Het favoriete gebouw

Tien vooraanstaande vastgoedmensen vertellen over hun favoriete gebouw in Nederland.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine, 15 december 2005

door Annemieke Diekman

Patrick Kanters, managing director ABP Investments
Noordeinde 33 in Den Haag
‘Noordeinde 33 in Den Haag is een heel fraai historisch gebouw. Ik woon zelf in Den Haag en als ik langs het pand loop denk ik altijd met een vleugje jaloezie: werkte ik hier maar. Bij mijn weten stamt het pand uit de periode rond 1920 en is er sindsdien niet of nauwelijks iets aan veranderd. Wie de architect is heb ik niet weten te achterhalen. Ik verzamel architectuurboeken, maar daarin was niets terug te vinden over dit bouwwerk. Volgens mij is het altijd in gebruik geweest als kantoorpand. Qua indeling voldoet het nu hoogstwaarschijnlijk niet meer aan de eisen van deze tijd. Ook de klimaatbeheersing is niet meer geweldig, heb ik mij laten vertellen. Maar het gebouw heeft een grote belevingswaarde. Dan neem je interne ongemakken zoals kleine kamers en inefficiënt ruimtegebruik voor lief.
De buitenkant van het pand is heel mooi neoclassicistisch van stijl, maar vooral binnen is het prachtig vormgegeven. Het klopt precies. Alles is ontworpen, de muren, de zitjes, de tegels, noem maar op. Het is een integraal samenhangend geheel en daarmee onderscheidt het zich van de nieuwe kantoorgebouwen zoals die heden ten dage worden opgeleverd. Daar wordt toch veelal gewerkt met een vast stramien. Wat Noordeinde 33 daarnaast aantrekkelijk maakt is de locatie. Het pand staat midden in Den Haag op een levendige, dynamische plek, waar zowel gewerkt, gewoond als gewinkeld wordt. En het is natuurlijk altijd leuk om vanuit je raam het schouwspel te bekijken van de koningin die arriveert bij haar paleis of een van haar gasten die op bezoek komt. Er is altijd wel wat te beleven.’

Marijn Snijders, directeur Troostwijk Makelaars
Kruitfabriek van KNSF in Ouderkerk a/d Amstel
'De oude kruitfabriek van KNSF in Ouderkerk a/d Amstel is een uniek historisch plekje. Het is een rijksmonument dat jaren leeg heeft gestaan, maar vijf jaar geleden volledig is gerenoveerd. Het pand biedt nu onderdak aan verschillende creatieve bedrijven, waaronder een reclamebureau, een exclusieve meubelinrichter en een luxe restaurant annex conference centre.
Voor mij is een belangrijk criterium of ik er kantoor zou willen houden. Dat is hier zeker het geval, het is een van de mooiste plekken om te werken. Je moet er rondlopen om de sfeer te proeven. Er is een goede balans gevonden tussen oud en nieuw. Ik heb mij bijvoorbeeld laten vertellen dat de scherven van ontplofte granaten nog terug te vinden zijn op het terrein.
Door de renovatie is de oude kruitfabriek een bijzonder geheel geworden, niet in de laatste plaats omdat de huurders heel veel aandacht hebben besteed aan de inrichting van het pand. Zo zijn bijvoorbeeld in het restaurant beton, staal, polyester en rubber gecombineerd met het oude houten balkenplafond van de authentieke boerderijstal. Italiaans design maakt het plaatje af. De monumentale bakstenen buitenkant van het pand vormt daarbij een mooi contrast met de moderne aankleding binnenin. Ook de buitenruimte is mooi vormgegeven met platanen en grind in een hele bijzondere grijstint.
De locatie voegt tenslotte nog iets extra’s toe aan de voormalige kruitfabriek. Gelegen vlakbij het water is het eigenlijk een gebied op zich. En de nabijheid van de A9 maakt dat het pand ook prima te bereiken is.’

Anka Reijnen, directeur Nieuwe Steen beleggingen
Showroom van Hessing in Leidsche Rijn
'De nieuwe showroom van autobedrijf Hessing in Leidsche Rijn bij Utrecht is misschien niet het allermooiste gebouw in Nederland, maar is wel gelegen op een fantastische zichtlocatie. Echt een voorbeeld van uniek ruimtegebruik. De showroom is volledig geïntegreerd in de geluidswal en daarom heel bijzonder. De eerste weken na de opening heeft de aanblik van Rolls Royces, Bentley’s en Lamborghini’s al voor extra files op de A2 gezorgd. Vooral ’s avonds is het spectaculair om te zien.
Architectonisch is het mooi vormgegeven, het gebouw heeft de vorm van een mond en wordt helemaal omgeven door de aluminium geluidswal. De grote ramen laten een geheel wit interieur zien en een niet alledaagse inrichting. De auto’s staan hoog en op verschillende niveaus, onder meer op schuine rollerbanen. Er is heel creatief en slim omgegaan met de ruimte. Verschillende mensen hadden mij er al over verteld, maar pas als je zelf het ziet begrijp je hun enthousiasme.
De eerlijkheid gebiedt wel te vermelden dat de achterkant van het gebouw een standaard platte doos is, die er zo tegen aangeplakt lijkt. Dat is jammer, daar hadden ze wel iets meer van mogen maken.’

