Co-creatie op TU Delft Campus

Een innige samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven, daarvan geven alle science parks hoog op. Maar de campus in Delft kan echt iets laten zien. In het RoboHouse, gevestigd in een historisch universiteitspand van de TU Delft, werken sinds begin vorig jaar medewerkers van Ahold en Heineken samen met onderzoekers en studenten aan testopstellingen met slimme robots, bijvoorbeeld voor gebruik in de distributiecentra. Co-creatie, noemt directeur Paul Althuis van het Valorisatiecentrum het. ‘Voor bedrijven wordt dat steeds belangrijker en als universiteit worden we ook meer aangesproken op valorisatie, het praktisch benutten van onze kennis.’ Vorig jaar kwam in het nieuws dat naast Heineken, onder meer ook VolkerWessels en de NS elk anderhalve ton in toegepast Delfts onderzoek steken.
Nog zo’n proeftuin voor innovaties is Green Village, op het oude terrein van de faculteit Bouwkunde in het middengedeelte van het campusgebied. Wetenschappers en de netbeheerbedrijven Alliander, Enexis Groep en Stedin experimenteren daar met waterstofgas als alternatief voor aardgas. Niet alleen voor de bedrijven, ook voor studenten is zo’n samenwerking waardevol, zegt directeur Campus and Real Estate Jaco van Noppen. ‘Studenten vinden maatschappelijke impact steeds belangrijker, stellen zich de vraag: waartoe zijn wij op aarde? Ze willen zich niet meer puur als wetenschapper profileren, bijvoorbeeld als wiskundige. Ja, misschien een enkeling die voor de Nobelprijs gaat.’
Van Noppen is nog maar net als directeur aangetreden, op 15 maart, de dag dat Nederland door corona op slot ging. Hij is afkomstig uit het vastgoedmanagement van Shell en ABN Amro. Collega Althuis ziet hij nu voor het eerst fysiek. ‘Een raar begin van mijn nieuwe baan ja, maar het verbroedert ook wel weer.’

Van faculteiten naar thema’s
Ook de onderlinge samenwerking wordt aan de Delftse universiteit gepromoot. ‘We verschuiven van de focus op faculteiten naar thema’s, zoals als duurzaamheid, digitalisering, gezondheid en mobiliteit’, zegt Van Noppen. Als voorbeeld noemt hij artificial intelligence, een technologie waaraan niet alleen wiskundigen werken, maar ook elektrotechneuten, natuurkundigen en computerwetenschappers.
Aansluitend zijn faculteiten ook onderwijsfaciliteiten gaan delen, zoals collegezalen en labs. Dat is terug te zien op de campus. Waar nu nog een grote bouwput is, moet eind volgend jaar Echo verrijzen, een ‘interfacultair’ onderwijsgebouw naar een spectaculair ontwerp van UNStudio en gebouwd door BAM, met meer dan 8000 m² ruimte. Zo duurzaam dat het meer energie gaat opleveren dan verbruiken. Daar vlakbij, ook in het middendeel van de campus, is ongeveer twee jaar geleden al een gedeeld onderwijsgebouw opgeleverd, Pulse. Het is het eerste energie-neutrale gebouw op het terrein, met 490 zonnepanelen op het dak. Aangrenzend bevindt zich Coffee & Bikes, een elegante fietsenstalling, omzoomd door een groene grasterp, inclusief fietsenreparatiewerkplaats en koffiebarretje. Studenten van omliggende faculteiten droegen er ideeën voor aan. Niet voor niets staat de Delftse student oneerbiedig bekend als fietsenmaker.

