Top-101 Makelaars 2017: welk kantoor staat op welk positie

Ieder jaar maakt PropertyNL een ranglijst van makelaars commercieel vastgoed op basis van gebruikstransacties kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte. Hieronder de Top-101 Makelaars 2017 met profielen op basis van transacties uit 2016.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 4, 28 april 2017

Uit de analyse blijkt dat DTZ de winnaar is op de gebruikersmarkt. Op de beleggersmarkt zwaait CBRE de scepter 

1 (1) DTZ Zadelhoff
PIF: 14.497.000
kantoorruimte: 542.000 m²
bedrijfsruimte: 819.800 m²
winkel/horeca: 48.300 m²
Sinds de overname van DTZ Zadelhoff door Cushman & Wakefield zijn alle activiteiten en medewerkers onder de naam Cushman & Wakefield gekomen, onder leiding van Jeroen Lokerse. De overname vond echter eind 2016 pas plaats, een jaar na de wereldwijde samensmelting, dus heeft DTZ Zadelhoff in deze Top-101 nog een aparte plaats. Deze ranglijst gaat immers over de huurtransacties van vorig jaar, en toen was DTZ Zadelhoff ook op eigen kracht de grootste makelaar voor wat betreft aan- en verhuur van commercieel vastgoed. Bijna 60% van het metrage is kantoorruimte. Op het gebied van beleggingen staat zowel DTZ op de derde plaats. De voorsprong op de gebruikersmarkt ten opzichte van de andere grote internationale vastgoedadviseurs is groot. Terwijl de beleggingsmarkt vooral door buitenlandse private equity-partijen wordt gedomineerd, wordt de huurmarkt voor een substantieel deel door verhuizende Nederlandse ondernemers bepaald. Juist op die verhuurmarkt heeft DTZ al jaren de sterkste positie.

2 (2) CBRE
PIF: 12.647.000
kantoorruimte: 513.400 m²
bedrijfsruimte: 417.000 m²
winkel/horeca: 38.700 m²
Vanuit kantoren in de vijf grootste steden en Schiphol bedient CBRE de markt, met Marco Hekman aan het roer. Het kantoor in Eindhoven werd vorig jaar geopend. Het bestuur wordt verder gevormd door Irene Flotman, Rudolf de Boer, Robert Lodder, Wendy Verschoor (sinds vorig jaar, voorzitter RICS Nederland) en Erik Langens. ’s Werelds grootste vastgoedadviseur (70.000 medewerkers wereldwijd) heeft in Nederland 1500 mensen in dienst, van wie 500 op het kantoor in Amsterdam. ruim 450 adviseurs in dienst. Naast de beleggingsmakelaardij, waarin CBRE opnieuw de grootste is, bestendigt het beursgenoteerde bedrijf zijn tweede positie op de gebruikersmarkt met huur en verhuur. Eigenaren en huurders van bedrijfsruimten en distributiecentra zijn belangrijke opdrachtgevers voor CBRE, zoals World Wide Technologies, dat zich heeft gevestigd op Fokkerpark bij Schiphol. De grootste klapper in de Amsterdamse kantorenmarkt was de Britse advertentie- en marketingadviesgroep WPP, de nieuwe hoofdhuurder van Rivierstate (19.000 m²). Andere voorbeelden van transacties waarbij CBRE vorig jaar betrokken was zijn DirectPay in Blaak16 (2650 m² kantoor), FNV die naar gebouw Trivium in Amsterdam Sloterdijk verhuist (3800 m²) en Rituals dat een winkel in Dordrecht huurt. En dit is nog maar een kleine greep uit de vele deals die CBRE heeft gedaan.

3 (5) Dynamis
PIF: 9.584.000
kantoorruimte: 255.000 m²
bedrijfsruimte: 566.000 m²
winkel/horeca: 79.000 m²
De 14 deelnemende vastgoedadviseurs in Dynamis hebben gezamenlijk de top-3 weten te bereiken en zijn daarmee twee plaatsen gestegen, dankzijn een nationaal netwerk. Ook buitenlandse beleggers, die in groten getale de Nederlandse markt betreden, weten in toenemende mate Dynamis te vinden. Transacties die hebben bijgedragen aan de top-3 notering: Gietburg dat ruim 5000 m² logistieke ruimte in Duiven huurt, Holland & Barrett dat in huurt in Wyck (Maastricht) en ict-bedrijf Vtel dat kantoorruimte in gebruik nam in Enschede. De volgende partijen zijn aangesloten bij Dynamis: Kuijs Reinder Kakes, Strijbosch Thunnissen (Arnhem en Nijmegen), HRS, Ooms, Rodenburg, Van der Sande, Boek en Offermans, Verschuuren & Schreppers, Frisia, Lamberink, Molenbeek, Snelders Zijlstra en sinds kort Faase Fermont in Zeeland. De grootste metrages komen op het Conto van Strijbosch Thunnissen en Ooms. Alle partners van Dynamis zijn NVM-lid. In totaal werken er bijna 400 mensen bij de Dynamis-partners. Sinds 1 mei 2015 is Wilfred van der Neut directeur van de organisatie en Marco Schol (Ooms) is bestuursvoorzitter.

4 (3) JLL
PIF: 8.637.000
kantoorruimte: 278.100 m²
bedrijfsruimte: 603.900 m²
winkel/horeca: 41.600 m²
Als het op aan- en verhuur van kantoor- en bedrijfsruimte aankomt, is JLL na Cushman & Wakefield (inclusief DTZ Zadelhoff) de grootste. Al jaren is JLL in dit segment een top-3 speler. Door de sterkere positie van Dynamis op de winkelmarkt is JLL echter voor het eerst in jaren van het ereschavot gevallen. Dat geldt ook voor beleggingen, maar als C&W en DTZ bij elkaar opgeteld worden, handhaaft JLL zijn derde positie op de beleggingsmarkt. Vincent Querton, sinds 2012 ceo van JLL Benelux, is in februari opgestapt. Frank Pörschke, president EMEA Markets, werkt in Nederland nu nauw samen met Reynout Vroegop, Arnold de Bue, Dré van Leeuwen, Eelco Hoet en Jac Bressers, totdat een opvolger is benoemd. Daarnaast rapporteert Jean-Philip Vroninks, country manager JLL België en Luxemburg, direct aan Pörschke. In Nederland werkt JLL met zo’n 220 professionals vanuit kantoren in Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Wereldwijd opereert de beursgenoteerde onderneming met ongeveer 77.000 medewerkers vanuit bijna 300 kantoren in ruim 80 landen.

5 (4) Cushman & Wakefield
PIF: 7.602.000
kantoorruimte: 124.100 m²
bedrijfsruimte: 158.400 m²
winkel/horeca: 154.800 m²
Dankzij de overname van DTZ Zadelhoff (15 november 2016) is Cushman & Wakefield op de gebruikersmarkt de grootste vastgoedadviseur van Nederland geworden. Over geheel 2016 – toen de overname in de Nederlandse organisaties nog op zich liet wachten – wist C&W in de gebruikersmarkt de vijfde plaats te bereiken (vorig jaar nummer 4) en bij vastgoedbeleggingsadvisering de tweede plek. Van oudsher is de makelaar een grote speler in de retailmarkt en dit keer is C&W de grootste qua winkelhuurtransacties, dit jaar bij in totaal bijna 155.000 m². Zo is Cushman & Wakefield de adviseur bij de expansie van TK Maxx in Nederland (nieuwe vestigingen in Den Haag, Heerlen en Amsterdam) en was de makelaar betrokken bij de flagship store van New Balance in de Leidsestraat in Amsterdam en de huur van het voormalige V&D-pand in Leeuwarden door Zara De gecombineerde organisatie telt 575 medewerkers die vanuit 14 kantoren actief zijn; naast de vier grote steden ook in Eindhoven, Groningen, Zwolle, Arnhem, Enschede, Breda en Hoofddorp. Het bestuur (executive committee) wordt gevormd door Jeroen Lokerse (chairman), Frans van Toor, Jacques Boeve, Mathijs Flierman en Jeroen de Bruijn. Wereldwijd telt de organisatie 43.000 medewerkers in meer dan 60 landen.

6 (8) KroesePaternotte
PIF: 4.386.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 127.800 m²
Dat deze Amsterdamse A1-retailspecialist enkele plaatsen is gestegen, is te danken aan de internationale en nationale winkelketens die nieuwe vestigingen openen, niet alleen in Amsterdam, maar ook in de kernwinkelgebieden in middelgrote steden als Nijmegen. Daar adviseerde KroesePaternotte de Italiaanse cosmeticaketen Kiko Milano bij de huur van een winkel aan de Broerstraat. Vaker treedt de makelaar echter op voor verhuurders zoals Kroonenberg, Urban Interest en Syntrus Achmea. Het bedrijf dat in 1984 het levenslicht zag wordt nog altijd sterk geassocieerd met oprichters Jan Kroese en Patrick Paternotte. In 2008 fuseerde Bessem & Partners echter met KroesePaternotte, en sindsdien is Gijs Bessem als managing partner verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. De maatschap KroesePaternotte bestaat verder uit Paul Schut, Koen Dijkstra, Jop Odekerken, Mark Klaassen, Steve Schumann en Gershon Polak. In totaal werkt er 24 man bij de gespecialiseerde winkeladviseur.

7 (6) Colliers International (incl. Briq)
PIF: 4.372.000
kantoorruimte: 88.300 m²
bedrijfsruimte: 111.600 m²
winkel/horeca: 76.100 m²
Dankzij de overname van WPM vorig jaar heeft Colliers International zijn positie op de Nederlandse winkelmarkt versterkt. Klant zijn zowel buitenlandse winkelketens die willen expanderen in Europa als vastgoedeigenaren, maar ook Nederlandse ketens. Urban Properties (2013), AOS Group (2014) en Boer Hartog Hooft gingen (2010) gingen WPM al voor. Onlangs werd de hotelmanager Vision Asset Management ingelijfd. Bij Colliers werken wereldwijd meer dan 15.000 mensen in 68 landen, in Nederland staat de teller nu op 330 professionals die vanuit 9 kantoren opereren in de sectoren healthcare, hotels, industrial & logistics, offices, residential en retail. Het managementteam wordt aangevoerd door Jaap van Rhijn. Andere partners van de Nederlandse tak van Colliers zijn Etienne van Unen, Niels Bloem, Harold Coenders, Ronald Maaskant, Ruud Bouma en Joost Vooijs (de laatste drie zijn afkomstig van WPM).

8 (11) NL Real Estate
PIF: 3.659.000
kantoorruimte: 163.300 m²
bedrijfsruimte: 15.800 m²
winkel/horeca: 1500 m²
NL Real Estate is gevestigd aan de Amsterdamse Zuidas en maakt als ‘associate office’ deel uit van het wereldwijde netwerk van Knight Frank. Het team bestaat uit 9 mensen, waaronder de 5 partners. De grote klapper van vorig jaar was Booking.com, dat verhuist naar nieuwbouw op het Oosterdokseiland, een ontwikkeling van BPD. NL Real Estate was ook betrokken bij de verkoop van de Nederlandse Credit Suisse-portefeuille aan MCAP (een deal van € 380 mln) en twee van de grootste single asset deals van het jaar: de aankoop van kantoorgebouw Acanthus in Amsterdam Zuidoost door Blackstone (€ 124 mln) en Piet Hein Buildings in Amsterdam. Dat kwam voor € 157 mln in handen van een Franse en Finse verzekeraar. Op de gebruikersmarkt adviseerde NL Real Estate onder andere Vistra, een internationale zakelijke en financiële dienstverlener die 6000 m² huurt in het Atrium op de Zuidas.

9 (7) BNP Paribas Real Estate
PIF: 3.293.000
kantoorruimte: 156.300 m²
bedrijfsruimte: 19.900 m²
winkel/horeca: 14.300 m²
BNP Paribas Real Estate heeft net als vorig jaar een plaats in de top-10. Dit is te danken aan verschillende grote en kleine kantoortransacties, zoals Arriva in Heerenveen en Vluchtelingenwerk in Rotterdam. Nadat de Franse vastgoedadviseur in 2012 Holland Realty Partners uit Amsterdam overnam, is de dochter van een van de grootste banken ter wereld bezig met een opmars in Nederland. Sicco Posthumus en Sake Pleiter, die in 2008 met Machiel Hoek Holland Realty Partners oprichtten, staan nu aan het hoofd van de Nederlandse organisatie, samen met Michiel Campagne, Rick Niemeijer en Alexander Ververgaert. De Nederlandse organisatie telt inmiddels circa 50 medewerkers. Asset en property management maakt ook deel uit van het dienstenpakket van het bedrijf.

10 (15) Savills
PIF: 3.062.000
kantoorruimte: 123.400 m²
bedrijfsruimte: 6900 m²
winkel/horeca: 18.600 m²
Het internationale bedrijf staat in Nederland onder leiding van Clive Pritchard en heeft hier bijna 90 medewerkers. Naast de beleggingsmakelaardij is Savills ook actief op de gebruikersmarkt, met name op de kantorenmarkt. Het kantoor adviseerde namens eigenaar Savills Fund Management bij de huurverlening van CGI in gebouw Lotus E in Rotterdam Alexander en was betrokken bij verhuur aan Tribes, voor vestigingen op de Zuidas en in de Riekerpolder in Amsterdam. Savills was ook betrokken bij de verkoop van een van de Marconi-torens in Rotterdam, die getransformeerd worden tot woningen.

11 (14) MVGM Bedrijfshuisvesting
PIF: 1.989.000
kantoorruimte: 60.000 m²
bedrijfsruimte: 73.800 m²
winkel/horeca: 19.400 m²
MVGM is een organisatie die actief is in zowel vastgoedmanagement als bedrijfsmakelaardij en vastgoedtaxaties. Het bedrijf is eigendom van Eddy Smit (algemeen directeur) en Menno van der Horst (financieel directeur). Begin 2016 sloot MVGM een strategisch samenwerkingsverband met het Franse Yxime en het Britse Capital Real Estate. Met een landelijke dekking met meer dan 600 medewerkers die werken vanuit 20 kantoren bedient MVGM haar klanten op het vlak van vastgoedmanagement, VvE-beheer, taxaties en de aan- of verkoop en aan- of verhuur van bedrijfsonroerend goed.

12 (17) Basis Bedrijfshuisvesting
PIF: 1.807.000
kantoorruimte: 24.300 m²
bedrijfsruimte: 89.100 m²
winkel/horeca: 32.000 m²
Basis Bedrijfshuisvesting bestaat al ruim 30 jaar. De regionale bedrijfsmakelaar heeft vestigingen in Leiden, Alphen aan den Rijn en Gouda en is in zowel de bedrijfsruimte, kantoorruimte als winkels actief. Partners Mark van Burken en Sander Zwaan zijn met 12 collega’s vooral actief in deze regio. Oprichter Paul van der Plas kwam vorig jaar onverwacht te overlijden. Hij had de jaren ervoor de leiding al geleidelijk overdragen aan Van Burken, Zwaan en Dick Heesen van het kantoor in Alphen. Basis adviseerde onder meer bij de verhuur van een 5000 m² groot bedrijfscomplex in aan de Eikenlaan in Alphen en diverse winkelunits aan het Elburgplein in Gouda.

13 (10) Raimond Weenink Bedrijfsmakelaardij
PIF: 1.551.000
kantoorruimte: 17.000 m²
bedrijfsruimte: 175.000 m²
winkel/horeca: 9700 m²
Deze bedrijfsmakelaar uit Tilburg is ingeschakeld bij grote nieuwbouwontwikkelingen, zoals NewLogic III. Dit ruim 60.000 m² grote logistieke complex in Tilburg wordt voor Rhenus ontwikkeld door Dok Vast. Ook bij de nieuwbouw voor Rhenus op de Betonson-locatie in Son en Breugel is Raimond Weenink betrokken (41.000 m², eveneens ontwikkeld door Dok Vast). Raimond Weenink richtte zijn onderneming in 2001 op en sindsdien is het hard gegaan. Nu heeft de makelaar een plaats in de top-10 van de bedrijfsruimtemarkt in Nederland. Weenink heeft David de Leeuw en Frits Zwijsen aan zijn zijde.

14 (–) Retail Property Management (RPM)
PIF: 1.473.000
kantoorruimte: 1500 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 49.000 m²
RPM (Retail Property Management) is specialist in retailvastgoed en behartigt alleen de belangen van retailers. Ook biedt de onderneming innovatieve ict-oplossingen voor vastgoedmanagement en kennis van de retail- en vastgoedsector. RPM uit Delft is opgericht in 2005 door Joop van der Steuijt en hij levert met zes collega’s adviesdiensten. Een belangrijke opdrachtgever voor RPM is Topshelf, de winkelketen van Inge van Kemenade, die diverse voormalige V&D-locaties heeft gehuurd.

15 (20) De Mik Bedrijfshuisvesting
PIF: 1.413.000
kantoorruimte: 48.300 m²
bedrijfsruimte: 88.200 m²
winkel/horeca: 8800 m²
De Mik Bedrijfshuisvesting uit Rotterdam is ontstaan in 1994, nadat oprichter Peter de Mik besloot een eigen organisatie op te bouwen. De makelaar is vooral actief in Rotterdam en de omliggende regio. Ten opzichte van de ranglijst van vorig jaar is hij weer enkele plaatsen opgeklommen. Het kantoor was onder meer betrokken bij de verhuur van 2272 m² kantoorruimte in The Mark in Rotterdam, in opdracht van Valad. Verder adviseerde De Mik Multi bij de verhuur aan boekhandel Donner in het oude bankgebouw aan de Coolsingel (3700 m² winkelruimte).

16 (23) Industrial Real Estate Partners
PIF: 1.386.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 249.100 m²
winkel/horeca: 0 m²
Industrial Real Estate Partners staat voor het vierde jaar in de lijst. Bart Schraven, Jasper Kiestra, Marcel Hoekstra, Maurits Kortleven en Rob Mutsaerts zijn partner van de adviseur die in 2012 het licht zag. Ze richten zich volledig op de markt voor industrieel en logistiek vastgoed. Zij waren in 2016 onder meer betrokken bij de huurtransactie met World Wide Technologies op Fokker Park, in opdracht van eigenaar Standard Life Investments (bijna 6000 m²). Industrial adviseerde ook bij de verkoop aan Standard Life van dit 38.000 m² grote complex.

17 (9) IBG
PIF: 1.365.000
kantoorruimte: 19.000 m²
bedrijfsruimte: 130.000 m²
winkel/horeca: 10.000 m²
IBG (Independent Brokers Group) is een landelijk samenwerkingsverband van gerenommeerde makelaarskantoren die allemaal lid zijn van de NVM. Alle aangesloten kantoren opereren zelfstandig. Bij deze formule zijn een tiental kantoren aangesloten met in totaal circa 25 vestigingen. De grootste makelaars zijn Ten Hag en Brecheisen. IBG is vooral actief op de as Amsterdam–Utrecht–Twente.

18 (25) Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs
PIF: 1.320.000
kantoorruimte: 59.600 m²
bedrijfsruimte: 10.300 m²
winkel/horeca: 200 m²
Al sinds de start in 1999 heeft het door Jaap van Dijk en Reinoud ten Cate opgerichte kantoor een prominente plaats in het Nederlandse vastgoedadvies. Ook Hans Bulthuis is partner. Het kantoor met in totaal negen medewerkers is vooral actief in de regio Groot-Amsterdam. Behalve in de kantorenmarkt is Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs ook actief in de Nederlandse beleggingsmarkt. De verkoop van kantorencomplex Tricity in Amsterdam Zuidoost aan Vastint is daar een voorbeeld van. Van Dijk & Ten Cate vertegenwoordigde de verkoper.

19 (12) DRS Makelaars
PIF: 1.272.000
kantoorruimte: 69.400 m²
bedrijfsruimte: 1300 m²
winkel/horeca: 0 m²
Sinds 1988 is DRS Makelaars actief als onafhankelijke makelaar voor bedrijfsonroerend goed in de regio Groot-Amsterdam. Het kantoor was onder meer betrokken bij de huurverlenging van DTG in Zwolle en het hoofdkantoor in Amsterdam Zuidoost. DTG is het bedrijf van de Gouden Gids en De Telefoongids. Tegelijkertijd heeft DTG kantoorgebouw La Cascade bij station Sloterdijk verhuurd aan diverse gebruikers.