Rudy Stroink, directeur TCN
Voormalige Van Nelle Fabriek in Rotterdam
‘Als Rotterdammer kan ik natuurlijk niet om de voormalige Van Nelle Fabriek heen. Het is een prachtig monument en een voorbeeld van een opdrachtgever met een duidelijke visie, die door samenwerking met een stel goede architecten tot een uniek project komt. Helaas heeft het weinig navolging gekregen, er zijn in Nederland maar weinig mooie oude industriële complexen.
De toenmalige directeur van Van Nelle C. van der Leeuw had precies in zijn kop wat hij wilde. Hij was de eerste in Nederland die de nieuwe opvattingen over de werkomstandigheden van de arbeiders in de praktijk bracht. Er moest meer licht en lucht in de fabriek komen, zodat arbeiders niet langer in een donker hok hun werk hoefden te doen. De fabriek is ontworpen door Brinkman en Van der Vlugt en werd in 1931 geopend na een bouwperiode van vijf jaar. Het bouwwerk zelf heeft een relatief lichte betonconstructie met een handgemaakte bekisting. Als je goed kijkt zie je in de plafonds nog altijd al die plankjes zitten. Voor de pilaren is gebruik gemaakt van de zogenaamde paddenstoelconstructie. Het opvallendste kenmerk voor die tijd waren denk ik de enorme raampartijen die voor een optimale lichtinval zorgden. Een grappig detail om nog even te noemen zijn de gescheiden trappenhuizen voor mannen en vrouwen. Ze zagen ze elkaar wel, maar ze konden niet bij elkaar komen.
Inmiddels is de Van Nelle Fabriek na jarenlange leegstand helemaal gerenoveerd en biedt onderdak aan tal van kleine en grotere creatieve bedrijven. Het gebouw is inmiddels helemaal ingebed in de wijk Spangen, maar heeft nog niets van zijn oude glorie verloren.’

Jan Doets, kwartiermaker Zuidas
ING House in Amsterdam
‘Het ING House aan de Zuidas in Amsterdam is zonder twijfel mijn favoriete gebouw in Nederland. Het is een heel bijzonder pand dat vanaf Schiphol gezien de entree tot Amsterdam vormt. Eigenlijk is het een vrij onmogelijk locatie, in de berm van de snelweg, maar door architectenbureau Meyer en Van Schoten is dat heel mooi opgelost. Zij hebben het gebouw als het ware opgetild en laten zweven. Vanaf de A10 kijk je er zo doorheen. Het is heel mooi ingepast in het landschap met de neus naar de Nieuwe Meer gericht en de hoge kant naar de Zuidas.
Het gebouw heeft een stalen skelet met glasgevels. Er is geen baksteen aan te pas gekomen, een vrij uniek gegeven in Nederland. Een minpuntje is wellicht dat de buitenruimte door de ligging vrij beperkt is. De werknemers moeten het doen met het uitzicht op de Nieuwe Meer en de binnentuinen. Om in deze stedelijke omgeving toch nog wat groen te zien zijn er in het ING House zeven interne tuinen aangelegd.
Van binnen is het bijzonder mooi ingericht. Het is een echt hoofdkantoor geworden met bijzondere vergaderruimtes, mooie werkplekken en een prachtig auditorium. En de locatie is natuurlijk perfect met de A10 voor de deur en het openbaar vervoer op loopafstand.’