Trekker voor bedrijven
De ‘field labs’ waarin wetenschap en bedrijfsleven elkaar treffen, moeten een belangrijke trekker vormen voor een groeiend aantal bedrijven op de campus. Dat is ook een van de speerpunten in de begin dit jaar opgefriste strategie voor TU Delft Campus. Op dit moment zitten er ruim 250 bedrijven op het terrein, waarvan ongeveer 150 start-ups, veelal voortgekomen uit de universiteit. Een flink deel van die starters zit in het pand van de incubator Yes!Delft, een van de eerste gebouwen die werd ontwikkeld in het zuidelijke deel van de campus. Dat deel heeft nog goeddeels het karakter van een rafelrand met weilanden en sportvelden.
Het begin is er, onder meer met een flinke vestiging van TNO, het Nederlandse hoofdkantoor van technologiebedrijf 3M, onder meer van de medische maskers, en softwarebedrijf Exact. Een leuk verhaal is het Zweeds–Zwitserse technologiebedrijf ABB, dat vorig jaar zijn intrek nam in een door Hurks Bouw & Vastgoedontwikkeling neergezet nieuw pand. ABB ontwikkelt daar oplaadsystemen voor elektrische voertuigen, met klimaatruimtes waar extreme omstandigheden kunnen worden nagebootst, zoals temperaturen van –40 tot +40°C en een hoge luchtvochtigheid. In de testruimtes van ongeveer 4000 m² kan een complete stadsbus of vrachtwagen naar binnen rijden. Aan de basis van deze divisie van het miljardenbedrijf staat een start-up van Delftse oud-studenten, Epyon. Het bedrijfje produceerde in een vroeg stadium laadpalen en werd een kleine tien jaar geleden door ABB ingelijfd.

Trek naar zuid
Nog een nieuwkomer is Royal HaskoningDHV, dat begin dit jaar een negentiende-eeuws faculteitsgebouw van mijnbouwkunde aan de noordkant van de campus aankocht. Het ingenieursbedrijf gaat het grondig renoveren en trekt er naar voorzien begin 2024 met 800 man in.
Deze verkoop is onderdeel van een verschuiving van TU Delft Campus van noord naar zuid die zich de komende tien jaar gaat voltrekken, vertelt Van Noppen. Voor het moderniseren van de campus heeft de TU Delft een niet onaanzienlijk budget beschikbaar van € 650 mln, waarvan ongeveer € 350 mln in de trek naar zuid gaat zitten. ‘Een serieus bedrag, waarmee we veel ontwikkelingen kunnen realiseren’, vindt Van Noppen.
Zoetjesaan worden de oude universitaire gebouwen en labs in het noordelijke deel, dat het dichtst tegen de binnenstad van Delft aanligt, door de universiteit verlaten, verkocht of gesloopt. De gebouwen voldoen niet meer en de gemeente wil dat stuk deels gebruiken voor woningbouw, die elders in de stad in de knel komt. Begin dit jaar nog kocht de combinatie VolkerWessels Amvest het complex ‘Gele Scheikunde’, om dat de komende drie jaar te herontwikkelen tot 300 woningen.
In het middendeel kiest Van Noppen voor ‘consolidatie’. In dit gebied staan nu de meeste gebouwen, daar voor een groot deel neergezet in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw. Zo geldt het Aulagebouw, een wulpse betonklomp van architecten Jo van den Broek en Jaap Bakema, als schoolvoorbeeld van het ‘brutalisme’. Met een subsidie van de Getty Foundation uit Los Angeles wordt nu gepuzzeld op een restauratie. Van Noppen: ‘Deels renoveren we oude gebouwen in het midden van de campus voor eigen gebruik, maar we kijken ook naar mogelijke verkoop aan een bedrijf dat hier past of in sommige gevallen naar sloop en nieuwbouw.’
In het zuidelijke deel, ten zuiden van de provinciale weg N470 naar Zoetermeer, is de meeste ruimte beschikbaar voor nieuwbouw. Daar komt als het goed is een heel bedrijvencluster. De meeste grond is in het bezit van de universiteit, maar een deel is ook van de gemeente. Over de invulling zijn de gesprekken nu gaande. De gemeente zal zich ongetwijfeld hard maken voor studentenhuisvesting, aangezien de Delftse binnenstad worstelt met ‘verkamering’ door de groeiende studentenaantallen.

