kantoor naar studentenhuisvesting. Dit project, New Benthem geheten, voorziet in maar liefst 423 eenheden aan de Benthemstraat. Als onderdeel van de ontwikkeling van de Rivierzone wordt de voormalige Unilever R&D campus in Vlaardingen ontwikkeld tot District U, een gemengde stadswijk met ruimte voor wonen, recreatie, ondernemerschap, onderwijs en zorg. Het door Len Leijten in 1979 opgerichte familiebedrijf ontwikkelt echter ook bijvoorbeeld in Leeuwarden. In project Nieuw Oud Oost komt op de plek van het Cambuurstadion een mix van kantoor, retail & wonen.

12 (18) Heembouw
Heembouw Ontwikkeling richt zich voornamelijk op logistiek en kantoren. De bouwonderneming Heembouw heeft ook architecten en bouwers in huis, dus het kan een compleet pakket leveren. De grootste actuele opleveringen op logistiek gebied zijn Nabuurs in Haps van 27.900 m² en DC De Loeten in Amstelveen (27.500 m²). Enkele kantoren die in aanbouw zijn gegaan en in 2025 worden opgeleverd zijn Hilti (4350 m²) in Berkel en Rodenrijs, TNO-CBRN in Ypenburg (5300 m²) en Slingerland (2300 m²) in Zoetermeer. In Woerden heeft Heembouw onlangs het project Weids binnengehaald. Het omvat de uitbreiding van winkelcentrum Snel en Polanen: 100 huurappartementen, een supermarkt en een parkeergarage.

13 (13) Necron Group
De Zwitsers–Nederlandse vastgoedinvesteerder en -ontwikkelaar Necron Group onder leiding van ceo Gerard van Liempt ontwikkelt voornamelijk logistiek. Voorbeeld daarvan dit jaar is de 57.000 m² grote, duurzame logistieke bedrijfsruimte die het bedrijf ontwikkelt op bedrijventerrein Nieuw Rijerwaard in Ridderkerk. Een qua omvang vergelijkbare ontwikkeling op hetzelfde bedrijventerrein nam Necron onlangs over van Borghese. De Necron Group heeft de afgelopen jaren ongeveer 300.000 m² vastgoed gerealiseerd in Europa en heeft inmiddels een pipeline van meer dan € 1 mrd, liet het bedrijf eerder dit jaar weten.

14 (9) Heylen Warehouses
Heylen Warehouses is iets gezakt op deze ranglijst, maar heeft dit jaar toch weer forse aantallen meters logistiek in ontwikkeling. In Puttershoek alleen al meer dan 150.000 m². De Belgische ontwikkelaar is actief in de Benelux, Frankrijk en Spanje. In Nederland richt het bedrijf zich naast de genoemde locatie Puttershoek in de nabijheid van Rotterdam ook op andere logistieke knooppunten. Voor T-Port North fase 3 (63.637 m²) in Almelo bijvoorbeeld wordt volgend jaar de oplevering verwacht.         

15 (15) Explorius
De ontwikkelaar met roots in Rijssen en inmiddels ook een vestiging in Utrecht onderscheidt zich van zusterbedrijf Nijhuis Bouw door in te zetten op innovatie. Dit jaar is onder meer gestart met een herontwikkeling van kantoorpanden aan de Deventer Handelskade die 16.000 m² aan koop- en huurwoningen en 3100 m² aan kantoorruimte gaat opleveren. Verder is Explorius bezig met transformaties in Lochem en het oude belastingkantoor in Apeldoorn. Nieuwbouwprojecten lopen er in Deventer (oud verzorgingshuis) en Bergentheim. De pijplijn zit nog vol met andere ontwikkelingen; zo verwacht Explorius komend jaar te starten in Maarssen (voormalig theater) en de voormalige koepelgevangenis in Arnhem.

16 (39) Segesta Groep
Een specialist die op het eerste gezicht vooral woningen ontwikkelt. Dat beeld op basis van de meters in 2024 klopt uitstekend met wat Segesta al jaren doet. De Alkmaarse ontwikkelende belegger is daarnaast ook actief in de andere vastgoedsegmenten. Paradepaardje op dit moment is het project Trom aan het Dik Tromplein in Hoofddorp, waar Segesta wonen, retail, horeca en parkeren ontwikkelt. Het is met 28.517 m² ook meteen het grootste onderhanden project. De ontwikkelaar is verder aan het optoppen, transformeren en renoveren in de Parelhof in Heerhugowaard, en heeft in de pijplijn woningnieuwbouwprojecten in Zoetermeer, Opmeer en Purmerend.

17 (19) 3W Real Estate
3W heeft een goed jaar door met name twee in het oog lopende projecten. Ten eerste de oplevering van de herontwikkelde oude Ambachtsschool in Maastricht, die het hoofdkantoor is van DSM Firmenich (samen met Edge). Dit is inmiddels door een buitenlandse partij in belegging genomen. Daarnaast herontwikkelt het bedrijf van Jaco Meuwissen de voormalige V&D in de Grote Staat, eveneens in Maastricht, naar In de Lanscroon, een mixed-use complex met woningen, retail en kantoren. Meer retailontwikkeling doet 3W dit jaar in De Tuinen in Naaldwijk en in Landgraaf bij winkelcentrum Op de Kamp. In Heerlen ontwikkelt 3W een zorgcentrum van meer dan 8000 m².

18 (10) Van Dijk Groep (VDG)
De Van Dijk Groep (VDG) heeft zoals het er nu uitziet twaalf projecten die in 2025 worden opgeleverd, allemaal in de logistiek. Het familiebedrijf uit Gemert kan bogen op vijftig jaar historie. Sinds het plotselinge overlijden van Erik van Dijk vorig jaar staat zijn zus, Madeleine van de Eijnde-van Dijk, er alleen voor, maar de continuïteit lijkt voldoende gewaarborgd. Dit jaar werden er vijf projecten opgeleverd, waarvan één, UniNext Waalwijk II, in samenwerking met Next Level. Drie projecten deed VDG alleen: Rosmalense Plas (2400 m²) in Rosmalen, VDG Hoofddorp (5700 m²) en Picnic (1500 m²) in Roosendaal. Daarnaast deed VDG een renovatie: VDG Industrieweg (16.000 m²) in Gemert. Onder de projecten voor 2025 springt er één uit door zijn omvang: Distributiecentrum Born (66.400 m²), dat VDG samen met Montea ontwikkelt.

19 (23) Red Company
Red leverde dit jaar geen ontwikkelingen op, maar schuift wel enkele plaatsen op met drie vooraanstaande projecten in aanbouw. The BaanTower in Rotterdam is een nieuwbouwproject voor eigen risico, met Redevco als medebelegger. Het bijna 37.000 m² grote mixed-use gebouw wordt naar verwachting in 2026 opgeleverd. In Leiden is Red gestart met Lead, een nieuwbouwproject met wonen en commerciële ruimte. Het bestaat uit een toren van 115 meter hoog en twee naastgelegen torens die zijn verbonden door getrapte groene terrassen. Die gaan ruimte bieden aan 580 woningen. Samen met Ten Brinke wordt verder gewerkt aan de renovatie van Utrecht Central Plaza.

20 (19) Garbe Industrial Real Estate
Sinds 2020 heeft het Duitse logistieke vastgoedbedrijf Garbe uit Hamburg een Nederlandse dochter. Vanuit Amsterdam ontwikkelt Garbe in heel het land voor de eigen portefeuille. Voornamelijk logistiek, maar daartussen opvallend genoeg ook een woningproject in Amsterdam-Noord, Ivy geheten, met 157 woningen. Andere projecten met een opleverdatum dit jaar zijn Almere Alfen (23.752 m²), Almere Spec (32.562 m²), Roosendaal (29.491 m²), Amersfoort (20.981 m²) en Ridderkerk (16.256 m²). Laatstgenoemd project staat op Dutch Fresh Port, een bedrijventerrein voor groente- en fruitlogistiek. Het is tevens een locatie waar vestigers naar uiterste duurzaamheid streven. ‘We willen onze logistieke eigendommen ontwikkelen tot toekomstbestendige, duurzame panden’, aldus directeur van Garbe Nederland, Maurits Smit.