20 (22) Solved Nederland
PIF: 1.194.000
kantoorruimte: 58.000 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 0 m²
Solved heeft zich gespecialiseerd in het adviseren van huurders. Het kantoor is opgericht door Olivier van Gool en hij heeft Erik Tijsma en Oscar Swagerman als partners aan zijn zijde. Inmiddels werken ze met z’n achten vanuit het Amsterdamse kantoor, onder wie adviseur Flip Verwaaijen, voormalig vastgoeddirecteur bij PostNL en TNT. Internationaal is Solved aangesloten bij Exis, een netwerk van makelaars die exclusief huurders vertegenwoordigen.

21 (19) Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting
PIF: 1.116.000
kantoorruimte: 78.500 m²
bedrijfsruimte: 13.400 m²
winkel/horeca: 0 m²
Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting is al jaren werkzaam in de regio Groot-Utrecht. Vorig jaar vierde het bedrijf zijn 25ste verjaardag. Inmiddels is de zoon van oprichtster Ans de Wijn, Flip van Overhagen, mede-aandeelhouder van het bedrijf. Hij geeft bevlogen leiding aan een team van jonge vastgoedprofessionals. Afgelopen jaar deed het kantoor onder meer de aanhuur door Stichting Vluchtelingenwerk aan de Newtonlaan in Utrecht en een aantal verhuren in kantoorgebouw Westerstaete op Papendorp, in opdracht van Bouwfonds IM.

22 (21) RSP Makelaars ’s-Hertogenbosch
PIF: 859.000
kantoorruimte: 14.700 m²
bedrijfsruimte: 54.100 m²
winkel/horeca: 13.900 m²
RSP Makelaars uit Den Bosch onder leiding van Antoon van de Water is een regionale speler in Noord-Brabant inclusief het Betuwegebied. Het bedrijf werd in 1988 opgericht, toen nog voluit Van de Rijt Straates & Partners geheten. Ronald van Riet is de enige van de vier oorspronkelijke oprichters die nog deel uitmaakt van het team, dat thans bestaat uit 25 mensen. RSP is actief in alle segmenten commercieel vastgoed. Zo heeft RSP in 2016 onder meer geadviseerd bij de aanhuur door Dura Vermeer. RSP adviseerde de verhuurder Van Wanrooij, een familiebedrijf in de bouwsector.

23 (18) Spring Real Estate
PIF: 854.000
kantoorruimte: 35.200 m²
bedrijfsruimte: 28.200 m²
winkel/horeca: 4000 m²
Spring Real Estate is een landelijk opererende onafhankelijke vastgoedadviesorganisatie. De vijf partners runnen de business met nog drie vastgoedadviseurs en twee secretaresses. Spring adviseerde onder andere AEW bij de aankoop van De Vyzel en het Coengebouw in Amsterdam en is vorig jaar ook betrokken geweest bij verschillende huurtransacties, zoals Macaw op Park 20/20 in Hoofddorp en bouwonderneming Lokhorst, die zijn hoofdkantoor verplaatste naar een nieuwe locatie in Velsen.

24 (33) Uniek Bedrijfsmakelaars
PIF: 795.000
kantoorruimte: 2200 m²
bedrijfsruimte: 35.400 m²
winkel/horeca: 26.700 m²
Uniek Bedrijfsmakelaars, gevestigd in Enter, doet vooral zaken in de regio Salland/Twente. De adviseur is actief in alle segmenten, met een opvallend sterke positie in winkeltransacties in de regio. Eigenaar is John Lammertink. De notering in de Top-101 heeft de makelaar te denken aan verscheidene huurtransacties in de regio, maar het bedrijf is ook betrokken bij beleggingen, zoals vorig jaar twee kantoorpanden in Nijverdal.

25 (24) P van den Bosch bedrijfsmakelaars
PIF: 742.000
kantoorruimte: 32.300 m²
bedrijfsruimte: 1.200 m²
winkel/horeca: 3000 m²
P van den Bosch Bedrijfsmakelaars is al meer dan 30 jaar actief in het commercieel onroerend goed in Nederland. De focus ligt op Groot-Amsterdam, maar de afgelopen jaren opereert het kantoor steeds vaker op landelijk niveau. Oprichtster Patricia van den Bosch heeft het makelaarskantoor volledig overgedragen aan de aandeelhouders George van Wettum, Matthijs Zwiers en Jasper Janssens. Zij zit nog wel in de adviesraad. Het team dat in totaal nu uit acht mensen bestaat, wordt binnenkort uitgebreid met drie vastgoedadviseurs.

26 (31) Rob Swart Makelaar & Taxateur Bedrijfshuisvesting
PIF: 724.000
kantoorruimte: 17.900 m²
bedrijfsruimte: 71.600 m²
winkel/horeca: 1200 m²
Deze regionale speler onder leiding van Rob Swart richt zich op de regio Haaglanden en in het bijzonder Zoetermeer en directe omgeving. In deze stad is de onderneming ook zelf gevestigd. Rob Swart Bedrijfshuisvesting is actief met aan- en verhuur van bedrijfs-, kantoor- en winkelruimte en (ver)koop. Zo adviseerde hij bij het nieuwe kantoor van communicatie-adviseur Zetacom aan de Bleiswijkseweg in Zoetermeer. Ook adviseert de makelaar op het gebied van onder andere (her)huisvesting, financiering en beleggingen en doet het bedrijf taxaties.

27 (26) Creating Retail Parks
PIF: 699.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 35.000 m²
Deze makelaar uit Leiden is gespecialiseerd in grootschalig winkelvastgoed. Robin van Westbroek richtte de onderneming in 2011 op. Het kantoor richt zich op bestaand vastgoed aan de rand van steden, zoals meubel- en keukenboulevards, megastores of retailparken. Zo was CRP betrokken bij de komst van het Duitse Ravensberger Matrassen naar Rijneke Boulevard in Zoeterwoude.

28 (43) Nadorp Bedrijfsmakelaars
PIF: 697.000
kantoorruimte: 43.100 m²
bedrijfsruimte: 8300 m²
winkel/horeca: 1100 m²
Nadorp Makelaars is van oudsher een van de belangrijkste kantoren in Den Haag. Partners zijn Jeroen Steenbergen, Stephan Brenninkmeijer en Roy Middleton. Samen met nog zes collega’s bestieren ze het kantoor dat in de Internationale Zone staat, pal naast de Zweedse ambassade. Naast verscheidene beleggingstransacties adviseerden ze bij verhuringen, zoals diverse huurtransacties in WTC The Hague (waaronder IVBN) en de International Commission on Missing Persons (ICMP) in het gebouw van Stena Realty aan de Koninginnegracht.

29 (60) Thoma Post Bedrijfsmakelaars
PIF: 693.000
kantoorruimte: 10.200 m²
bedrijfsruimte: 48.800 m²
winkel/horeca: 11.100 m²
In 2015 zijn de makelaarskantoren Thoma en PostJr samengevoegd tot Thoma Post. De bedrijfsmakelaardij van Thoma Post heeft kantoren in Apeldoorn, Doetinchem, Deventer, Enschede, Hengelo, Lochem en Zutphen. Een sterke aanwezigheid in Twente en de oostelijke kant van de provincie Gelderland dus. Vandaar dat daar ook verschillende huurtransacties op het conto van Thoma Post te schrijven zijn, zoals het nieuwe bedrijfscomplex van Araprint (textieldrukkerij en relatiegeschenken) in Deventer.

30 (46) Pieter Haverkamp Bedrijfsmakelaardij
PIF: 662.000
kantoorruimte: 7500 m²
bedrijfsruimte: 66.200 m²
winkel/horeca: 1.200 m²
Pieter Haverkamp Bedrijfsmakelaardij uit Alkmaar bestaat inmiddels meer dan 20 jaar en is opgericht door Pieter Haverkamp. In 2002 kwam Mark-Jan Vermeij de gelederen versterken. Inmiddels zijn ze met z’n vijven. De focus van het bedrijf ligt op de regio rond Alkmaar en Heerhugowaard.

31 (68) Comma Vastgoed
PIF: 628.000
kantoorruimte: 14.300 m²
bedrijfsruimte: 27.000 m²
winkel/horeca: 8400 m²
De makelaar is gespecialiseerd in de Amersfoortse vastgoedmarkt. Comma Vastgoed is in 2003 opgericht door Elzard Engelkens. Sinds 2007/2008 zijn Boy Grizell en Maarten Stalenhoef partner in het bedrijf en sinds eind 2013 zijn zij de eigenaar ervan. Vorig jaar was de makelaar onder andere betrokken bij de verhuur van een bedrijfspand op bedrijventerrein Watergoor te Nijkerk door de onderneming Hart.

32 (59) Fris Bedrijfsmakelaardij
PIF: 593.000
kantoorruimte: 7900 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 19.500 m²
Het in 1929 opgerichte Fris is een van de oudste makelaars van Nederland. De huidige algemeen directeur Hans Peter Fris is van de derde generatie. Atlas Arena in Amsterdam-Zuidoost is sinds vorig jaar de uitvalsbasis voor de verschillende bedrijfsonderdelen van Fris, waaronder Fris Bedrijfsmakelaars. De groep met ruim 70 medewerkers levert ook diensten op het gebied van vastgoedmanagement, taxaties, VvE-beheer, verzekeringen en research & consultancy. Bij Fris Bedrijfsmakelaars werken vijf mensen.

33 (27) Kooistra Feenstra Bedrijfsmakelaars
PIF: 584.000
kantoorruimte: 14.200 m²
bedrijfsruimte: 22.400 m²
winkel/horeca: 7700 m²
Mede dankzij de verhuur van diverse winkelpanden in de Groningse binnenstad weet Kooistra Feenstra dit jaar de 35ste positie te behalen in de Top-101. Het gaat onder meer om Only Stores, Kiko Milano, Scotch & Soda en Swarovski. Ook een bedrijfspand en een kantoor aan de Van Ketwich Verschuurlaan tellen mee. De makelaar is in 2002 opgericht door Jan Willem Kooistra en Igor Feenstra. Ze opereren nu met z’n zessen vanuit het Groningse kantoor.