Jan Willem Wattèl, directeur Eurohypo
Vernieuwd WTC in Amsterdam
'Het is misschien een beetje voor de hand liggend omdat Eurohypo er is gevestigd, maar het vernieuwde WTC komt toch als eerste in mij op als favoriet gebouw in Nederland. Zowel qua architectuur, locatie als functiemenging voldoet dit gebouw voor mij aan alle eisen van een kantooromgeving. En dat valt niet van iedere moderne kantoorkolos te zeggen. Tijdens mijn zoektocht een paar jaar geleden naar kantoorruimte voor Eurohypo viel mij op dat het lastig is iets geschikts te vinden dat zowel aantrekkelijk is qua uitstraling, goed bereikbaar is en niet van een beetje levendigheid is verstoken, zoals bijvoorbeeld verschillende panden in Zuidoost die ik toen heb bekeken.
In de buurt van het WTC wordt gewoond en gewerkt en je kunt er ook steeds beter terecht voor al je dagelijkse behoeften, nu het oude WTC er enkele torens en een mooi plein bij heeft gekregen. Allerhande horeca, een stomerij, boekwinkel, supermarkt, reisbureau, je hoeft nergens anders meer naar toe.
Natuurlijk is het vooral een functioneel gebouw. Het is lastig iets moois of aparts te maken, de eisen veranderen om de tien jaar. Wat nu heel gewild is, raak je over tien jaar aan de straatstenen misschien niet meer kwijt. Dan beter maar aan de veilige kant gaan zitten.
Maar ondanks het functionele karakter is het een prima plek om te werken. Het is eigenlijk net een klein dorp. Daarom zit ik liever hier dan in een verbouwde 1900 kist op het Museumplein. Leuk om te zien, maar onpraktisch en vreselijk slecht bereikbaar.'

Louk Heijnders, directeur Rijksgebouwendienst
Beurs van Berlage in Amsterdam
'De Beurs van Berlage in Amsterdam vind ik een heel bijzonder gebouw om verschillende redenen. Berlage startte een nieuwe trend in de architectuur, zijn bouwwerken waren een trendbreuk met het verleden. Daarnaast vind ik het Berlages meest markante gebouw. Hij was een meester in het verbanden leggen tussen verschillende schaalniveaus. In zijn ontwerpen werden zowel stedenbouwkundige plannen, architectonische details als de inrichting van het gebouw meegenomen.
Een andere belangrijke reden waarom ik dit gebouw zo bijzonder vind is het tijdloze karakter. Het is geen modeverschijnsel gebleken, het is niet afhankelijk van de tijdgeest zoals moderne gebouwen dat tegenwoordig meestal wel zijn. De gehanteerde architectonische middelen in de Beurs van Berlage zijn relatief sober, maar wel heel mooi. Niet alleen is er veel aandacht geweest voor de gevelarchitectuur, ook de binnenruimtes zijn heel fraai. Opmerkelijk is de zorgvuldigheid waarmee de architectonische details zijn uitgewerkt. Door onder meer het type baksteen krijgt het gebouw iets warms en zachts. De ronde vormen en het kleurgebruik versterken dat gevoel.
Berlages Beurs paste prima in het tijdbeeld van begin vorige eeuw en is door de hoge kwaliteit nog altijd mooi, maar je zou nu niet weer een dergelijk gebouw neer moeten zetten. Ik ben niet zo kapot van die neostijlen, daar mist toch iets.'

Piet Eichholtz, hoogleraar vastgoed
Hoofdkantoor FHV/BBDO in Amstelveen
‘Jammer dat ik geen twee favorieten mag noemen. Zowel het karakteristieke gebouw van het Nemo in Amsterdam als het hoofdkantoor van reclamebureau FHV/BBDO in Amstelveen vind ik heel mooi. Ik kies toch voor de laatste omdat het volstrekt tijdloos is, en dat moeten we met het Nemo-gebouw nog maar afwachten. Veel gebouwen in Nederland verdienen bij oplevering het predikaat mooi, maar na twintig jaar is er niets meer aan. Bij het pand van FHV is dat anders. Je kunt niet zien hoe oud het is. Tien jaar geleden zag ik het voor het eerst en ik was er meteen helemaal gek van.
Naast tijdloosheid vind ik het gevoel dat een gebouw oproept een belangrijk criterium. Sommige panden wens je je ergste vijanden nog niet toe als werkplek. De meeste kantoren loop ik het liefst zo snel mogelijk weer uit. In dit pand vind ik het wel heel prettig vertoeven. Het is ongelooflijk licht en transparant. Toch heb je binnen niet het gevoel dat je in je nakie staat.
Een andere factor die het pand zo bijzonder maakt is de menselijke maat die is aangehouden bij het ontwerp. Het is niet te groot, een paar lagen hoog, en er is de ruimte voor genomen. Ook heb je lekker veel groen rondom. Het kantoor stamt uit 1958 en is in die tijd gebouwd als hoofdkantoor voor Van Leer, volgens het principe less is more. Je kunt spreken van een extreem simpel ontwerp, dat mooi is in zijn eenvoud. Het gebouw is niet op zichzelf gericht zoals bijvoorbeeld het Groninger Museum. Dat heeft zoiets van: kijk mij er eens leuk bijliggen, afschuwelijk vind ik dat. Het FHV-pand is bescheiden, misschien geen prima donna, maar wel van grote kwaliteit.'