21 (11) WDP Nederland
Nederland is een belangrijke markt voor het Belgische WDP (Warehouses De Pauw) dat verder actief is in Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Roemenië. Het bedrijf, met in Nederland Michiel Assink aan het hoofd, heeft beursnoteringen in Brussel en Amsterdam. Opleveringen dit jaar zijn er in Veghel (De Kempkens – 16.000 m²), Breda (Prinsenhil 1–3 – 25.768 m²), Zwolle (Tecklenburgstraat 8 – 18.000 m²) en Kerkrade (Wenckebachstraat – 29.500 m²). Voor nu is de enige geplande oplevering in 2025 een herontwikkeling op Schiphol voor Kintetsu. In Zwolle wordt in de Paderbornstraat nieuwbouw van 62.000 m² opgeleverd voor een huurder die nog anoniem wil blijven.

22 (16) Focus on Impact
Naar het zich laat aanzien is Focus on Impact van alle markten thuis, behalve in retail. Het bedrijf, dat vestigingen heeft in Eindhoven en Rotterdam, ontwikkelt logistiek, kantoren, woningen en zorgvastgoed alsmede cultureel vastgoed. Onder leiding van Arne Went is het gecombineerde bedrijf vooral actief rond zijn beide vestigingen, dat wil zeggen, de regio Eindhoven en de regio Rotterdam. In Eindhoven wordt het TAC (Temporary Art Center – 22.000 m²) ontwikkeld, maar dat is pas over ruim een jaar klaar. In Helmond ontwikkelde Focus on Impact een logistiek pand met bijbehorend kantoor (8582 m²). Het transformatieproject De Hendrik (2500 m²) in Den Haag is ook opgeleverd.

23 (–) Vastint Netherlands
Met kantoorproject Leeuwenburg aan de Weesperzijde in Amsterdam weet Vastint zich een mooi plaatsje op de ranglijst te veroveren. Het gaat hier om renovatie en herontwikkeling van een voormalig, in brutalistische stijl gebouwd kantoor achter het Amstelstation. Vastint Nederland, dat geleid wordt door Ernst-Jan van Prooye, bezit onder andere Atlas Arena Amsterdam, het NH City Centre-hotel en het Rembrandtpark Building in Amsterdam. Andere herontwikkelingsprojecten waar Vastint bij betrokken is, zijn Ruby Gardens in Amsterdam en Beresteyn in Haarlem.

24 (14) Panattoni Netherlands
Carl Panattoni stond in 1986 aan de wieg van het gelijknamige Amerikaanse bedrijf, dat beschikt over 48 kantoren in Noord-Amerika, Azië en Europa. De Nederlandse tak zag in 2019 het levenslicht. Aan de hand van directeur Jeroen Gerritsen ontwikkelt Panattoni sinds dit jaar ook logistiek vastgoed bij de zuiderburen. In Nederland werden in 2024 Panattoni Park Twente in Almelo van 55.000 m² en Panattoni Park Ridderkerk van 40.000 m² opgeleverd. Locaties in Steenwijk (34.000 m²) en Almere (24.000 m²) naderen hun voltooiing. De ontwikkelaar bouwt momenteel aan een hub van 12.500 m² in Waalwijk en heeft een warehouse van 34.000 m² in Sas van Gent, op de grens met België, in de pijplijn zitten.

25 (–) Fred Developers
Terug van weggeweest en met stip naar het midden van de Top-50: Fred Developers. Fred staat voor Fortress Real Estate Developers, een dochter van investeringsbedrijf Fortress van Roeland Voerman. Hij richtte in 2014 Fred Developers op samen met Bas Maingay, die dit jaar naar Fred terugkeerde. Fred bouwde de afgelopen jaren aan Nieuw Kijkduin, de ambitieuze transformatie van de Zuid-Hollandse badplaats, en leverde zeven woontorens met 266 appartementen, winkels, horeca en een parkeergarage op. Totale omvang: 74.140 m². De ontwikkelaar tovert momenteel een voormalige betonfabriek aan de Oude Maas in Zwijndrecht om tot de nautische hub Pier 14 met 50.000 m² bedrijfsruimte, 16.000 m² kantoren en een 600 meter lange kade.

