De concurrentie op de woningmarkt is dermate hevig, dat de solidariteit tussen burgers maar beperkt is, zo blijkt uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
Overheidsbeleid dat uitgaat van solidariteit heeft volgens het SCP nu meer weg van wensdenken. Zo wordt binnen de sociale sector van huurders zonder meer verwacht dat ze solidair zijn met andere, concurrerende huurders binnen de sector, zoals met statushouders en bepaalde beroepsgroepen. Ook private initiatieven als woningdelen zijn nu eerder luchtfietserij dan realiteit.
Hoewel de meeste burgers erkennen dat er iets moet veranderen op de woningmarkt, blijft de bereidheid tot solidariteit vaak begrensd, stelt het SCP. ‘Mensen zijn vooral bereid tot solidariteit met mensen die het in hun ogen verdienen, zoals kwetsbare groepen of mensen in onrechtvaardige situaties. Daarbij vinden zij het belangrijk dat er heldere afspraken zijn over wie er baat bij heeft en wat daarmee bereikt wordt.’
Het SCP-onderzoek laat ook zien dat persoonlijk belang een rol speelt bij solidariteit. Burgers zijn eerder bereid ergens aan bij te dragen als zij hier zelf óók baat bij hebben. Daarnaast worstelen zij met het idee iets te moeten inleveren op hun eigen woongenot of zekerheden.
Schuld van het systeem
Binnen het huidige systeem is het volgens het SCP voor burgers lastig om een belangenafweging te maken. ‘Zij leggen de schuld en de oplossing van de wooncrisis bij het systeem en zien momenteel geen belangrijke rol voor zichzelf. Dit toont de afstand die burgers tot het systeem ervaren’.
Het systeem moet naar inzicht van het SCP dan ook op de schop. ‘Burgers, deskundigen en beleidsmakers zijn het eigenlijk allemaal eens: het systeem en het beleid rondom wonen moeten anders’, schrijven de onderzoekers. ‘Om deze hervormingen te realiseren is het essentieel dat burgers zich betrokken voelen en dat hun zorgen serieus worden genomen. Een deel van de oplossing ligt in het verkleinen van de kloof tussen burgers en het systeem. Dit begint bij een helder en aansprekend verhaal over hoe het woonsysteem werkt, wat de doelen zijn, hoe burgers daarin een rol kunnen spelen en welk belang zij daar in brede zin zelf bij hebben. Daarnaast is het belangrijk om in beleidsplannen en eventuele hervormingen de begrenzing van solidariteit als uitgangspunt mee te nemen, om zo wensdenken te voorkomen.’
Wooncoöperaties
Een voorbeeld van hoe de afstand tussen burgers en beleid verkleind kan worden, is het stimuleren van wooncoöperaties en andere initiatieven waarin burgers direct met elkaar samenwerken, geeft het SCP aan. ‘Door ruimte te bieden aan burgerinitiatieven in wetgeving, beleid en financiering kan het draagvlak voor hervormingen groeien. Dit biedt niet alleen praktische oplossingen voor de wooncrisis, maar ook nieuwe mogelijkheden om solidariteit op de woningmarkt tastbaar te maken’.
Gerelateerde artikelen:
