Ongelijke strijd bij zomer-rel over DSM

Voor alle vakantiegangers: u hebt met DSM niets gemist. Voor de vakantie werd bekend dat DSM zijn hoofdkantoor verplaatst van Heerlen naar Maastricht, en afgelopen week werd de verhuizing nog eens bevestigd, maar niet nadat DSM de strijdbijl heeft begraven met publieke partijen. De les: ga nooit met publieke partijen in de slag.

Vooruit kijken
Het lijkt zo logisch. Een goed bedrijf denkt aan zijn toekomst, ook met de huisvesting. Het Heerlense DSM, opgericht in 1902, kijkt terecht vooruit. Met welke vestigingsplaats trekt het bedrijf het beste personeel aan? DSM heeft al lang niets meer te maken met de staatsmijnen van weleer, ook niet met de periode daarna van de bulkchemie. Er staat nu een high-techbedrijf met een accent op biotechnologie. Wil DSM de concurrentieslag winnen van veel soortgelijke bedrijven, dan moet het bewegen. Naar het hart van de concurrentie (Bazel in Zwitserland), aansluiting zoeken bij het financiële hart van het continent (Amsterdam) of regionale roots behouden met Maastricht?
De co-ceo’s Dimitri de Vreeze en Geraldine Matchett stuitten in hun speurtocht naar een nieuwe locatie op Coen van Oostrom, directeur/oprichter van Edge. Hij zou voor hen een state-of-the-art kantoor kunnen ontwikkelen waar de werknemer van de toekomst wil zitten. DSM kiest met Edge voor een partij die bewezen heeft niet alleen te kunnen adviseren, maar ook te kunnen realiseren: van Deloitte in Amsterdam tot Unilever in New York – Edge grossiert in prijswinnende gebouwen voor eigenaar–gebruikers. Daarbij kent Edge ook de institutionele beleggerskant, zodat de gebruiker via een sale-and-lease-back de gebouwen niet op de balans hoeft te houden. Hier houdt het reclamespotje van Edge op, want ondanks de internationale expertise en de kroonjuwelen van Edge in Amsterdam, viel de keuze op Maastricht.

OV bij de hand
Mede door Jaco Meuwissen van de landelijke, maar in Limburg gewortelde, ontwikkelaar 3W komt in Maastricht een aantrekkelijke optie ter tafel. Het gaat om de renovatie van twee historische gebouwen in het centrum, met het openbaar vervoer bij de hand. Dit is een optimum in termen van ecologische footprint – een hot thema bij DSM en bij veel andere klanten van Edge, waaronder ABP en Unilever. In Amsterdam en Bazel is het niet mogelijk een kantoor van 6500 m² te realiseren op een OV-locatie. Door renovatie ‘compenseert’ DSM het probleem van een leeg achtergelaten gebouw van 22.000 m² in Heerlen.
Ondanks deze rationele en maatschappelijk betrokken stappen breken er deze zomer Limburgse toestanden uit. Dat een SP-wethouder uit Heerlen wat tegensputtert valt te verwachten. Hij heeft al twee hoofdpijndossiers, met het voormalige CBS-hoofdkantoor en het Maanplein. Maar dat de provincie de toegezegde subsidie van € 3,5 mln intrekt, is een onaangename confrontatie met onbetrouwbaar bestuur. Dat zal het grote publiek toch begrijpen?

Verloren strijd
Het antwoord is: nee, voor DSM is de strijd verloren. Het publiek kijkt naar DSM’s halfjaarwinst van € 400 mln en vindt die paar miljoen uit de staatsruif diefstal. Zij snappen niet dat die voorstelling van zaken onjuist is. Als het duo De Vreeze/Matchett het geld over de balk gooit met concernhuisvesting, dan is het snel gedaan met de voortrekkersrol van DSM. DSM moet over elke stap, zeker waar het concernhuisvesting betreft, verantwoording afleggen aan aandeelhouders. Ondertussen is de keuze voor Maastricht niet vanzelfsprekend. Bij een sale-and-lease-back-constructie in Amsterdam is meer te halen dan in Maastricht. Al denken veel Maastrichtenaren dat zij het middelpunt van Europa zijn, internationale beleggers zien het als een perifere locatie met hogere risico’s dan Amsterdam. DSM rekent voor dat de keuze voor Maastricht niet de goedkoopste is. Daarom zijn de inspanningen van de provincie voor een subsidie van belang en is het tornen aan toezeggingen reden voor DSM de verhuizing te heroverwegen.

Schandpaal
Vervolgens zie je zoals vaker bij een openbare publiek–private strijd, dat de private partij het onderspit delft. Publieke partijen hebben veel meer media-ingangen en nagelen het ‘grootkapitaal’ gemakkelijk aan de schandpaal. Multinational DSM zou er met de subsidie vandoor gaan. Daarmee krijgt DSM-gate Unilever-trekjes.
Andersom krijgt DSM geen podium. Zelfs in het FD wordt de beurslieveling van weleer beticht van onheuse drukmiddelen. Het is ook moeilijk uit te leggen in hoeverre de subsidie van doorslaggevend belang is. Het is wel een omgekeerde bewijslast. DSM mag immers uitgaan van een eerlijke overheid. Als die overheid dat niet is, ook al gaat dat om een relatief klein bedrag, dan kan dat reden zijn voor heroverweging. Of is dat alleen iets van stijfkoppen van boven de rivieren?
Hoe dan ook, DSM heeft pragmatisch zijn hoofd laten hangen na de Limburgse politieke twisten en doet geen beroep meer op de subsidies. Het richt zich met 3W en Edge op een nieuw hoofdkantoor. Als het ‘Paris-proof’-kantoor eind 2023 is opgeleverd, is deze zomerrel waarschijnlijk al lang vergeten.