26 (24) Reales Development
Reales Development kwam vorig jaar nieuw binnen in de Top-50 en heeft zijn positie zo goed als behouden. Het bedrijf waarvan Marc Snijders directeur is, is gespecialiseerd in woningbouw en bedrijfsmatige projecten. Het gefaseerde project Cosunpark in Breda – vijf nieuwe woongebouwen, twee parkeergarages en transformatie van een kantoor naar een woongebouw – staat sinds een aantal jaren op de rol. Reales heeft dit jaar zo’n 77.000 m² aan woningen en bedrijfsruimtes opgeleverd of in aanbouw. Het bedrijf heeft daarnaast voor 137.000 m² aan ruimte voor wonen en werken uitstaan, zoals de transformatie van het terrein van de IJsselcentrale in Zwolle tot woonbuurt en de herontwikkeling van een deel van bedrijventerrein Overdie in Alkmaar.

27 (20) Being
Het jaar 2024 kan voor projectontwikkelaar Being met de oplevering en koninklijke opening van paradepaardje Mediavaert niet meer stuk. Het grootste houthybride kantoorgebouw van Europa (in totaal 41.329 m²) biedt onderdak aan 2000 medewerkers van dagbladen, Nu.nl en QMusic. Er kwamen 7000 kubieke meters hout aan te pas voor de draagconstructie; beton en staal werden alleen waar nodig gebruikt voor het gebouw in Amsterdam-Duivendrecht. Het bedrijf van Bas van Dam en Dirk Dekker ontwikkelde dit jaar tot nu toe voor meer dan 75.000 m² aan kantoren, woningen en retail. Voor de komende jaren staan onder meer mixed-use project de Oosterlingen (15.000 m²) en de renovatie van kantoorgebouw Aurora (14.000 m²) in de hoofdstad op het programma.

28 (37) Maarsen Groep
Maarsen Groep timmert al meer dan driekwart eeuw aan de weg. Monique Maarsen, de derde generatie binnen het familiebedrijf, realiseerde vermaarde mixed-use gebouwen als Noma House en Hourglass op de Amsterdamse Zuidas. Maarsen Groep stijgt dit jaar negen plaatsen op de lijst, mede dankzij de ontwikkeling van appartementen- en kantorencomplex Dear North (18.500 m²) aan de Distelweg in Amsterdam en woon–werk–winkelproject The Modernist (57.000 m²) in Rotterdam. The Modernist telt 421 huurappartementen, 14.000 m² aan kantoren en winkels en voorzieningen in de plint. Het Amsterdamse Dear North bestaat uit een woon- en een kantoortoren aan het Johan van Hasseltkanaal. De woontoren heeft 104 appartementen.

29 (30) FiMek Estate
FiMek richt zich op stedelijke ontwikkeling op het gebied van wonen, werken en winkelen. In 2024 zijn tot nu toe opgeleverd uitbreidingen aan het Amsterdamse Koningsplein (1440 m² retail) en in Makado in Schagen (9800 m² retail plus 11.300 m² parkeren). FiMek verwacht voor belegger ASR nog dit jaar de renovatie van winkelcentrum Hoge Vucht in Breda op te leveren, goed voor 16.000 m². Dat geldt ook voor ruim 5000 m² aan gerenoveerde winkelruimte aan de Rotterdamse Lijnbaan. Er lopen nog drie projecten, waaronder de transformatie van de voormalige Hudson’s Bay in Maastricht, samen met 3W Real Estate.

30 (31) Vorm Ontwikkeling
Vorm Ontwikkeling werkte de afgelopen tijd aan de grootschalige herontwikkeling van Oostenburg in Amsterdam. Er verrijzen 70 gebouwen met 1900 woningen, winkels, bedrijfsruimtes en kantoren. Duurzaamheid staat daarbij voorop, zowel wat energie als de groene inrichting van dak- en binnentuinen en de openbare ruimte betreft. Het hybride houten woongebouw Houtrak is de kers op de taart in Oostenburg. Vorm Ontwikkeling heeft met ceo Hans Meurs aan het roer dit jaar bijna 70.000 m² aan commercieel vastgoed in Amsterdam, Den Haag, Scheveningen en Rotterdam opgeleverd of in aanbouw. The Pulse of Amsterdam op de Zuidas draagt alleen al 43.000 m² bij met kantoren, winkels en horeca. Het gebouw, dat zo goed als gereed is, bevat tevens 200 appartementen.

