Column Ynze van der Tempel: Rolkoffers, kots en een ontwricht btw-systeem

Maar in alle stilte is er nog een ontwikkeling gaande. En die is potentieel veel gevaarlijker dan al die lawaai makende koffertjes bij elkaar. Airbnb dreigt namelijk – samen met nog veel meer websites uit de nieuwe deeleconomie – het huidige btw-systeem te ontwrichten.

Om dat te begrijpen moeten we even terug naar de fundamenten van het btw-systeem. Centraal staat de ondernemer. Dat is eenieder die zelfstandig een economische activiteit verricht, ongeacht het oogmerk of resultaat. Ondernemers die btw in rekening brengen, hebben recht op teruggaaf van de btw die drukt op hun kosten.

Laten we met die kennis eens kijken naar de particulier die zijn woning via Airbnb verhuurt. Als hij door zijn verhuuractiviteiten ondernemer wordt, moet hij btw in rekening brengen. Dat klinkt vervelender dan het is, want de tijdelijke verhuur van gemeubileerde woonruimte is niet belast met 21% btw, maar met slechts 6%. En daar komt bij dat we in Nederland de zogenaamde kleine ondernemersregeling kennen, die ertoe leidt dat er geen (of minder) btw hoeft te worden afgedragen als het om kleine bedragen gaat.

Maar nu de aftrek, want daar gaat het natuurlijk om. Stel dat een particulier zijn woning ingrijpend verbouwt en hij die woning daarna een paar weken per jaar verhuurt via Airbnb. Als hij ondernemer is, kan hij een deel van de btw op de verbouwingskosten in aftrek brengen. En het wordt voor de particuliere verhuurder natuurlijk nog leuker als hij een nieuwbouwwoning koopt. Op de volledige koopsom drukt dan 21% btw. Hij kan die btw gedeeltelijk terugvragen tegen 21% en hoeft maar 6% btw af te dragen over zijn huuropbrengsten. En door die mooie kleine ondernemersregeling misschien nog wel veel minder. Kassa! Als verhuurders eenmaal de smaak te pakken hebben, wordt het mobieltje waarmee de boekingen worden geregeld vast ook ‘op de zaak’ gezet, zodat ook een deel van de btw op de telefoonkosten kan worden teruggevraagd. En wat denkt u van dat nieuwe tweepersoonsbed…

Dit btw-walhalla staat alleen open voor btw-ondernemers. Particuliere verhuurders die zich als ondernemer willen registreren, kunnen dus kritische vragen verwachten van de belastingdienst, bijvoorbeeld of ze wel vaak genoeg hun woning te huur aanbieden. Maar als het om grote belangen gaat, zullen veel verhuurders daar wel een mouw aan passen. Ook de berekening van de btw-aftrek kan tot discussie leiden, omdat de uiteindelijke aftrek beperkt wordt door privégebruik. Voor privégebruik bestaat geen aftrekrecht, maar hoe groot is dat privégebruik? Staat de logeerkamer op zolder leeg in afwachting van Airbnb-gasten of heeft de leegstand betrekking op aanstaand privébezoek? In het eerste geval zal het aftrekrecht het grootst zijn.

Voor de belastingdienst is de dreigende tsunami van Airbnb-ondernemers geen aanlokkelijk perspectief. Gelukkig heeft men al wel wat ervaring. Want sinds een paar jaar kunnen particulieren met zonnepanelen op hun dak zich ook als btw-ondernemer registreren, omdat ze een deel van de elektriciteit aan het elektriciteitsbedrijf leveren als ze even wat minder nodig hebben. Ik heb wel eens begrepen dat er daardoor al meer dan 100.000 ‘elektriciteitsbedrijfjes’ staan geregistreerd. Bij zonnepanelen zijn alle gevallen ongeveer gelijk en kan de Belastingdienst op een gestandaardiseerde manier werken. Bij Airbnb is dat volledig anders, omdat de situatie bij iedere verhuurder sterk kan verschillen. Het op een zorgvuldige manier verwerken van alle aanvragen voor het btw-ondernemerschap en de bijbehorende teruggaafverzoeken is een monsterklus. Daar komt bij dat Airbnb niet de enige uitdaging vormt. Want wat dacht u van websites waarmee particulieren een auto kunnen verhuren, hun grasmaaier delen of koken voor de buren? Iedereen in Nederland is straks btw-ondernemer, en al die kleine ondernemers vragen aandacht van de belastingdienst. De nieuwe deeleconomie zou het huidige btw-systeem behoorlijk kunnen ontwrichten. Achter zo’n lawaaiig rolkoffertje zit dus veel meer dan alleen wat overlast van toeristen.

Ynze van der Tempel is belastingadviseur bij Loyens & Loeff