34 (–) Oranjeborch Bedrijfsmakelaars
PIF: 575.000
kantoorruimte: 16.000 m²
bedrijfsruimte: 26.200 m²
winkel/horeca: 2800 m²
Oranjeborch Bedrijfsmakelaars is een onafhankelijke dienstverlener, gespecialiseerd in bedrijfsmatig vastgoed in de regio Utrecht. Het bedrijf is in 2009 opgericht door Louis Bakker en Sven van der Hijden. Met twee collega’s bedienen ze uiteenlopende klanten, zoals de producent van laboratoriumproducten OMVE, die in De Meern een bedrijfspand huurde. Bij de verhuur van een kantoor in Nieuwegein aan Zorgspectrum adviseerde Oranjeborch de eigenaar Chalet Group.

35 (16) Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten
PIF: 550.000
kantoorruimte: 24.400 m²
bedrijfsruimte: 16.300 m²
winkel/horeca: 0 m²
Van Gool Elburg is een van de belangrijkste spelers op de Amsterdamse huurmarkt. Het bedrijf is een onafhankelijke vastgoedadviseur met vier decennia ervaring op het gebied van commercieel onroerend goed. Het team is acht man sterk. Van Gool Elburg bemiddelde onder meer bij de aanhuur van 14.000 m² logistieke ruimte op Greenpark Aalsmeer door kledingmerk Scotch & Soda.

36 (85) Waltmann Bedrijfshuisvesting Utrecht
PIF: 536.000
kantoorruimte: 10.900 m²
bedrijfsruimte: 40.000 m²
winkel/horeca: 900 m²
Medeoprichters Stefan Rozendaal en Jeroen van der Wal zijn verantwoordelijk voor Waltmann Bedrijfshuisvesting en ontplooien met vier collega’s hun advies- en taxatiediensten vanuit een statig kantoor aan de Maliesingel in Utrecht. Moederbedrijf Waltmann Makelaars is al 125 jaar actief in Utrecht en omgeving. Verhuurdeals van vorig jaar zijn onder andere Dura Vermeer, dat een kantoor op het Utrechtse bedrijventerrein Lage Weide huurde, en Ahold dat tekende voor een distributiecentrum van bijna 15.000 m² in de Meern.

37 (30) Castanea Bedrijfsmakelaars
PIF: 515.000
kantoorruimte: 20.400 m²
bedrijfsruimte: 6200 m²
winkel/horeca: 7800 m²
Castanea bestaat uit een klein team van specialisten en is opgericht door de drie partners Bas Bakker, Ronald Majoor en Jan Willem Smedema. Inmiddels bestaat het team uit vijf actieve makelaars en enkele secretaresses. De makelaar is gevestigd op kantorenpark Arena in Hilversum. Bijzondere deal vorig jaar was The Dutch Filmers Academy (onderdeel van De Nederlandse Fotovakschool), die een villa nabij Media Park huurde.

38 (50) CMC Bedrijfsmakelaars
PIF: 513.000
kantoorruimte: 11.700 m²
bedrijfsruimte: 35.500 m²
winkel/horeca: 5600 m²
CMC is als bedrijfsmakelaar vooral actief in de regio Midden-Nederland. Met een team van negen bedrijfsmakelaars en ondersteunend personeel worden vanuit Veenendaal de opdrachtgevers bediend. Daarnaast ontplooit de CMC Groep landelijk activiteiten op het gebied van verzekeringen, besparingsadvies, vastgoedconsultancy en vastgoedbeleggingen. Voor dat laatste is CMC vorig jaar gestart met een nieuw label onder leiding van Kees van Essen en Rien Bouman.

39 (58) Van Vliet Bedrijfsmakelaars & Adviseurs
PIF: 509.000
kantoorruimte: 5800 m²
bedrijfsruimte: 49.400 m²
winkel/horeca: 1900 m²
Van Vliet Bedrijfsmakelaars & Adviseurs heeft al jaren een sterke positie in Rijnmond en Drechtsteden. Het bedrijf met Dick Norbruis en John Zandbergen als directeur werkt vanuit twee kantoren: in Ridderkerk en Sliedrecht. Van Vliet telt in totaal 14 medewerkers. Restaurant Bregje in de nieuwbouwontwikkeling Koningsplein in Ridderkerk (Leyten) was een van de huurdeals waarbij Van Vliet betrokken was.

40 (34) 3Stone Real Estate
PIF: 503.000
kantoorruimte: 7800 m²
bedrijfsruimte: 14.400 m²
winkel/horeca: 6900 m²
Partners van 3Stone zijn Eric Heijkoop, Marc Rimmelzwaan en Gerard Lakeman. Allen hebben hun sporen verdiend bij JLL. 3Stone is vooral actief in de beleggingsmakelaardij en was onder meer betrokken bij de aankoop van de voormalige bloemenveilinglocatie in Bleiswijk door de Amerikaanse vastgoedinvesteerder USAA Realco. Een van huurdeals was it-bedrijf Cegeka, dat 3500 m² kantoorruimte huurde in Veenendaal.

41 (63) Hopman & Schreuder Bedrijfshuisvesting
PIF: 493.000
kantoorruimte: 4500 m²
bedrijfsruimte: 51.500 m²
winkel/horeca: 200 m²
In Zoetermeer is Hopman & Schreuder Bedrijfshuisvesting gevestigd, een kantoor met een geschiedenis van 28 jaar. Een vaste waarde in de Top-101, dit jaar mede dankzij een deal met Lifemaxx in Rotterdam, leverancier van fitnessapparatuur, en een bedrijf in relatiegeschenken dat een bedrijfspand in Berkel en Rodenrijs kocht.

42 (36) Cresa Nederland
PIF: 472.000
kantoorruimte: 20.500 m²
bedrijfsruimte: 13.300 m²
winkel/horeca: 0 m²
Sinds 1 maart 2015 gaat RentReview door het leven als Cresa Nederland. Cresa is een internationaal full-service organisatie op het gebied van vastgoedadvisering met een 100% focus op huurders. RentReview werd in 2011 mede opgericht door Norbert ter Mors en hij is nog steeds partner van Cresa Nederland. Het bedrijf werkt landelijk vanuit kantoren in Amsterdam, Utrecht, Eindhoven, Groningen, Rotterdam en Den Haag. Cresa adviseerde onder andere Stichting Haagse Scholen bij de aanhuur van kantoorruimte in HS Building in Den Haag.

43 (–) Faasse & Fermont
PIF: 471.000
kantoorruimte: 6100 m²
bedrijfsruimte: 51.100 m²
winkel/horeca: 5100 m²
Faasse & Fermont, sinds kort onderdeel van Dynamis, bestaat al meer dan 25 jaar en is uitgegroeid tot een belangrijke speler op de Zeeuwse markt, met advies over zowel woningen en bedrijfsonroerend goed als hypotheken en verzekeringen. Sinds 1990 is het kantoor (thans 12 mensen) gevestigd in Goes. In Middelburg adviseerde Faasse & Fermont de Ierse beleggersgroep Ocean Capital bij de verhuur van een kantoor aan corporatie Woongoed Middelburg.

44 (81) Arcuris Bedrijfshuisvesting
PIF: 466.000
kantoorruimte: 11.300 m²
bedrijfsruimte: 29.600 m²
winkel/horeca: 2900 m²
Nutreco Procurement huurde vorig jaar kantoorruimte in Amersfoort, met hulp van Arcuris Bedrijfshuisvesting. Een voorbeeld van de verscheidene transacties die de makelaar uit Almere deed. De onderneming werd in 2007 verzelfstandigd uit het voormalige Meeùs en de directie wordt gevoerd door Nick Geul en Bas Uppelschoten.

45 (42) NAI Netherlands
PIF: 445.000
kantoorruimte: 13.400 m²
bedrijfsruimte: 21.100 m²
winkel/horeca: 0 m²
NAI Netherlands uit Amsterdam werd in 2010 opgericht door Bas Alink en Robert Das. De eerste werkte daarvoor bij DRS en de laatste was directeur/partner bij Boer Hartog Hooft (thans Colliers International). Cees Schekkerman en Hugo van Wamel, beiden ook afkomstig van Colliers, kwamen snel daarna de gelederen versterken. De organisatie is onderdeel van NAI Global.

46 (69) Den Outer Vastgoed
PIF: 431.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 66.900 m²
winkel/horeca: 0 m²
Evert den Outer richtte in 2007 zijn eigen vastgoedonderneming op, maar werkte daarnaast als senior acquisition manager bij Bouwfonds IM. In september vorig jaar stapte hij over naar Strijbosch Thunnissen, maar niet voor hij nog een aardige deal op het conto van zijn eigen bedrijf Den Outer Vastgoed kon schrijven, namelijk het distributiecentrum van Nabuurs in Wijchen.

47 (45) Saris & Partners Makelaars
PIF: 390.000
kantoorruimte: 3900 m²
bedrijfsruimte: 34.300 m²
winkel/horeca: 3400 m²
Saris & Partners Makelaars is in 1999 opgericht door Toin Saris, die daarvoor ervaring had opgedaan bij FGH Bank en Van Boxtel Makelaars. Het team bestaat uit 7 mensen, met Mark Hover en Roel Brands als makelaar/taxateur. Ze adviseerden onder meer Urban Industrial bij de verkoop van een bedrijfspand in Den Bosch aan Kalil Export, actief in de handel van gebruikte transportgoederen.

48 (89) Parc Makelaars
PIF: 387.000
kantoorruimte: 12.200 m²
bedrijfsruimte: 19.200 m²
winkel/horeca: 400 m²
Het Rotterdamse Parc Makelaars is al sinds 1980 actief in bedrijfsvastgoed. Het zwaartepunt ligt bij huur en verhuur van kantoor- en bedrijfsruimte in de regio Rijnmond, maar de makelaar is landelijk tevens actief met beleggingen en taxaties. Parc adviseerde in 2016 onder meer Broadview Energy Solutions bij de aanhuur van de hoogste kantoorvloer van Nederland, de 43ste verdieping van de Maastoren.

49 (66) Boers & Lem Vastgoedconsultants
PIF: 376.000
kantoorruimte: 8200 m²
bedrijfsruimte: 46.300 m²
winkel/horeca: 0 m²
Henri Boers ging in 2012 de samenwerking aan met Pieter Lem, die in 2015 met pensioen ging. Bart Wientjes, eveneens afkomstig van DTZ, kwam toen als partner aan boord. Ze opereren met vijf andere collega’s vooral in de Twentse vastgoedmarkt. Twee voorbeelden van huurtransacties: Italiaanse modewebwinkel Roberto Romero (Hengelo) en bed- en badtextiel groothandel Serenotex (Enschede).

50 (32) Bossers & Fitters Bedrijfshuisvesting
PIF: 375.000
kantoorruimte: 8400 m²
bedrijfsruimte: 36.200 m²
winkel/horeca: 600 m²
Van de aankoop van een Action in Sint-Oedenrode tot een huurverlenging op bedrijventerrein De Hurk in Eindhoven: Bossers & Fitters was erbij betrokken. De bedrijfsmakelaar bestaat 15 jaar en is vooral actief in Eindhoven en omgeving. In 2012 verliet medeoprichter Marc Fitters de onderneming om Q Bedrijfslocaties op te richten, maar de naam bleef wel behouden. Nu is Peter Bossers managing director en eigenaar. Onder anderen Maddy Thijs, Folkert Franssen en Rob Sanders werken met hem samen.

51 (57) Blaauwhof Makelaars
PIF: 372.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 58.100 m²
winkel/horeca: 0 m²
Blaauwhof is specialist in bedrijfs- en kantoorruimten in Groot-Amsterdam. De onderneming werd in 1995 opgericht door Pieter Blaauwhof, Na 1 jaar trad directeur Hans Voigt aan en 3 jaar later Jeroen Faber. Kantoor Blaauwhof was vorig jaar bijvoorbeeld betrokken bij de verhuur van kantoor- en bedrijfsruimte in Halfweg namens M7 Real Estate.

52 (96) XO Property Partners
PIF: 367.000
kantoorruimte: 3000 m²
bedrijfsruimte: 40.800 m²
winkel/horeca: 0 m²
De vier partners Tammo Donker, Dennis Storms, Helwin Teunissen en Martin Vos richtten in 2011 XO Property Partners op. Cedric Montanus werd al snel de vijfde partner, en in 2012 trok Martin Vos zich terug. Het kantoor levert diensten als transactiebegeleiding, huisvestingsadvies en consultancy, zowel voor kantoor- en retail- als bedrijfsruimten. XO Property Partners adviseerde een particuliere belegger bij de sale-and-lease-back van het kantoor van Stern, een grote speler in de Nederlandse autobranche.

53 (29) COG Makelaars
PIF: 366.000
kantoorruimte: 22.500 m²
bedrijfsruimte: 14.200 m²
winkel/horeca: 0 m²
COG Makelaars is al jaren specialist op de Haagse kantorenmarkt. Het kantoor bestaat uit drie vennoten: Brain Beers, Frank Hartong van Ark en Stephan Soons. In 2016 wist COG onder meer huurders te vinden voor het Van Bylandt Huis aan de Benoordenhoutseweg. Ook was het betrokken bij de verhuur aan Kronenburgh Beroepsopleidingen van het monumentale kantoorgebouw aan de Lange Houtstraat 7.

54 (13) Bouman Visscher Van Limbeek
PIF: 364.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 16.600 m²
Bouman Visscher Van Limbeek werd opgericht in 1994 en is gespecialiseerd in winkels. Behalve de naamgevers werken nog drie makelaars en een taxateur bij de onderneming uit Amsterdam. De makelaar was onder andere betrokken bij de aankoop van een winkelcentrum in Beuningen door De Hoge Dennen Vastgoed en bij de nieuwe winkel van het Deense Damesmodemerk Zizzi in Leiden.

55 (39) Barnhoorn Bedrijfsmakelaardij
PIF: 362.000
kantoorruimte: 15.900 m²
bedrijfsruimte: 10.000 m²
winkel/horeca: 2800 m²
Deze Leidse vastgoedadviseur is in 2006 opgericht door Aad Barnhoorn. In de Leidse regio en de Duin- en Bollenstreek is het een van de grootste bedrijfsmakelaars. Het afgelopen jaar scoorde Barnhoorn met transacties als Amref Flying Doctors, dat kantoorruimte huurde van de Smitsloo Groep, net als schoolroostermaker Zermelo.

56 (73) RBMT Bedrijfsmakelaars & Taxateurs
PIF: 356.000
kantoorruimte: 3400 m²
bedrijfsruimte: 32.000 m²
winkel/horeca: 5200 m²
RBMT is in 2011 opgericht en is een initiatief van de Rotero Groep, een organisatie die met verschillende bedrijven actief is in de vastgoedmarkt. Peter Paulides heeft onder de naam RBMT de opdrachtenportefeuille van Meeus Bedrijfshuisvesting Heerenveen voortgezet. Vanuit deze plaats bestrijkt RBMT Noord-Nederland en bemiddelt het in winkels, kantoorruimte en bedrijfsruimte.

57 (37) Van de Water Bedrijfsmakelaars
PIF: 335.000
kantoorruimte: 6700 m²
bedrijfsruimte: 34.800 m²
winkel/horeca: 1600 m²
Het bedrijf waar de familie Van de Water de scepter zwaait heeft kantoren in Breda, Oosterhout en Tilburg en is ook actief in de particuliere woningmarkt. Met ruim 35 jaar ervaring in de onroerendgoedmarkt heeft de afdeling Van de Water Bedrijfsmakelaars veel kennis en een uitgebreid netwerk opgebouwd.

58 (48) Bernheze Makelaars & Adviseurs
PIF: 329.000
kantoorruimte: 2400 m²
bedrijfsruimte: 40.000 m²
winkel/horeca: 2900 m²
Het in Uden gevestigde Bernheze is vooral actief in Oost-Brabant en staat onder leiding van directeur Richard Roefs. Naast woningen en bedrijfshuisvesting houdt Bernheze zich ook bezig met agrarische makelaardij. In september heeft Bernheze Blommers & Greve overgenomen. De portefeuille bedrijfspanden en woningen is overgegaan, waarmee Bernheze de al opgebouwde positie in Oss heeft verstevigd.

59 (71) IJsselstreek Zakelijk
PIF: 319.000
kantoorruimte: 8800 m²
bedrijfsruimte: 16.000 m²
winkel/horeca: 2700 m²
Directeur Erik de Jager is met IJsselstreek Zakelijk, onderdeel van de IJsselstreek Groep, actief in de zakelijke markt, de woningmakelaardij en financiële diensten (hypotheken). IJsselstreek Zakelijk is een regionale speler met lokale focus, via vestigingen en samenwerkingsverbanden in De Meern, IJsselstein, Montfoort, Vianen, Wijk bij Duurstede en Woerden. Het kantoor vertegenwoordigde onder andere Kneipp bij de aanhuur van ruimte in Le Mirage in Utrecht.

60 (78) Alberts & Muus Bedrijfshuisvesting
PIF: 319.000
kantoorruimte: 9900 m²
bedrijfsruimte: 6700 m²
winkel/horeca: 2100 m²
Alberts & Muus Bedrijfshuisvesting bestaat sinds 2008 en is opgericht door Vincent Muus en Marijn Alberts. Het kantoor was betrokken bij de aanhuur van Soba Security Opleidingen in gebouw Rijnveste in De Meern. Ook begeleidde het Fietsenwinkel.nl bij de aanhuur van winkelruimte op de begane grond van het FC Utrecht-stadion Galgenwaard.

61 (40) Q Bedrijfslocaties
PIF: 311.000
kantoorruimte: 4200 m²
bedrijfsruimte: 34.200 m²
winkel/horeca: 500 m²
In 2012 richtte Marc Fitters deze onderneming op. Hij begon zijn carrière bij Van Boxtel & Partners en richtte met Peter Bossers in 2002 Bossers & Fitters op. Met Q Bedrijfslocaties is Fitters nog altijd actief in de regio Eindhoven. In de aanbodportefeuille zitten onder andere Boschdijk 1111 in Eindhoven, Science Park Eindhoven 5001 in Son en De Rijn 6 in Best.

62 (70) Van de Zande Makelaardij
PIF: 299.000
kantoorruimte: 2900 m²
bedrijfsruimte: 41.400 m²
winkel/horeca: 1300 m²
Van de Zande is actief op de woningmarkt en bedrijfsmakelaardij en heeft kantoren in Waalwijk, Kaatsheuvel, Vlijmen en Tilburg. De directie wordt gevormd door Joris Elbersen en Ron Michels. Het kantoor was onder meer betrokken bij de verhuur van de Tongerloostraat 3 in Elshout, de Nies van der Schansstraat 31 in Sprang-Capelle en de Duikerweg 5 in Waalwijk.

63 (44) Appelhoven Vastgoedadviseurs
PIF: 288.000
kantoorruimte: 10.500 m²
bedrijfsruimte: 5500 m²
winkel/horeca: 0 m²
Pim Appel en Stijn Uijthoven richtten in 2004 hun gezamenlijke vastgoedonderneming op. Onlangs trad Marieke van der Velde in dienst, een juriste die de aan- en verkooptransacties en aanhuurtrajecten juridisch begeleidt. Het kantoor richt zich niet op de verhuur, maar adviseert de gebruikers. Klanten zijn onder meer Randstad, British American Tobacco, Tommy Hilfiger, Roche en YER. Appelhoven is vooral ook veel betrokken bij beleggingstransacties, zoals de aankoop door Corum voor € 38 mln van distributiecentrum Zeeman in Alphen aan den Rijn en het kantoorgebouw OctoPlus in Leiden.

64 (41) Bilfinger Real Estate/Apleona
PIF: 286.000
kantoorruimte: 9700 m²
bedrijfsruimte: 2500 m²
winkel/horeca: 6300 m²
Bilfinger nam in 2014 de Britse vastgoedadviseur GVA over en het bedrijf deed zijn waterdivisie over aan een Chinese onderneming. Bilfinger Real Estate werd tijdens de Expo Real omgedoopt tot Apleona. Ceo Jochen Keysberg bevestigde zijn ambitie fors te willen groeien in Europa, waaronder Nederland. Deze zomer werd bekend dat Marco Reijven (53) is aangesteld als coo van het Nederlandse managementteam van Bilfinger, naast ceo Paul Blijham. Beleggingen doet het kantoor ook: Apleona was onder meer betrokken bij de verkoop door Porto Kali van een kantoor in Hilversum.

65 (–) Online Bedrijfsmakelaar
PIF: 277.000
kantoorruimte: 3200 m²
bedrijfsruimte: 20.100 m²
winkel/horeca: 6300 m²
Deze makelaardij is nieuw in de Top-101. NVM-makelaar Rob Lommers is hier onder andere werkzaam. Het concept is dat de Online Bedrijfsmakelaar het aanbod op 14 aanbodsites zet en de objectpresentatie, vraagprijsbepalingen en juridische afhandeling verzorgt. Bezichtigingen en onderhandelingen doet de klant zelf. Dit alles tegen een eenmalig tarief van € 995.

66 (92) Overduin & Casander Bedrijfsmakelaars
PIF: 275.000
kantoorruimte: 1900 m²
bedrijfsruimte: 6400 m²
winkel/horeca: 8800 m²
Overduin & Casander Bedrijfsmakelaars is actief in heel Noord-Nederland: Groningen, Drenthe en Friesland. Tot de kernactiviteiten behoren het aan- en verkopen en het aan- en verhuren van bedrijfsruimten: winkels, kantoren en bedrijfspanden. Het bedrijf is gevestigd in de stad Groningen. Theo Overduin is er als oprichter nog werkzaam, als vastgoedadviseur is in 2016 Allard Kikkert aangetrokken. Het kantoor was onder meer betrokken bij de aanhuur van Only Stores van een winkel aan de Vismarkt 29 in Groningen.

67 (–) De Waard Makelaars
PIF: 274.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 8700 m²
winkel/horeca: 7900 m²
De Waard Makelaars is gevestigd in Franeker en heeft als werkgebied Noordwest-Friesland. Jan de Waard is de directeur, makelaar en taxateur en runt het bedrijf met twee medewerkers. Het kantoor is ook actief in landbouwgrond.

68 (97) Wagenhof Bedrijfsmakelaars
PIF: 273.000
kantoorruimte: 7500 m²
bedrijfsruimte: 4800 m²
winkel/horeca: 4000 m²
Alex Dijkman Dulkes en Martijn Hoogstede zijn sinds 2010 beiden directeur-eigenaar van Wagenhof Bedrijfsmakelaars. Met ingang van april 2017 is Diederik van Hal partner geworden. Met zijn ervaring in de regio Amsterdam breidt Wagenhof nu ook uit naar deze regio. Het bedrijf bestaat nu uit drie onderdelen: bedrijfsmakelaars, vastgoedbeheer en taxaties. Taxaties doet Wagenhof ook in de de regio Haarlemmermeer. Wagenhof was in 2016 onder meer betrokken bij de verhuur aan Lokhorst Bouw en Ontwikkeling in Velsen en de verhuur aan Itsec in Oostpoort in Haarlem.

69 (91) Trec
PIF: 272.000
kantoorruimte: 22.200 m²
bedrijfsruimte: 1200 m²
winkel/horeca: 200 m²
Trec is in 2011 opgericht door Eric Welboren en Bart Oonk. IJsbrand Brunger, Tim Philippus, Marieke Flaes en Stéphanie Kroon maken het team compleet. Trec staat onder meer in de lijst vanwege de bemiddeling namens Gramercy Properties Europe bij de aankoop van vijf autoshowrooms van de Van Mossel Automotive Group en de verhuur van circa 1600 m² kantoorruimte in het WTC aan Denso Europe namens CBRE Global Investors.

70 (–) Kolsteren Bedrijfshuisvesting
PIF: 261.000
kantoorruimte: 200 m²
bedrijfsruimte: 2300 m²
winkel/horeca: 13.700 m²
Kolsteren Bedrijfshuisvesting is in 2012 opgericht door Corné Kolsteren (1968), die eerder 18 jaar werkzaam was bij DTZ Zadelhoff. De makelaardij heeft een focus op Zuidoost-Brabant en Noord-Limburg. Een plek in deze lijst werd behaald door onder andere de aanhuur van Taco Bell van de eerste vestiging in Nederland, in Eindhoven. Kolsteren trad daarbij op voor de verhuurder.

71 (76) Synchro Bedrijfshuisvesting
PIF: 260.000
kantoorruimte: 2700 m²
bedrijfsruimte: 13.100 m²
winkel/horeca: 7900 m²
Synchro Bedrijfshuisvesting, het kantoor van Pieter en Miranda Nienhuis, is gevestigd in Vlissingen en is voornamelijk actief in Zuid-Holland, West-Brabant en Zeeland. Het adviseerde onder andere Bouman Potter bij de aanhuur op Meubelplein Ekkersrijt in Son en Breugel.

72 (–) Van de Wouw & Partners
PIF: 247.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 5100 m²
winkel/horeca: 11.900 m²
Het kantoor, dat zich richt op retail en vastgoed, is opgericht door Frank van de Wouw, die onder meer gewerkt heeft bij Ahold Vastgoed. Sinds 2013 ligt de focus op bemiddeling bij huurverlengingen en kostenbesparing voor retailers als Bakker Bart, Expert Nederland, DA en IMG. Ook is Van de Wouw actief in de bemiddeling van supermarkten als beleggingsobject. Tom Malherbe is in 2015 bij het kantoor begonnen als (assistent) bedrijfsmakelaar.

73 (–) Klotz Bedrijfshuisvesting
PIF: 245.000
kantoorruimte: 11.800 m²
bedrijfsruimte: 9700 m²
winkel/horeca: 1400 m²
Bij Klotz Bedrijfshuisvesting werken behalve oud-NVM-voorzitter René Klotz ook Bedrijfsmakelaar en Taxateur Usha Boedhoe en adviseur commercieel vastgoed Tomas Donders. Het kantoor was in 2016 onder meer betrokken bij de verhuur van de laatste kantoorverdieping van Spoorlaan 364 in Tilburg, eigendom van IEF Capital en Bouwfonds Investment Management.

74 (–) Zoonen Commercieel Vastgoed
PIF: 228.000
kantoorruimte: 2000 m²
bedrijfsruimte: 34.100 m²
winkel/horeca: 1200 m²
Zoonen is actief in de regio Ede, Bennekom, Lunteren, De Klomp, Veenendaal, Rhenen, Renswoude en Barneveld. Maar ook worden er zaken gedaan in Arnhem, Oosterhout en Zevenaar. Aankopen van beleggingsobjecten en taxeren pakt het kantoor landelijk aan. In 2016 was Zoonen onder meer voor ProDelta betrokken bij de aanhuur door Betaalbaarshoppen.nl van bedrijfsruimte in Ede.

75 (38) Mens Makelaars
PIF: 227.000
kantoorruimte: 2100 m²
bedrijfsruimte: 14.300 m²
winkel/horeca: 5900 m²
De bekende Harry Mens laat het dagelijkse reilen en zeilen van zijn kantoor in de duin- en bollenstreek tegenwoordig over aan directeur/makelaar Ad Bakker, makelaar en taxateur Monique de Bruine en vastgoedadviseur Sander Bakker. In aanbod zijn onder meer winkelruimten in Nieuw-Vennep en Voorhout, kantoorruimte in Noordwijkerhout en bedrijfsruimten in Lisse en Hillegom.

76 (–) Ruijters Bedrijfsmakelaars
PIF: 225.000
kantoorruimte: 400 m²
bedrijfsruimte: 17.100 m²
winkel/horeca: 4700 m²
Ooit opgericht door de vastgoedkoning van Limburg, Ger Ruijters is de Ruijters Groep actief in heel Zuid-Limburg, van Maastricht en Heerlen tot Sittard en Valkenburg. Het bedrijf is actief in zowel woning- als bedrijfsmakelaardij, vastgoedmanagement en financieel advies. Ruijters bemiddelde onder andere bij de aanhuur door State of Art van een winkel aan de Wolfstraat in Maastricht.

77 (–) SmitsVanBeek
PIF: 222.000
kantoorruimte: 6400 m²
bedrijfsruimte: 16.800 m²
winkel/horeca: 700 m²
Het kantoor is in 2015 opgericht door Rob Smits en Robert van Beek. Het werkgebied beslaat de regio Tilburg, Midden-Brabant. De makelaars waren betrokken bij de verhuur aan de Van Eijk Groep van kantoorruimte in Gilze en de verhuur aan meubelbedrijf Dutch Quality Group van een bedrijfspand in Waalwijk.

78 (90) Adhoc Horecamakelaars
PIF: 221.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 9800 m²
Deze gespecialiseerde horecamakelaar uit Gouda heeft al heel wat hotels, restaurants en cafés aan een nieuwe exploitant geholpen. Zo was het kantoor betrokken bij de opening van restaurant Koeien en Kaas in Alphen aan den Rijn. Frank Merk en Henk Sluiter zijn directeur en partner. Adhoc is ooit opgericht door Fred Grem, de eerste makelaar die specifiek is beëdigd als makelaar van horecabedrijven. Hij is in 2016 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn inzet voor de NVM, de Houtmansplantsoenconcerten in Gouda en de Samenwerkende Ondernemers Gouda.

79 (80) Schaub & Partners Bedrijfshuisvesting
PIF: 215.000
kantoorruimte: 10.100 m²
bedrijfsruimte: 3500 m²
winkel/horeca: 500 m²
Na het overlijden van Mark Schaub in 2014 kwam Schaub & Partners onder leiding te staan van Maurits de Peuter. Het bedrijf is gespecialiseerd in bedrijfsmatig onroerend goed in met name de regio Rotterdam. Het kantoor bemiddelde bij de verkoop door Woonbron van diens regiokantoor aan de Aelbrechtskade aan Stichting Zorg Nederland Sanitas.

80 (101) Waltmann Bedrijfshuisvesting (Dordrecht)
PIF: 209.000
kantoorruimte: 6.100 m²
bedrijfsruimte: 7800 m²
winkel/horeca: 2700 m²
Waltmann Bedrijfshuisvesting uit Dordrecht bedient vanuit de hoofdvestiging in Dordrecht en een vestiging in Sliedrecht de regio Drechtsteden. Zo bemiddelde het kantoor bij de verkoop van een kantoorvilla in Alblasserdam aan een ict-onderneming.

81 (61) Jansen Nadorp Weatherall Makelaars–Taxateurs
PIF: 208.000
kantoorruimte: 5300 m²
bedrijfsruimte: 2600 m²
winkel/horeca: 2500 m²
Het kantoor is werkzaam in de regio Haaglanden en kent vier partners: Klaas Jansen, Maurits van der Woude, Ad Oosterling en Rudmer Tettero. De als adviseur aan het kantoor verbonden Ko Korteweg treedt regelmatig op als rechtbankdeskundige. Het kantoor staat in deze lijst onder andere omdat er bemiddeld werd voor de Chalet Group bij de transactie met Kalibra International aan het Delftechpark in Delft.

82 (–) Qwinq Adviseurs
PIF: 205.000
kantoorruimte: 12.300 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 0 m²
Qwinq begeleidde de Avans Hogeschool bij de aanhuur van onderwijs en kantoorruimte in De Hooge Donken in Den Bosch. Qwinq begeleidt bedrijven bij het zoeken naar huisvestingsoplossingen. Onderhandeling en uitwerking van huurovereenkomsten valt in het dienstenpakket.

83 (–) Hoekstra Bedrijfsmakelaars
PIF: 205.000
kantoorruimte: 11.100 m²
bedrijfsruimte: 2300 m²
winkel/horeca: 1100 m²
Het kantoor bestaat al meer dan 25 jaar en heeft kantoren in Leeuwarden, Heerenveen, Sneek en Joure. Daarmee wordt heel Friesland bestreken. Het bedrijf heeft 65 medewerkers en doet bedrijfs- en woningmakelaardij, vastgoedbeheer en VvE-beheer. De dagelijkse leiding is in handen van Jeanette Hoekstra.

84 (56) Bregman Bedrijfsmakelaardij
PIF: 204.000
kantoorruimte: 3700 m²
bedrijfsruimte: 2200 m²
winkel/horeca: 4300 m²
Freek de Miranda is eigenaar–directeur van de vastgoedadviseur die resideert in Alkmaar en Noord-Holland als werkgebied heeft. Ook agrarische makelaardij hoort tot het dienstenpakket. De historie van Bregman gaat terug tot 1960. Voormalig eigenaar en bergbeklimmer Ed Bregman nam het bedrijf over van zijn broer Klaas in 1994, maar verkocht de onderneming in 2010; de bedrijfstak aan De Miranda en de woningtak aan Marc Kuiper. Hij heeft nu de investeringsmaatschappij Summit Property.

85 (–) Blok Makelaars
PIF: 203.000
kantoorruimte: 500 m²
bedrijfsruimte: 1300 m²
winkel/horeca: 6200 m²
Blok Makelaardij is opgericht in 1995 en gevestigd in Rotterdam. Het werkgebied omvat primair Rotterdam en de zuidoostelijke Randstad. Blok doet vooral veel retail en helpt bijvoorbeeld Syntrus Achmea bij het vinden van huurders voor Carnisse Veste. Dat resulteerde in de komst van Transportfiets online, Limburgia Vlaaien en Juwelier Aquamarijn. Ook werd bij deze verhuurder op de Korte Lijnbaan bijgestaan. Hier kwam de huurder The Little Green Bag, van origine een online retailer.

86 (–) Vastgoed InterVisie
PIF: 199.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 10.300 m²
Een nieuwe naam in de Top-101 is Vastgoed Intervisie. Deze onderneming uit Rijswijk is opgericht door Menno Postma. Met zijn vijf collega’s richt hij zich op de winkelmarkt, van Alkmaar tot Maastricht en van alles daartussen. Ook bij een transactie op de PC Hooftstraat in Amsterdam was hij adviseur, voor outdoor-kledingmerk Woolrich. Verder krijgt modemerk The Stone steun bij de expansie. The Stone opent vier nieuwe vestigingen in winkelcentra van Wereldhave in Arnhem, Maassluis en Leiderdorp.

87 (–) VB&T Groep
PIF: 196.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 0 m²
winkel/horeca: 14.000 m²
Onder de activiteiten van VB&T Groep valt niet alleen de bedrijfsmakelaardij, maar ook capital markets, vastgoedmanagement, VvE-diensten, projectmanagement, brandveiligheid & milieu en zorgvastgoed. Bij de verhuur van woningen werkt VB&T samen met ERA Real Estate. Het kantoor dat zich bezighoudt met bedrijfsmakelaardij staat in Breda onder leiding van Ralph van Wingerden.

88 (–) Van de Laar Makelaars
PIF: 191.000
kantoorruimte: 3600 m²
bedrijfsruimte: 11.800 m²
winkel/horeca: 3700 m²
Uit Maastricht komt Van de Laar Makelaars, de onderneming van Peter van de Laar. Verschillende transacties met kantoren, bedrijfspanden en winkels in Maastricht, maar ook elders in Zuid-Limburg, zijn verantwoordelijk voor de nieuwe notering in deze lijst. Zo huurde de Amerikaanse prijsvechter TK Maxx een ruim 21.000 m² grote winkel in De Bongerd, waarbij Van de Laar de eigenaar Metroprop bijstond.

89 (88) Van Rossum Makelaars Bedrijfshuisvesting
PIF: 190.000
kantoorruimte: 700 m²
bedrijfsruimte: 500 m²
winkel/horeca: 5100 m²
Sinds 1976 is Van Rossum Makelaars actief in de regio Utrecht. Stefan Langerak is directeur en oprichter Erik van Rossum is als adviseur nog verbonden aan het bedrijf met in totaal 7 medewerkers. Het bedrijf adviseert bij de verhuur van winkels, kantoren en bedrijfsruimten, maar ook aan- en verkoop en taxatie zitten in het palet. Het zwaartepunt lag in 2016 bij retail, met de verhuizing van herenmodezaak Bottega Tendenza naar de Lijnmarkt in Utrecht als lichtend voorbeeld.

90 (82) Molenaar Bedrijfshuisvesting
PIF: 190.000
kantoorruimte: 5400 m²
bedrijfsruimte: 9800 m²
winkel/horeca: 800 m²
Molenaar Bedrijfshuisvesting behaalde dit jaar weer een plek in de Top-101 mede dankzij Migrohal Trading, dat een bedrijfspand huurde in Rotterdam, en Mermaid International in Rhoon. Molenaar adviseerde in beide gevallen de verhuurder. Ook tekende Timing Personeelsdiensten voor kantoorruimte, waarbij Molenaar de gemeente Rotterdam als verhuurder bijstond. De onderneming is in 2009 opgericht door Pieter Molenaar en heeft Zuidwest-Nederland als voornaamste werkgebied. De taxatieactiviteiten zijn ondergebracht in een gespecialiseerd bedrijf onder de naam Stone Value.

91 (72) Broersma Bedrijfsmakelaardij
PIF: 188.000
kantoorruimte: 6900 m²
bedrijfsruimte: 2900 m²
winkel/horeca: 300 m²
Broersma is een Amsterdams kantoor, waarvan de historie teruggaat tot 1928, het jaar van de Olympische Spelen. In 1998 splitste het kantoor zich op in een woningmakelaardij en een bedrijfsmakelaardij. Zo ontstond Broersma Bedrijfsmakelaardij, een onafhankelijke en zelfstandige organisatie onder leiding van Hans Vos en Erik Reijn. Marc Fabels trad vorig jaar aan als makelaar. Officemanager Daniëlle Jong is hun steun en toeverlaat.

92 (–) Abram Makelaardij
PIF: 187.000
kantoorruimte: 3900 m²
bedrijfsruimte: 4400 m²
winkel/horeca: 3200 m²
Vader Bram en zonen Maarten en Kees van Welie runnen hun business sinds begin dit jaar vanuit een nieuw kantoor aan de Keerkring in Gouda. Het oude kantoor aan de Heuvellaan – waar ze 8 jaar hebben gezeten – werd getransformeerd naar huurwoningen. Abram Makelaardij is actief op het gebied van bedrijfshuisvesting, vastgoedbeleggingen, transformatie en beheer van vastgoed in de regio Gouda. Belangrijk wapenfeit was dierenspeciaalzaak Brokken & Zo, die verhuisde naar het Sligro-pand in Gouda (3200 m²). Abram trad op namens de huurder.

93 (35) WVO Bedrijfshuisvesting
PIF: 185.000
kantoorruimte: 6800 m²
bedrijfsruimte: 8000 m²
winkel/horeca: 200 m²
Vorig jaar was WVO de hoogste nieuwkomer in de lijst. Dit jaar zijn ze opnieuw van de partij, alleen wel wat plaatsen lager. De onderneming uit Zeist was onder meer betrokken bij de verhuur van kantoorruimte aan BAM Infra in gebouw Silverpoint in Utrecht. Bestaande huurder Dutch Network Group breidde uit. Directeur-eigenaar Robert Jan Hartman van WVO verdiende zijn sporen bij Joseph Elburg Makelaars (thans Van Gool Elburg) en was partner van Prominent. Hij heeft nu drie collega’s aan zijn zijde die zich met bedrijfsmakelaardij bezighouden. Daarnaast is WVO ook actief als woningmakelaar.

94 (75) DK Makelaars
PIF: 185.000
kantoorruimte: 500 m²
bedrijfsruimte: 21.200 m²
winkel/horeca: 1700 m²
Hans-Robert van der Doe en Edwin de Kruijf zijn directeuren van dit in Arnhem gevestigde bureau, dat nog drie andere adviseurs in dienst heeft. DK Makelaars vervulde onder meer een regisseursrol bij het aantrekken van bedrijven voor het 5000 m² grote Groothandelshuis in Duiven, een ontwikkeling van City Developer-S.

95 (55) Prominent Vastgoed
PIF: 185.000
kantoorruimte: 3500 m²
bedrijfsruimte: 18.200 m²
winkel/horeca: 700 m²
Het bedrijf van Pepijn van Asch en Jesse van Eenbergen uit Veenendaal biedt diensten aan op het gebied van beleggingen en huurtransacties en draait ook zijn hand niet om voor vastgoed- of projectmanagement. Ze namen in 2014 het stokje over van Robert-Jan Hartman, die tien jaar lang de onderneming runde. Prominent wordt verder gevormd door Kim Brouwer, Jenneke-Last Vroegop en Ina van Oort.