31 (29) Prologis
De Amerikaanse ontwikkelaar van logistiek vastgoed Prologis kocht in 2022 maar liefst 26 warehouses in Nederland om aan te sluiten bij de last-mile bezorging. Aan het hoofd van divisie Noord-Europa, waaronder de Benelux, Duitsland en Zweden vallen, staat Jessica Pilkes. Prologis heeft momenteel voor 125.000 m² aan nieuwe distributiecentra in Nederland op stapel staan. De ontwikkelaar nummert de gebouwen eenvoudigweg, zo verrees vorig jaar Prologis Park DC4 in Eindhoven, en nu komen DC9 Venlo, DC9 Schiphol, DC5 Almere en DC4 Breda tot stand. De grootste van de vier ontwikkelingen is het distributiecentrum op Trade Port Noord in Venlo. Dit Prologis Park meet 45.000 m². De oplevering staat voor september volgend jaar gepland.

32 (25) HVBM Vastgoed
HVBM Vastgoed uit Tilburg viert komend jaar zijn 25-jarig bestaan en staat onder leiding van oprichter Adriaan Molenschot. HVBM focust zich op de ontwikkeling van ‘build-to-suit’ bedrijfsgebouwen voor eindgebruikers. Voor supermarktketen Plus werd dit jaar in samenwerking met Bruil Bouw Groep een distributiecentrum van 77.000 m² op A1 Bedrijvenpark in Deventer opgeleverd. In Vianen moet komende lente een nieuw DC met kantoorruimte van 40.000 m² voor netbeheerder Stedin de deuren openen. Bovendien werd in Weert een uitbreiding van 4.300 m2 voor verpakkingsbedrijf Moonen Packaging gerealiseerd.

33 (38) Hoorne Vastgoed
Hoorne is oorspronkelijk de vastgoedtak van Vomar en heeft om die reden naast woningen retail als speerpunt. Dit jaar waren er tien projecten in aanbouw, waarvan nieuwbouw in het Hoofddorpse winkelcentrum Pax en winkelcentrum Zwanenkamp in Maarssen werd opgeleverd. Nog dit jaar verwacht Hoorne ook de uitbreiding met ruim 3000 m² van een Vomar-DC in Alkmaar af te ronden en het retailgedeelte van een woon–winkelnieuwbouwproject in Heemstede. Voor 2026 staat de oplevering gepland van de woontorens D en E in het project Schalkstad (High5) in Haarlem, waar koopappartementen in komen. In totaal telt dat project, waaraan sinds 2016 wordt gewerkt, twee stadsblokken en drie woontorens.

34 (27) Over Engh Vastgoed
Logistiek en industrieel vastgoed zijn de specialismen van Over Engh Vastgoed. Het bedrijf, aangevoerd door ceo Misja Bakker, leverde eerder DC’s op in Dordrecht, Zaltbommel en Almere. In thuishaven Rotterdam bouwde Over Engh op de Maasvlakte een warehouse van zo’n 35.000 m² en in 2023 werd de eerste fase van KAN Logistics Park in Bemmel van ruim 33.000 m² gereed gemaakt. Het pronkjuweel van de afgelopen jaren is toch wel XXL-distributiecentrum Park 34 Crossings in Hulst. Het pand wordt gebouwd uit hout, beton en staal en krijgt een totale oppervlakte van 118.000 m². Naar verwachting wordt de tweede en laatste fase van het XXL-gebouw, vorig jaar gekocht door belegger EQT Exeter, binnenkort voltooid.

35 (17) Delta Development
Cradle-to-cradle, het maakproces waarbij materialen worden hergebruikt of als grondstof dienen, heeft prioriteit bij Delta Development. De logistieke ontwikkelaar uit Hoofddorp realiseerde vorig jaar naar eigen zeggen het groenste distributiecentrum van Duitsland nabij Duisburg. Het bedrijf, waar Coert Zachariasse de leiding heeft, legt inmiddels de laatste hand aan een bedrijfspand van 15.000 m² op bedrijventerrein Harnaschpolder in Den Hoorn. Na de bouw van Rotterdam Logistics Park (RLP) B en C aan de Perryweg in Hellevoetsluis, ontwikkelt Delta nu RLP A en D van respectievelijk 24.000 m² en 28.000 m². Opleverdatum: najaar 2025. Een DC aan de Sandvikstraat in Schiedam ter grootte van 23.000 m² moet eveneens eind volgend jaar gereed zijn.

