De eerste editie van PropertyNL verscheen in januari 2001. In die eerste editie berichtte PropertyNL over FOC Roermond dat in de zomer van dat jaar zou openen en de verdubbeling van de kantoorruimte in het WTC op Schiphol.
Door Hein van der Meer
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 1, 29 januari 2021
Ook was er een special over de vastgoedmarkt in Rotterdam. Ik las daarin dat – behalve het monumentale Hotel NY, de KPN-toren, het justitiecomplex en het WPC – de rest van het gebied Kop van Zuid toen nog een ‘zee van zand’ was. Moet je daar nu eens gaan kijken... met als eyecatcher het gebouw De Rotterdam, een verticale stad met een mix van woningen, kantoren, horeca en nog veel meer.
De wereld heeft in die 20 jaar niet stilgestaan. Of toch wel? Weet u nog: in 2007 begon de kredietcrisis, die in 2010 werd gevolgd door de schuldencrisis. Deze crises lieten hun sporen na in de vastgoedwereld en veel vastgoed kwam ‘onder water’ te staan. Dit leidde tot een reset van de markt, waarvan toch ook weer velen geprofiteerd hebben.
Maar dan het afgelopen jaar. Een nieuwe crisis, die niemand op deze wijze zag aankomen, die zijn weerga niet kent en die een keiharde impact heeft op velen in de maatschappij. Maar voor de vastgoedwereld? Slechts deels. De horeca, retail, evenementen- en culturele branches hebben het zeer zwaar, net als de eigenaren van die panden die hun huurders zien aankloppen voor hernieuwde huurafspraken. Daarover wordt geprocedeerd. Veel (kort geding) uitspraken zijn al gedaan. Rode draad lijkt dat verhuurders de huurders in deze moeilijke segmenten tegemoet dienen te komen vanwege deze omstandigheden. Wat daar juridisch ook over te zeggen valt, ik vind dat moreel te rechtvaardigen.
Deze crisis lijkt echter aan het grotere deel van de vastgoedmarkt – de woningmarkt, de logistieke centra, de datacenters en de kantorenmarkt – voorbij te gaan. De bezettingsgraad in de kantorenmarkt is vooralsnog nauwelijks gedaald. De kantorenmarkt zal vermoedelijk wel veranderen met meer thuis- en flex-werken, indikken qua bezettingscapaciteit en meer faciliteiten om decentraal of in de buurt van je huis op een door de werkgever gefaciliteerde werkplek te werken. De eerste initiatieven zijn reeds verschenen.
De woningprijzen lijden tot nu toe niet onder de crisis; het lijkt er zelfs op dat de aanwezige vaccins de woningprijzen nog verder opstuwen. Terwijl iedereen dacht dat deze crisis de woningmarkt wel zou ontmoedigen… Laten we nu als land alsjeblieft vaart maken met deze woningmarkt – vooral de woningbouw – en deze op alle mogelijke manieren op verantwoorde wijze stimuleren, uiteraard met oog voor een prettig stedelijk milieu. In 2001 ging het daar al over in PropertyNL in de special over Rotterdam. In die 20 jaar is daar eigenlijk weinig veranderd, en de schaarste is verder toegenomen.
En laten we ons ook een beetje bezinnen. Die meeting hoeft niet altijd in Londen, maar kan ook via Teams. Niet elke dag naar kantoor, maar een of twee dagen in de week thuis werken. U weet inmiddels wat dat doet met drukte op de weg en in het OV. En wat is het heerlijk als je thuis zit te werken en er van beneden wordt geroepen: ‘Het eten staat op tafel!’ Het woon–werk verkeer is dan alleen nog maar de trap af lopen. Geen file, geen frustratie dat je te laat bent en gezellig aan tafel even samen de digitale dag doorspreken bij een maaltijd met verse ingrediënten die thuis zijn afgeleverd.
Dan nog dit. Ook de columnistenwereld van PropertyNL heeft een ontwikkeling doorgemaakt. In 2001 waren er twee vaste columnisten, Paul Frentrop en Eduard Bomhoff – de eerste is inmiddels Eerste Kamerlid, de tweede stopte als columnist toen hij vice-premier werd in het eerste kabinet Balkenende. Wie weet wat de toekomst nog in petto heeft voor de huidige groep vaste columnisten Jeppe de Boer, Tom Berkhout, Ynze van der Tempel, Wabe van Enk, Arnout Scholten, Ton Oostenrijk, Etienne Cox en ondergetekende. Het is mooi om dit uiteenlopende palet heren elke maand hun bijdrage te zien leveren. Misschien was de eenzijdige samenstelling van dit gezelschap nog niemand opgevallen, maar ik zou de redactie willen oproepen om hier met spoed één of meer dames aan toe te voegen. Dit zou dan zomaar eens mijn laatste column kunnen zijn…
We staan aan het begin van een jaar waarin we deze crisis van ons af gaan schudden. Met nieuwe inzichten, nieuwe uitdagingen, oog voor elkaar en oog voor de wereld. Ik heb veel zin in de wereld post-corona. U ook?
Ik wil tot slot van deze gelegenheid gebruikmaken om Wabe en zijn team van harte te feliciteren met alweer 20 jaar een succesvolle PropertyNL. Een instituut met veel actuele marktinformatie, aandacht voor netwerk, maatschappelijke issues, communicatie, opleiding, evenementen, dialoog, etc. Niet meer weg te denken uit deze mooie vastgoedwereld!
Hein van der Meer is advocaat en hoofd van de vastgoedpraktijk bij CMS
