Real Unlockdown 6: Zwakke schakels in de stijgende lijn bij woningen

Velen krijgen er wat van: al die treurige, dalende grafieken op de economische pagina’s, met als uitzondering voor cynici de records in de farmacie. Vandaag echter ook een stijgende grafiek uit onverwachte hoek, die van het vastgoed: de verkoopcijfers van de nieuwbouwwoningen in Nederland. In de eerste vier maanden van 2020 zijn bijna 11.000 nieuwbouwwoningen verkocht: een plus van 3%. Kennelijk zijn de woningverkopen immuun voor het gedaalde consumentenvertrouwen.

Uit de monitor van de Nederlandse Vereniging van Bouwondernemers NVB – die ruim 80% van de nieuwbouwproductie realiseert – blijkt ook een relatief gunstig beeld op langere termijn: de helft van de bedrijven verwacht dit jaar een gelijke omzet, 32% een lichte of sterke stijging. Die cijfers liggen in andere segmenten (behalve dan farmacie) ongunstiger.

Er zijn wel knelpunten, maar die liggen niet bij de kopers. Het gaat om het stroeve vergunningsproces en het gebrek aan geschikte woningbouwlocaties. Dat vergunningsproces heeft overigens wel te maken met corona: veel ambtenaren zijn niet te bereiken. De NVB heeft daarvoor een mooie quote: ‘Voor ambtenaren van verschillende disciplines is het in een normale situatie al moeilijk om een besluit te nemen, maar nu ze elkaar niet meer spreken bij de koffiemachine lijkt besluitvorming soms onmogelijk geworden.’ De tweede bottleneck zijn de rechtbanken, die bestemmingsplanprocedures, vergunningstrajecten en beroepsprocedures vertragen.

Het is tenenkrommend dat de overheid, die miljarden steun verleent om de markten draaiende te houden, op andere terreinen, zoals de woningmarkt, zand in de raderen gooit.

Die tegenstrijdigheid is ook te vinden in een advies van ABN Amro voor het Rijk. De bank wil dat corporaties meer doen. Dat kost de overheid geld (minder verhuurdersheffing), maar is het niet logischer om eerst te kijken naar de struikelblokken van nu?

In het rapport van de bank wordt voorspeld dat de woningbouw dit jaar met 5% daalt, maar daar denken de bouwondernemers dus positiever over. Ook onderzoeksinstituut Ortec en de makelaarsorganisaties NVM en VBO melden dat de huizenprijzen stabiel blijven.

Wie krijgt gelijk? De banken hebben een venijnig middel om op de woningmarkt hun gelijk te halen: geringere beschikbaarheid van kapitaal. Hypotheekvertrekkers hebben al aanvullende eisen gesteld voor werknemers van bedrijven die onder de steunregeling NOW vallen. Dat is precies hoe het niet moet: de overheid probeert de ketens in coronatijd in stand te houden, de banken zorgen voor een zwakke schakel: zonder financiering geen woning. Dat is de net zo’n zwakke schakel als de koffiemachine voor gemeente-ambtenaren: zonder vergunning geen woning.