36 (7) AM (BAM)
Het ontwikkelbedrijf van BAM maakt een duikeling in de lijst, maar is wel betrokken bij zeven nieuwbouwontwikkelingen, waarvan er vijf collegiaal worden uitgevoerd. Zo wordt met Heijmans opgetrokken bij de gebiedsontwikkelingen Rotterdams Tij en Gasthuiskwartier in Den Bosch. Samen met Schroders Capital en AT Capital werkt AM aan het Amsterdamse Bajeskwartier, goed voor een kleine 20.000 m² aan woningen, waar ook horeca en bedrijfsruimte op de planning staan. Ontwikkelingen waar AM zelfstandig voor tekent, zijn Euryza in Zwijndrecht en het volgend jaar op te leveren Hartogshof in Ede.

37 (21) Ten Brinke
Ook bouwend ontwikkelaar Ten Brinke geeft terrein prijs in 2024. Het bedrijf is wel goed voor ruim 3600 m² retail in de voormalige Honig-fabriek De Bij in Koog aan de Zaan, waar 95 appartementen en lofts worden gebouwd. In Duiven wordt komend jaar een nieuw Foodvillage van ruim 4000 m² opgeleverd. Eind 2025 moet verder het 57.000 m² tellende DC Ridderkerk II klaar zijn. In Venlo verrijst tot slot het gemengde woon- en kantoorcomplex Zicht. Opleverdatum: medio 2026.

38 (–) Today Real Estate Development
Today is een nieuwkomer, die een totaal van liefst 18 projecten meldt. Daarvan vallen er 15 onder het light-industrial concept Layers. Het meest trots is Today zelf op de twee Layers-ontwikkelingen in Amstelveen, die een kleine 17.000 m² bedrijfsruimte gaan opleveren, verdeeld over 18 units. Verder is in Almere 12.500 m² aan Urban Miles opgeleverd, een logistieke ontwikkeling op bedrijventerrein Hollandsekant. Opslagruimte zit ook in de portefeuille: twee ontwikkelingen in Amsterdam en Aalsmeer worden komend jaar opgeleverd.

39 (–) BL Huisvesting
Het bedrijf van Bas van de Laar uit Gemert is nieuw in de lijst en heeft zoals de naam doet vermoeden woningen als belangrijkste activiteit, maar is net zo actief in retail en bedrijfslocaties. Belangrijkste project in de portefeuille is de grootscheepse renovatie van Kasteel Gemert, goed voor 29.000 m². Het kasteel heeft jarenlang leeggestaan en zal na restauratie een hotel- en restaurantfunctie krijgen. De verbouwing is in 2021 gestart; de oplevering is voorzien voor 2025. BL heeft een neus voor cultureel erfgoed: het ontwikkelt ook woonproject 7th Heaven in het lokale klooster Nazareth (niet relevant voor deze ranglijst). In Gemert worden komend jaar nog twee projecten opgeleverd; andere mixed-use ontwikkelingen zijn er in Nijmegen, Veghel en Bakel.

40 (22) Dudok Real Estate
Dudok tekent in 2024 voor viermaal nieuwbouw, driemaal transformatie en eenmaal renovatie in de Rotterdamse regio. Het bedrijf van Ewald Dudok uit Dordrecht bestrijkt in de acht projecten een breed terrein van logistiek, wonen, horeca en kantoren. Zo transformeert het in het voormalige Haka-kantoor in een eerste fase 3100 m² tot horecaruimte. Dit jaar zijn opgeleverd ruim 15.000 m² logistieke nieuwbouw in Roosendaal, de transformatie van de Schiecentrale in Rotterdam (1500 m²) en 1000 m² horeca in de Rotterdamse Hofbogen. Samen met Blauwhoed ontwikkelt Dudok in Schiedam de voormalige Glasfabriek tot een multi-use omgeving van ruim 3600 m².

