De vastgoedwereld kwam in 2013 knarsend bijna tot stilstand. Alle 100 beslissers vochten tegen de bierkaai Door Wabe van Enk (profielen Elvan Bayraktaroglu, Ronald de Blauw en Gabriëlle Klaver) PropertyNL Magazine nr. 17, 6 december 2013
De vastgoedwereld kwam in 2013 knarsend bijna tot stilstand. Alle 100 beslissers vochten tegen de bierkaai
Door Wabe van Enk (profielen Elvan Bayraktaroglu, Ronald de Blauw en Gabriëlle Klaver)
PropertyNL Magazine nr. 17, 6 december 2013
De beslisserslijsten van PropertyNL zijn gebaseerd op een serie onderzoeken waarbij projectontwikkelaars en beleggers vechten om voorrang. De visie van projectontwikkelaars op het nieuwe product bepaalt de toekomst. Zonder Coen van Oostrom van OVG ziet Rotterdam er anders uit. Zonder Kalisvaart (ex-MAB) lag er een ander Oosterdokseiland in Amsterdam. Zonder ex-Multi Hans van Veggel: minder koopgoten en overkluizingen.
Maar voor ontwikkelaars was 2013 geen beslissersjaar. Van Oostrom met OVG triomfeerde dankzij Duitsland en verrassende deals met Amerikanen. Kalisvaart pakte zijn biezen na het Rabo-besluit om MAB af te bouwen. Van Veggel kon vertrekken nadat zijn tent was verkocht en de Fiod aan zijn deur rammelde. Ook voor nieuw ontwikkeltalent was in het afgelopen jaar minder plaats: Nicole Maarsen hield het voor gezien toen de familie besloot het rustiger aan te gaan doen met ontwikkelen. Datzelfde lot trof Rob de Jong, toen Len Leyten de financiële teugels aanhaalde. Bas van Veggel ondervond tegenwind vanwege zijn naam.
De echte beslissers waren weer private vastgoedbeleggers, zoals Bamberger (Kroonenberg Groep), Verdoold (Green Real Estate), Blackmore/Grongriep (G&S), geflankeerd door de private bouwconcerns Dik Wessels/Mark Bouwens (Reggeborg/Volker Wessels), Job Dura (Dura Vermeer), Van der Vorm en Geert Hurks. Zij hielden Nederland nog een beetje aan de gang. Het idee van vorig jaar dat zij de markt konden compenseren, is overigens niet juist gebleken. Dat private beleggers ook niet immuun zijn voor cycli, bewijst grootste private belegger Clemens Brenninkmeijer (Redevco) met een groot desinvesteringsprogramma.
Zijn de echte beslissers dan toch de banken? Ja, zij hebben € 50 mrd aan hypotheekleningen commercieel vastgoed onder hun hoede. In een tijd waarin banken vochten om een financiering te mogen afsluiten was de bankier echter niet zo’n grote beslisser. Maar ook nu wordt de beslisserskracht van bankiers ingedamd. Zij zijn afhankelijk van de fundingskracht van hun bank. Alle banken willen hun bankbalans versterken en als ze het niet willen, worden ze wel gedwongen door de toezichthouders. De bankiers hebben dan ook weinig middelen te vergeven. Zij krijgen ook minder financieringsaanvragen. Ook dat is een afhankelijkheid van een bankier: hij kan zelf de markt niet verslaan. Hij moet hopen op het vastgoedondernemerschap in Nederland. Op dit moment hebben de meeste projectontwikkelaars te weinig vermogen, zitten private beleggers liever op hun geld en investeren instituten liever in het buitenland. Dan kom je uit op een uitgeholde beslisserslijst: wil de laatste vastgoedbeslisser dan nu opstaan?
Zie de bijlages voor de complete Top-100 en alle profielen
Tien belangrijke afvallers 2013
1. Isaac Kalisvaart (MAB): stopt met ontwikkeling
2. Hans van Veggel (MultiP): overname Blackstone/belastingdienst
3. Hans Copier (CBRE GE): reorganisatie, nu SNS
4.Guillaume Poitrinal (Unibail Rodamco): nieuwe uitdaging
5. Martin Verwoert (I PMMC): pensioen
6. Arjan Schakenbos (Vesteda): superuitdaging Vestia
7. Nicole Maarsen (Maarsen Groep): stoppen met ontwikkeling
8. Rob de Jong (Leyten): stopt met ontwikkeling
9. Bas van Veggel (COD): overname Borghese
10. Pieter Roozenboom (Merin): vertrek Wereldhave
PropertyNL Top-100 Beslissers
VASTGOEDFINANCIERS
1. Peter Keur - FGH Bank
2. Peter Göbel - ING Real Estate Finance
3. Robert van Deelen - ABN Amro
4. Hans Copier - SNS Property Finance
5. Wouter de Beever - Deutsche Hypo
PRIVATE BELEGGERS
1. Clemens Brenninkmeijer - Redevco
2. Lesley Bamberger - Kroonenberg Groep
3. Mark Bouwens - Reggeborgh
4. Aart Jan Verdoold - Green Real Estate