Eigen bezit
De universiteit bezit de gebouwen die zij zelf in gebruik heeft. Kantoren en andere bedrijfspanden zijn eigendom van de bedrijven die er gevestigd zijn of – en dat is een bijzondere constructie – van het ASR Dutch Science Park Fund (zie ook pagina 28). Sinds begin vorig jaar werkt de universiteit samen met de vastgoedtak van verzekeraar ASR, die op TU Delft Campus gebouwen ontwikkelt en financiert voor bedrijven die dat zelf niet kunnen of willen bekostigen. Zoals een nieuw bedrijfsverzamelgebouw van 10.000 m² (Next!Delft) waarvoor de eerste paal in de nazomer de grond ingaat, en nieuwe kantoren voor TNO en medisch technologiebedrijf Oldelft Ultrasound. De universiteit geeft de grond uit in erfpacht en heeft wel zeggenschap bedongen over welke bedrijven naar de campus mogen komen.

Geen vertraging door corona
De plannen en bouwwerkzaamheden lopen voorlopig geen vertraging op door de uitbraak van het coronavirus, zegt Van Noppen. Een aantal onderhoudswerkzaamheden is naar voren gehaald nu vrijwel niemand last heeft van gedril en getimmer, en de ontwikkeling van nieuwe panden in zuid ligt op schema. ‘De plannen gaan gewoon door. Ik denk dat het opschuiven naar zuid een impuls zal zijn voor onze aantrekkingskracht op bedrijven van buitenaf. Maar dat corona helemaal geen impact zal hebben, durf ik niet te zeggen. Het zit er best in dat een aantal bedrijven zijn investeringsbeslissingen uitstelt, dat nemen we mee als we onze strategie gaan herijken.’ Meer kan de nieuwe directeur er nu nog niet over zeggen.
Het lijkt nog niet zo nodig om voortvarend bedrijven werven die zich op de campus willen vestigen. Zij melden zich doorgaans zelf. Microsoft bijvoorbeeld, dat investeerde in een lab dat qubits ontwikkelt, de bouwstenen van een quantumcomputer. Voor de opening van het nieuwe lab maakte koning Willem Alexander begin vorig jaar zelfs nog zijn opwachting in Delft.
‘We kijken eerst of er een inhoudelijke relatie is met de onderzoeksgebieden van TU Delft en vervolgens waar er vierkante meters over zijn, in bestaande of nieuwe panden’, aldus Van Noppen. Overleg met enigszins vergelijkbare science parks in Twente, Eindhoven en Wageningen is er volgens collega Althuis volop, maar als concurrenten ziet hij die niet echt. ‘Je beconcurreert elkaar niet zo. Een bedrijf maakt zelf een afweging welke plek het beste bij hem past. Is dat niet in Delft? Dan is de band met een andere universiteit blijkbaar sterker. Daar ben ik verder niet zo bang voor.’
Alle (vastgoed)inspanningen worden gedaan om de TU te laten schitteren en de bevochten top 10-positie in de internationale rankings van beste technische universiteiten vast te houden. Van Noppen: ‘Het doel van de TU Delft is zich handhaven in de top league. De campus is er om dat te ondersteunen.’

Toplocaties
De rubriek Vestigingslocaties brengt de ‘toplocaties’ in beeld die het Rijk in 2017 benoemde in de ruimtelijk–economische ontwikkelingsstrategie (REOS), ter versterking van de belangrijkste groeiregio’s van Nederland. In de vorige afleveringen kwamen de science parks in Leiden, Eindhoven en Utrecht aan bod.

TU Delft Campus
– 250 bedrijven, waarvan circa 150 start-ups
– Budget van € 650 mln voor ontwikkeling campus en verschuiving noord naar zuid
– Grondeigenaar: TU Delft, gemeente Delft
– Eigenaar gebouwen: TU Delft (universiteitsgebouwen), ASR Dutch Science Park Fund, gevestigde bedrijven
– 161 hectare
– Gebouwen TU Delft: 580.000 m², totale bedrijfsruimte: 175.000 m² (inclusief 45.000 m² van TU Delft)
– Nog 400.000 m² beschikbaar/te ontwikkelen voor bedrijven