‘Om een duurzame, volhoudbare toekomst voor ons allemaal te creëren moeten we veranderen. Vanuit de overheid zijn strengere regels nodig die ons richting geven. Anderzijds moeten we zelf actie ondernemen, versnellen en doorpakken.’
Deze boodschap staat in het Bouw- en Vastgoedbericht 2022 van Rabo Real Estate Finance.
‘Bouw- en vastgoed zijn onlosmakelijk verbonden met grote maatschappelijke vraagstukken zoals energietransitie, klimaatadaptatie en betaalbaar wonen,’ zo stelt Rabo in het bericht. ‘Om een duurzame, volhoudbare toekomst voor ons allemaal te creëren moeten we veranderen. Maar weten dat er iets moet veranderen wil nog niet zeggen dat het ook voldoende gebeurt. Veranderen is complex, onzeker, ingewikkeld, moeilijk, duur en spannend. We weten dat het anders moet en willen ook best veranderen, maar toch doen we het vaak niet. Het ontbreekt ons vooral aan uitvoeringskracht. Zo lijkt de nieuwbouwproductie eerder te dalen dan te stijgen, zijn er nog maar weinig huizen ‘van het gas’ en is de stikstofcrisis nog altijd niet beslecht’, aldus Rabo Real Estate Finance, dat met een opmerkelijk advies komt: ‘Ons advies: volg de regels niet! Dit is geen oproep tot burgerlijke ongehoorzaamheid, maar een oproep om nieuwe regels niet lijdzaam af te wachten, maar ze juist voor te zijn.’
Marktwerking wordt volgens Rabo door velen eerder als oorzaak dan als oplossing van veel problemen gezien. Ook verschillende pogingen tot ‘zelfregulering’ leverden vaak niet het gewenste resultaat op.
De ‘stok’ van de overheid
Het Bouw- en Vastgoedbericht 2022 belicht een aantal lessen. Bijvoorbeeld dat meer regels soms onontkoombaar zijn. Als marktwerking tekortschiet of als zelfregulering ontbreekt, is het logisch dat de overheid naar ‘de stok’ grijpt en nieuwe regels invoert. Dat is onder andere te zien bij de Wet Kwaliteitsborging Bouw, de Wet Goed Verhuurderschap of de LabelC-verplichting. Wie niet horen wil, moet voelen.
Maar soms is ook meer handhaving gewenst. Een stok doet namelijk pas pijn als ermee wordt geslagen. ‘In ons themaverhaal over verduurzaming gaan we bijvoorbeeld in op de vraag wie er straks op toeziet dat verhuurde panden minstens een energielabel C hebben, maar vooral ook wat er gebeurt als geconstateerd wordt dat dat niet zo is.’
Een andere les is dat regels in het ene domein veranderingen in een ander domein kunnen tegenwerken. Bij regelgeving over inspraak en bezwaarmogelijkheden komen veel bedrijventerreinen in de knel. En in het themaverhaal over het beter benutten van de bestaande voorraad is te zien dat maatregelen uit het domein van bijstand en toeslagen efficiëntere benutting van de woningvoorraad in de weg staan.
Rabo wijst op mogelijk nieuwe regels, zoals een Leegstandsbelasting of een Verhuurverplichting. ‘Of wat te denken van een Verspillingsbelasting of een Tegeltuintax? Misschien komt er wel een Samenwoonsubsidie of, als die niet werkt, een Alleenwoonbelasting. Klinkt dat gek? Klonken een Zelfbewoningsplicht, Opkoopbescherming of Label-C verplichting ooit niet net zo vreemd?’