96 (64) Batenburg Bedrijfshuisvesting
PIF: 184.000
kantoorruimte: 300 m²
bedrijfsruimte: 23.300 m²
winkel/horeca: 0 m²
Deze in Maasdijk (Westland) gevestigde onderneming heeft vooral het Westland als zijn werkterrein. Elco Bouwmeester is sinds 2010 eigenaar en heeft Jim Zuidgeest en Tessa de Geest aan zijn zijde. Batenburg was vanaf de ontwerpfase betrokken bij de wederopbouw van het bedrijfscomplex Mercuriusplein in Poeldijk, dat na een verwoestende brand in 2014 opnieuw werd opgebouwd. De vastgoedadviseur wist één jaar na oplevering zes geschikte huurders te binden voor een lange periode.

97 (–) BT Makelaars
PIF: 174.000
kantoorruimte: 8800 m²
bedrijfsruimte: 7300 m²
winkel/horeca: 0 m²
BT Makelaars is een bedrijfsmakelaar gevestigd in de regio Schiphol, die werd opgericht in 1997. Eigenaar Marijke Toenbreker is ruim 25 jaar werkzaam in de makelaardij in Haarlemmermeer. Ze werkt samen met dochter Dionne Toenbreker en nog drie dames. BT adviseert voornamelijk bij bedrijfs- en kantoorruimte, met de verhuur van twee bedrijfsunits in het complex aan de Maroastraat in Amsterdam als voorbeeld (eigendom van Altera). Op Schiphol wist de makelaar vier nieuwe huurders te strikken voor de multi-tenant gebouwen Euro Offices en Parc Centre.

98 (–) Jacobs Van der Meij
PIF: 173.000
kantoorruimte: 0 m²
bedrijfsruimte: 11.000 m²
winkel/horeca: 3300 m²
Jacobs Van der Meij is een winkelmakelaar voor A1-locaties met 25 jaar aan ervaring. De winkelstraten in de 60 grote steden zijn het speelveld van de makelaar uit Amsterdam. Pip Jacobs en Sander van der Meij vormen samen het bedrijf, dat vorig jaar onder meer scoorde met JD Sports Fashion in Almere (een winkel van 562 m²), G-Star in Breda en Kiko Milano op de Lijnbaan in Rotterdam.

99 (–) RéBM Bedrijfsmakelaardij
PIF: 173.000
kantoorruimte: 3000 m²
bedrijfsruimte: 6500 m²
winkel/horeca: 3200 m²
RéBM is uitsluitend gespecialiseerd in bedrijfshuisvesting en heeft vestigingen in Amersfoort (vier mensen) en Nijmegen (twee mensen). De bedrijfsmakelaar, opgericht door Arjen Jansma, is ruim 10 jaar actief op het gebied van verhuur en verkoop van bedrijfsonroerend goed in Midden-Nederland. Onlangs werden bedrijfspanden verhuurd in Nijkerk (3700 m²), Nijmegen en Amersfoort.

100 (–) Storms International Property Services
PIF: 172.000
kantoorruimte: 7200 m²
bedrijfsruimte: 7200 m²
winkel/horeca: 0 m²
Storms International Property Services (Storms IPS) adviseert over vastgoedbeleggingen, koop en huur van vastgoed, vastgoedbeheer en taxaties. Oprichter Robin Storms was onder andere werkzaam bij Wilma Vastgoed en Philips Corporate Real Estate. Ook voerde hij de directie van beleggingsportefeuilles van Nederlandse, Ierse en Duitse vastgoedbeleggers voor hij startte met Storms IPS. Vorig jaar was deze makelaar betrokken bij het nieuwe distributiecentrum en de assemblagehal voor Beijer Ref in Oirschot, ontwikkeld door HVBM.

101 (–) Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars
PIF: 169.000
kantoorruimte: 4500 m²
bedrijfsruimte: 6100 m²
winkel/horeca: 3600 m²
In Hengelo is Euverman Temmink & Partners gevestigd. Met acht mensen onder leiding van directeur–eigenaar Niels Euverman bedienen ze de Twentse markt. Vader Herman is ook nog actief in het bedrijf dat hij zelf oprichtte. Het kantoor doet niet alleen makelaardij, maar ook vastgoedbeheer en project- en marktadvies. Een mooie deal was het kantoor te Hengelo dat Propertunity NL verhuurde aan Stichting Humanitas Onder Dak.

Top101 Makelaars 2017: welk kantoor staat op welk positie | PropertyNL

ONDERZOEKSVERANTWOORDING

Twee ranglijsten: de beleggingsmarkt en de gebruikersmarkt
PropertyNL publiceert evenals vorig jaar verschillende ranglijsten. Zo is er een nummer één op de gebruikersmarkt (DTZ Zadelhoff) en een nummer één op de beleggingsmarkt (CBRE). Door deze splitsing wordt een reëler beeld geschetst van de marktverhoudingen op zowel de gebruikersmarkt als de beleggingsmarkt en ontstaat er een helder beeld van de feitelijke beleggingsadviesmarkt.

De Top-101 Makelaars is samengesteld op basis van ruim 11.000 transacties met invoer-/transactiedatum 1-1-2016 t/m 31-12-2016. Het researchteam heeft de afgelopen maanden hard gewerkt aan de verwerking en verrijking van alle transacties. In de laatste fase van het onderzoek (in februari/maart) zijn overzichten ter verificatie uitgestuurd naar bijna 300 makelaarskantoren. Zo konden namen van huurders/kopers of ontbrekende huurprijzen en koopsommen worden toegevoegd. Bij de winkeltransacties nam hierdoor het aantal transacties met prijsinformatie toe. Ook het aantal beleggingstransacties zonder koopsominformatie kon worden teruggebracht. Daarmee vormt de Top-101 Makelaars-ranglijst vooral een kwalitatieve en kwantitatieve versterking van opname- en beleggingscijfers en draagt deze in belangrijke mate bij aan de transparantie van de vastgoedmarkt. In die gevallen waar onduidelijkheid bestond over geclaimde betrokkenheid bij een bepaalde transactie is contact opgenomen met betrokken makelaarskantoor en de (ver)koper. Hierbij is de lijn gevolgd dat het antwoord van de (ver)koper bepalend was. Deze inspanning heeft opnieuw tot een kwaliteitsverbetering van de data geleid.

Criteria
- Gebruikstransacties inclusief huurverlengingen (kantoor, bedrijfsruimte, winkels), maar exclusief grondtransacties. Metrages: kantoren vanaf 200 m²; bedrijfsruimte: vanaf 500 m²; winkelruimte: vanaf 200 m² of een jaarhuur vanaf € 22.000 of een koopsom vanaf € 225.000.
– Beleggingstransacties inclusief woningportefeuilles, parkeergarages en zorgconcepten etc. met een koopsom ≥ € 1 mln exclusief grondbeleggingen.

Berekening PIF gebruikstransacties
In het onderzoek is voor gebruikerstransacties een geschatte Property Indication Fee (PIF) berekend per landelijke makelaar en niet per vestiging, en zijn de verschillende kantoren van samenwerkingsverbanden samengevoegd. Doel van deze exercitie is in de gebruikersmarkt kantoor-, winkel- en bedrijfsruimtetransacties via een weging met elkaar vergelijkbaar te maken. Deze schattingen van de PIF-inkomsten moeten nadrukkelijk niet worden opgevat als de werkelijke omzetten, maar puur gezien worden als een indicatie voor de relatieve marktaandelen. Daarom is gekozen voor de term Property Indication Fee (PIF) in plaats van provisie.

Bij gebruikstransacties is een provisiepercentage van gemiddeld 14% gehanteerd. Om de PIF te bepalen is gebruikgemaakt van een aantal factoren. Voor gebruikstransacties is het verhuurde of verkochte metrage als uitgangspunt genomen. Bij een collegiale opdracht is het metrage naar rato verdeeld. Bij twee collegiale makelaars is als verdeling 50–50% gehanteerd.

Een tweede factor is de gemiddelde huurprijs per m². Op basis van de aanbodprijzen is de gemiddelde gewogen huurprijs per m² per provincie per gebruikssoort bepaald. Voor de agglomeraties Amsterdam, Rijnmond, Haaglanden, Utrecht en Eindhoven zijn de gemiddelde gewogen huurprijzen apart berekend. Transacties in deze regio’s wegen zwaarder mee in het onderzoek, omdat hier de gemiddelde huurprijs hoger ligt en ook de provisie hoger is. Omdat de huurprijzen voor winkels een veel grotere spreiding hebben, is bij de berekening van de gemiddeld gewogen huurprijs onderscheid gemaakt naar de gemiddelde huurprijzen voor diverse winkelsteden. Een uitgebreide toelichting op de PIF-berekening sturen wij u graag op verzoek toe. Voor beleggingstransacties is geen weging via geschatte provisies gehanteerd, maar is het totale beleggingsvolume als uitgangspunt genomen.

Naast de geschatte PIF wordt in de ranking ook de totaalsom per segment weergegeven van het metrage waarbij de makelaar betrokken is geweest in 2016. In deze som worden ook transacties waarbij collegiaal werd opgetreden volledig meegerekend. Hierdoor kan de positie van een makelaar in de ranking die is opgesteld naar metrage afwijken van de ranking die is opgesteld op basis van de PIF.

Dank
Het researchteam bedankt alle betrokken partijen die steeds opnieuw bereid bleken – en vaak op zeer korte termijn – de voorgelegde vragen te beantwoorden. Deze aanvullende informatie zoals informatie over huurders of kopers en huurprijzen en koopsommen vormt een kwalitatieve en kwantitatieve versterking van de opname- en beleggingscijfers.

Research
Het Top-101 makelaarsonderzoek werd uitgevoerd door Daphne Boiten, Emilie Broers-Nijboer, Izania Pratiwi, Joyce Rijnsburger, Rizquanita Anjani, Linda Thieme en Petra Kooijman-Denissen. Redactionele bijdragen kwamen tot stand met medewerking van Ronald de Blauw en Gabriëlle Klaver.