41 (–) Waaijer Projectrealisatie
Ook Waaijer uit Voorburg is terug van weggeweest in de ontwikkelaarslijst. Het bedrijf is al ruim dertig jaar gespecialiseerd in ontwikkelingen in binnenstedelijke gebieden en gebiedsontwikkeling aan de rand van steden. Partners zijn Rob Waaijer, Walther van Leeuwe, Maikel Ruhl en Peter van Swam. Een groot project is Berkel Centrum West, dat wordt aangepakt samen met ABB. Aan de westkant van Berkel en Rodenrijs komt een complex met 170 woningen, gecombineerd met kantoren en retail. Gebouwd wordt er ook in standplaats Voorburg, onder meer met het gemengde woon- en retailcomplex De Herentuyn van 7000 m². Dat wordt in 2027 opgeleverd.

42 (32) MWPO
Tien plaatsen zakt MWPO, dat zowel in het noorden (Groningen) als het zuiden (Den Bosch) van het land gevestigd is. In 2024 vorderde het project De Boterfabriek in Nijmegen, dat komende zomer 13.500 m² aan mixed-use ruimte gaat bieden. In het voorjaar staat de oplevering van het Bossche Hotel T op de planning; in oktober werd het hoogste punt bereikt. Het is een herontwikkeling van het voormalige Hotel Terminus tot een short-stay concept. Afgerond of bijna afgerond zijn het Leeuwardense Huis aan de Haven (13.750 m²) en 1145 m² mixed-use aan de nieuw gecreëerde Poelegang in Groningen. Op stapel staan voor de komende jaren onder meer de herontwikkeling van de Niemeyer-tabaksfabriek en de nieuwe stadswijk De Fellingen in Leeuwarden.

43 (36) Kroonenberg Groep
Kroonenberg rondt dit jaar onder meer het mixed-use project BVL148 af aan de Amsterdamse Buitenveldertselaan, goed voor 3100 m² kantoor en 950 m² retail. Aan het Rotterdamse Zuidplein is nog eens ruim 3300 m² retail opgeleverd. Voor komend jaar staat de oplevering gepland van ruim 1500 m², waarvan ruim 1000 m² winkelruimte en een kleine 500 m² woningen, in het voormalige pand van H&M in winkelcentrum Hoogvliet. In ontwikkeling is ook nog De Pershal aan de hoofdstedelijke Nieuwezijds Voorburgwal. Het is de oude drukkerij van De Telegraaf, drie jaar terug uitgeroepen tot duurzaamste rijksmonument van Nederland. Het pand gaat ruimte bieden aan een kleine 3000 m² kantoorruimte en bijna 1300 m² retail.

44 (44) GetYourKikx
Dit jaar was het op de Rotterdamse regio gerichte Kikx – in 2023 gerebrand tot GetYourKikx – goed voor twee opgeleverde ontwikkelingen, waarvan het bedrijf van dga Bart van Sliedregt zelf De Hofdame in de Barendrechtse wijk Vrouwenpolder de meest vooraanstaande vindt. Het is een energieneutraal luxe appartementencomplex naast basisschool Hof van Maxima. In samenwerking met Montagne kwam in de eerste helft van het jaar ruim 24.000 m² gereed op bedrijvenpark Nieuw Kralingen, een combinatie van kantoren, retail en bedrijfsruimte. Op de rol voor de toekomst staat onder meer nog de herontwikkeling van een basisschool en een sportzaal in Schiedam tot multifunctioneel gebouw.

45 (45) Grehamer Real Estate
Het Apeldoornse Grehamer stond na een jaar afwezigheid in 2023 op plek 45 en consolideert zijn positie met drie lokale projecten, waarvan er twee dit jaar zijn opgeleverd: de ondergrondse uitbouw van een kantoor aan de Kerklaan en de transformatie van een voormalig kantoorpand aan de Stationstraat tot het multi-use complex Marktzicht. Dat telt 2900 m² met kantoren in de plint en wonen op de bovengelegen verdiepingen, inclusief een nieuwe uitbouw aan de achterzijde. Een groot lopend project is de 35.000 m² tellende Braamhof, waar een nieuw bedrijventerrein wordt gerealiseerd. Het terrein, waar een aspergekwekerij was gevestigd, is in 2023 aangekocht. De aspergewinkel blijft intact.