5. Monique Maarsen - Maarsen Groep
6. Maarten Feilzer - Brouwershoff
7. Eduard Schaepman - Chalet Group
8. David Hart - DVG
9. Johan van der Blom - Ping Properties
10. Maurits & Salo Caransa - M. Caransa
INSTITUTIONELE BELEGGERS
Investment managers
1. Pieter Hendrikse - CBRE GI
2. Patrick Kanters - APG
3. Hans op ’t Veld/Guido Verhoef - PGGM
4. Henk Jagersma - Syntrus Achmea
5. George van Hooydonk - MN Services
Verzekeraars
1. Dick Gort - ASR Vastgoed Vermogensbeheer
2. Marieke van Dijk-van Kamp - NN/ING REI Benelux
3. Marco Keim - Aegon
4. Patrick Ruwiel - Delta Lloyd
5. Pieter Loeffen - Dela
Genoteerde fondsen
1. Christophe Cuvillier - Unibail-Rodamco
2. Gerard Groener - Corio
3. Dirk Anbeek - Wereldhave
4. Jeremy Lewis - Eurocommercial Properties
5. Johan Buijs - NSI
Niet-genoteerde fondsen
1. Luurt van der Ploeg - Vesteda
2. Ward Vleugels - Q-Park
3. Gil Grossman - IEF Capital
4. Dick van Hal - BDI Residential Fund
5. Pieter Hendrikse - CBRE Dutch Office Fund
Vastgoedparticipaties
1. Huib Boissevain - Annexum
2. Jaap Wolters - Hanzevast
3. Patrick van Harderwijk - Westplan
4. Jaap Gillis - Bouwfonds IM
5. Dick van Seventer - Vastgoed Syndicering Nederland (VSN)
ONTWIKKELAARS
1. Walter de Boer/ Françoise Dechesne - Bouwfonds/MAB
2. Roel Vollebregt/Paul Trip - AM/IPMMC
3. Dick Boers/Dietmar Werner - VolkerWessels
4. Coen van Oostrom - OVG Projectontwikkeling
5. Paul Tankink - Corio Vastgoed Ontwikkeling
6. Michiel Noy - NS Stations
7. Dick van Well/Heino Vink - Multi Vastgoed
8. Arno van der Voort - Provastgoed
9. Hein Brand - ING Commercial Banking
10. André van den Berg - Schiphol Real Estate
11. Winno Pleijsier/Enno Otten - Borghese/COD
12. Dick Gort - ASR Vastgoedontwikkeling
13. Frank Zuthof/Carlo Külter - Bouwontwikkeling Jongen
14. Ton Hillen - Heijmans
15. Theo Bruijninckx - Ballast Nedam
16. Chris Gongriep/Jason Blackmore - G&S Vastgoed
17. Cees van Bemmel - Van Wijnen Groep
18. Job Dura - Dura Vermeer
19. Roeland Voerman - Fortress
20. Geert Hurks/Erik Leijten - Hurks Vastgoedontwikkeling
21. Daan van der Vorm - Vorm Ontwikkeling
22. Jan Verburg - Burgland Projectontwikkeling
23. Anneke de Vries - Ahold Real Estate & Construction
24. Bart van Breukelen - Synchroon
25. Eijk van Otterloo - Heren2
DUURZAAMHEID
1. Coert Zachariasse - ceo Delta Development
2. Guus Berkhout - fondsmanager Triodos
3. Anke van Hal - hoogleraar TU Delft
4. Jan Willem van de Groep - programmaregisseur Platform31
5. Jaap Gillis - ceo Bouwfonds REIM
6. Marga Hoek - directeur De Groene Zaak
7. Jan Maarten Elias - directeur Unica Ecopower
8. Onno Dwars - manager VolkerWessels Vastgoed
9. Anne-Marie Rakhorst - directeur Search
10. Andy van den Dobbelsteen - hoogleraar TU Delft
11. Alexandra van Huffelen - wethouder Rotterdam
12. Nils Kok - associate professor Maastricht University
13. Job Dura - ceo DuraVermeer
14. Thomas Rau - architect Rau
15. Theo Rietkerk - gedeputeerde provincie Overijssel
16. Gerard Schröder - directeur-eigenaar Schröder Vastgoed
17. Bas van der Griendt - manager MVO bij Bouwfonds Ontwikkeling
18. Frank Bijdendijk - voorzitter NRP
19. Robert-Jan van Ogtrop - Circle Economy, CVC
20. Jaap Dijkgraaf - directeur DWA
21. Derk Welling - head corporate responsibility Redevco
22. Alexander Collot d’Escury - ceo Desso
23. Ruud Sondag - aandeelhouder Scherpenzeel
24. Kim Tjoa - oprichter Floow2
25. Bert Krikke - eigenaar 4TheCity
GEMEENTEN
1. Amsterdam - burgemeester: E. van der Laan - wethouder: M. van Poelgeest
2. Den Haag - burgemeester: J. van Aartsen - wethouder: J. Norder
3. Rotterdam - burgemeester: A. Aboutaleb - wethouder: H. Karakus
4. Utrecht - burgemeester: A. Wolfsen - wethouder: G. Isabella/V. Everhardt
5. Eindhoven - burgemeester: R. van Gijzel - wethouder: Y. Torunogla
6. Arnhem - burgemeester: H. Kaiser - wethouder: diverse
7. Amersfoort - burgemeester: L. Bolsius - wethouder: P. van den Berg
8. Leiden - burgemeester: H. Lenferink - wethouder: P. van Woensel
9. Zwolle - burgemeester: H.J. Meijer - wethouder: R. de heer
10. Den Bosch - burgemeester: T. Rombouts - wethouder: G. Snijders
Gerelateerde artikelen:
