Column Tom Berkhout: Boer Burger Bouwstop

De Boer Burger Beweging heeft enorm gescoord in de provinciale statenverkiezingen. Zonder meer een heel knappe prestatie van Caroline van der Plas, dat moet gezegd worden. De BBB heeft dat volgens het reclameblad Adformatie te danken aan een ‘georkestreerde en gefinancierde campagne door een pr-bureau van de agrarische industrie’. Ze brachten een boodschap die een grote bevolkingsgroep heeft aangesproken. Misschien geen ‘brede’ bevolkingsgroep, want als ik de krant mag geloven was de partij vooral aantrekkelijk bij laag opgeleide 50+’ers.

De overige partijen hebben zich wel uit móeten putten in felicitaties en hyperbolen. Je wilt immers niet als een slechte verliezer te boek staan. ‘De kiezer heeft gesproken en het is duidelijk dat er wat moet veranderen’ hoorde je aan één stuk door uit Den Haag. Dat klinkt goed en sportief. Maar wat moet er dan veranderen? Wat zijn de beslissende acties die we moeten ondernemen om de verkiezingsuitslag recht te doen? Moeten we de veeboeren vrij baan geven, de stikstofdoelen prijsgeven en de (zelf uitgekozen) Natura 2000-gebieden maar afmelden in Brussel (wat niet zomaar mogelijk is in Europa)? Hoe moeten we die verkiezingsuitslag überhaupt duiden?

Frans Timmermans himself moest op het matje komen bij Caroline (zij wilde naar verluidt niet naar Brussel afreizen). Ze vroeg hem of Brussel nu echt zo onverbiddelijk is als ze in Den Haag beweren. Het werd een zéér prettig, inhoudelijk gesprek, daarover waren ze het eens, maar de afdronk verschilde. Van der Plas zag enorme ruimte in de stikstof-discussie, Europa is lang niet zo streng men wel beweert. Timmermans vond dat men in Den Haag serieuze aandacht moest besteden aan de argumentatie van de BBB en dat Den Haag over de Nederlandse maatregelen gaat en niet Brussel. Hij sloot vervolgens af met de boodschap dat het oplossen van de stikstofproblematiek ‘cruciaal’ is. Dat is nauwelijks meer diplomatieke taal te noemen: hoe je het ook wendt of keert, de oplossing moet van de stikstof komen, geen ontkomen aan.

Het Kabinet lijkt het spel heel slim uit te spelen door de BBB het maar te laten oplossen in de provincie, onder mom van: ‘Jullie zijn daar nu heer en meester en jullie weten het ook zo goed: laat het dan ook maar zien. Bij de volgende verkiezingen maken we dan de balans wel op.’ Grote kans dat de kiezers teleurgesteld zijn over wat er bereikt is en ook teleurgesteld over wat de BBB vermag.

Hebben de kiezers een proteststem uitgebracht? Daar kan ik me wel iets bij voorstellen, en de commentatoren suggereren dat ook. Mijn vader zei vroeger al: ‘Als je een algemene proteststem wilt uitbrengen tegen wie of wat dan ook, dan kun je altijd op boer Koekkoek van de Boerenpartij stemmen.’ Die boog niet naar links en ook niet naar rechts. Door andere partijen werd hij minzaam behandeld, leert Wikipedia ons. Uiteindelijk is de Boerenpartij, een ‘algemene protestpartij’, ter ziele gegaan.

Als Van der Plas niet met resultaten komt, staat ook haar dat lot te wachten. We hebben wel eerder enorme verkiezingswinsten gezien, die een paar jaar later als sneeuw voor de zon – klimaatverandering – waren weggesmolten. Ik vraag me af hoe het reclamebureau dit eventuele verlies zal proberen te voorkomen of hoe het een nederlaag zal ‘framen’.

Ondertussen beginnen ze er in de provincies al over te klagen dat beloofde nieuwe infrastructuur niet aangelegd wordt. De woningbouw wordt ernstig vertraagd. De overheid, als opdrachtgever goed voor 60% van de bouwproductie, zal zich voorlopig nog moeten bekommeren om allerlei beperkende regels. Hoe zou het reclamebureau van het Kabinet dit kunnen duiden?

Die alliteratie in BBB is natuurlijk een prachtige vondst van het pr-bureau, maar voorlopig lijkt het meer Boer Burger Bietenbrug of Boer Burger Bouwstop te worden. Laten we Caroline van der Plas veel geluk en wijsheid toewensen bij het sparen van de kool en de geit.

Prof. dr. T.M. Berkhout MRE MRICS is verbonden aan de Nyenrode Business Universiteit