46 (47) Lingotto
Op het Utrechtse Smakkelaarsveld startte dit jaar de bouw van het Smakkelaarspark. De start was voorzien voor 2022, maar liep vertraging op door de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Lingotto realiseert een stadspark met vier gebouwen in de Utrechtse binnenstad, goed voor 115 huur- en 54 koopwoningen naast 5600 m² commerciële ruimte. De oplevering is voorzien voor 2027. Dit jaar rondde Lingotto de herontwikkeling af van een voormalige meisjesschool in Nijmegen naar hotel The Rebyl (6800 m²). Voor komend jaar is de oplevering voorzien van 3546 m² bedrijfsruimte op Campus Werkspoor in Utrecht.

47 (40) RV&O
Rademaker Vastgoed & Ontwikkeling zakt enkele plaatsen op de lijst, misschien mede doordat voor ontwikkelingen in Dokkum en Ulvenhout nog geen knoop is doorgehakt wat betreft de start van de bouw. De portefeuille is gevuld met negen projecten, waarvan 3374 m² aan nieuwbouw-bedrijfsunits in Bovenkarspel afgelopen maand is opgeleverd. Eind dit jaar volgt nog 1800 m² in Soest. Ook in Soesterberg wordt gewerkt aan bedrijfsunits, die naar verwachting in het derde kwartaal van volgend jaar gereedkomen. Los daarvan ontwikkelt RV&O voor eigen risico een aantal transformaties, zoals aan de Soester Laanstraat, waar 66 zorgwoningen voor ouderen worden gebouwd. De in totaal 3500 m² worden eind volgend jaar opgeleverd.

48 (43) E.CP
Retailspecialist E.CP is in 2024 gestart met de transformatie van het Haarlemse Beatrixplein in opdracht van Dreef Beheer. Daar komen een supermarkt, dagwinkels, parkeergelegenheid en ruim 250 woningen. Het bestaande winkelcentrum wordt volledig gesloopt. Voor Dreef leverde E.CP in Heemskerk dit jaar al de bijna 20.000 m² tellende gerenoveerde Europassage op. Daarnaast tekende de ontwikkelaar voor de renovatie van de iconische Tuschinski-bioscoop aan de Reguliersbreestraat in Amsterdam, die dit jaar in opdracht van Pathé werd afgerond. Voor Pathé worden ook op diverse locaties gaming-locaties gebouwd, en aan het Zuiderparkplein in Rotterdam komt het gloednieuwe Pathé Ahoy.

49 (–) Metropool Vastgoedontwikkeling
Metropool is een nieuwkomer die is voortgekomen uit de afdeling projectontwikkeling van Lidl Nederland, onderdeel van Europa’s grootste retailorganisatie Schwarz Group. Voor Lidl wordt winkelcentrum De Heul in Wijk bij Duurstede opnieuw gebouwd. Aanleiding voor het project was de wens van Lidl om van de huidige vestiging aan de Hoogstraat te verhuizen naar een grotere locatie. Het oude winkelcentrum, de sporthal en het zwembad worden gesloopt en het sportveldje wordt verplaatst. Het nieuwe winkelcentrum van 14.550 m² gaat vanaf 2027 naast een supermarkt ook dagwinkels, horeca en woningen herbergen. Ook in Rotterdam is een nieuwe Lidl-supermarkt in aanbouw, gecombineerd met 30 appartementen.

50 (26) Zadelhoff Development
Ontwikkelen doet Zadelhoff pas sinds 2022. Het leverde in 2023 meteen een plek halverwege de Top-50 op, met opleveringen van kantoortoren Orato in Amsterdam (14.500 m²) en 47.000 m² bedrijfsruimte in het voormalige Slotervaart Ziekenhuis. In 2024 opereert Zadelhoff wat bescheidener. Wel is de dakopbouw met 6000 m² kantoorruimte in Slotervaart opgeleverd. Zadelhoff ontwikkelt momenteel De Stallen aan de Ruysdaelkade in Amsterdam (in de volksmond ‘de Heinekenstallen’). Daar komt in 2025 en 2026 2000 m² bedrijfs- en 1800 m² woonruimte. Aan de Vivaldistraat zet het de tanden in het eigen onderkomen, goed voor 4500 m² kantoorruimte. Het moet een ‘clubhuis’ voor de vastgoedsector worden.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 11, 22 november 2024