‘Je wilt ergens léven, niet alleen wonen’

Ter weerszijden van station Almere Centrum verrijzen de geraamten van twee oude kantoorgebouwen die Kroonenberg Groep ombouwt tot appartementencomplexen. De terrassen aan de voet zijn verlaten. Bezoekers verkiezen de kaarsrechte winkelallee die naar het plein met het stadhuis voert. Enkele zwart glanzende gevels verraden – beperkte – leegstand. Een paar jaar geleden werd dit centrum uitgeroepen tot de Beste Binnenstad van Nederland. ‘Er zijn natuurlijk geen oude pleintjes met kerken, maar je vindt hier wel bijzondere architectuur’, zo verklaart wethouder Maaike Veeningen de eretitel. Ook de innige samenwerking tussen gemeente en winkeliers draagt volgens haar bij aan het winkelklimaat. Over het plein waar de woensdagmarkt gaande is, schalt ‘Geef mij nu je angst’, gevolgd door andere Hazes-evergreens.

Nieuw voor Almere
Binnenstedelijke ontwikkeling van woningen is vrij nieuw voor Almere, en komt niet zozeer voort uit ruimtegebrek. De gemeente beschikt nog over uitleggebieden voor volledig nieuwe woonwijken, zoals de grasvlakte van Almere Pampus pal aan het IJmeer. De toevoeging van stadsappartementen moet vooral zorgen voor levendigheid en meer aanloop voor de winkels. Zo staat naast het stadhuis aan het marktplein HighNote gepland, met hippe friends-appartementen. Ontwikkelaar AM verkocht het begin dit jaar aan Rockfield Real Estate. Gebouwd wordt overal, ook in bestaande wijken. Almere is een jonge stad, maar ook hier groeit de groep senioren die naar een kleinere woning wil doorschuiven zonder de buurt te verlaten. ‘Dat kan ingewikkeld zijn, omdat die wijken al klaar zijn. Dan ontkom je er soms niet aan om in het groen te bouwen’, aldus Veeningen. Het is niet anders. Almere groeit van de huidige 216.000 inwoners naar 350.000–400.000 in 2050, schat de wethouder. Tegen die tijd zal de stad dus ongeveer even groot zijn als provinciehoofdstad Utrecht nu.
De komende tien jaar komen er volgens planning zo’n 25.000 woningen bij, deels in het centrum en deels in uitleggebieden. Juist die combinatie maakt de opgave zo boeiend, vindt Veeningen. Zij maakte in 2018 de overstap van het gemeentebestuur van Amstelveen naar Almere. ‘Ik kende Almere al langer, ik heb hier vrienden wonen. Een interessante stad, jong, hard groeiend met een enorme bouw- en ontwikkelopgave.’ Ze verhuisde naar de Filmwijk in Almere Stad, al koos ze niet voor een spannende zelfontworpen woning, het handelsmerk van de stad. Een groter contrast dan met het deftige Amstelveen lijkt nauwelijks denkbaar. ‘Dit is een grote stad, met de bijbehorende grotestadsproblematiek en veel meer ruimtelijke ontwikkelingen.’
Wat enige zorg baart, is dat het aantal banen achterblijft bij de groei van inwoners. Veeningen: ‘Veel bewoners hebben een flexibel contract en staan bij een crisis als eerste op straat. Een mooie uitdaging voor mij. We zetten in op een goed vestigingsklimaat en nieuwe bedrijvigheid die toekomstbestendige werkgelegenheid met zich meebrengt. Je wilt ergens léven, niet alleen wonen.’

Grote kavels beschikbaar
Wethouder Veeningen lijkt niet al te hard aan bedrijven te hoeven sleuren om zich hier te vestigen. ‘Almere is enorm in trek’, zegt ze. Dan heeft ze het niet zozeer over de animo voor kantoren, waarvoor de vraag licht terugvalt, maar over bedrijfspanden. In 2020 heeft de gemeente 26 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Dit jaar wordt dat naar verwachting 15 hectare. ‘Wij hebben hier nog grote kavels. Van onze 29 bedrijventerreinen is op bijna de helft nog grond beschikbaar. Deze locaties zijn betaalbaarder dan dichterbij Amsterdam en goed bereikbaar. Bovendien zijn hier genoeg werknemers te vinden.’ Maar hebben die wel de gevraagde scholing? Daar wordt aan gewerkt, vertelt Veeningen. Met de lokaal gevestigde hogescholen Windesheim en Aeres overlegt de gemeente over nieuwe opleidingen die aansluiten op de groeiende werkgelegenheid in de stad. In coronatijd is alvast een groep baanloze inwoners omgeschoold tot front-end developer.

Eigen profiel
Bij het aantrekken van nieuwe bedrijven naar de gemeente concentreert Veeningen zich op specifieke bedrijfstakken, namelijk ict en duurzame innovatie. De stad is nu volwassen genoeg om wat selectiever te worden en een eigen profiel te ontwikkelen, vindt ze. ‘Her en der hebben we nog ruimte beschikbaar, maar we denken wel na over wat we daarmee willen, waar we straks voor gaan.’ Dat gebeurt in samenspraak met de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Veeningen: ‘Omdat in de metropoolregio steeds minder plek is, werken we nu gezamenlijk aan aanvullende profielen in deelregio’s. Ons specialisme wordt de transitie naar een circulaire economie.’
Soms brengt die bedrijvigheid zware industrie met zich mee, en ook daarvoor heeft Almere ruimte. Zo wordt op bedrijventerrein De Vaart, met milieucategorie 5, circulair beton ontwikkeld. De stad heeft er al een ultra-duurzaam fietspad mee laten aanleggen. Trots is Veeningen op het innovatieve telecombedrijf Voiceworks, door twee jonge Almeerders jaren geleden gestart op de spreekwoordelijke zolderkamer en inmiddels uitgegroeid tot een internationaal bedrijf. De oprichters blijven de stad trouw: zij lieten een fraai nieuw hoofdkantoor ontwikkelen in Almere Poort.
Duurzaamheid gaat soms ook over slimme combinaties, merkt Veeningen. Zo blijken nieuwe datacenters op bedrijventerrein Stichtsekant een uitkomst voor de aanwezige bedrijven. Die wilden al langer zonnepanelen plaatsen op hun daken, maar het lokale energienet kon de teruglevering van de overtollige opgewekte energie niet aan. Die kan nu naar de datacenters.

Ruimte voor logistiek
Blijft er met die innovatieve en duurzame aspiraties in Almere wel ruimte voor logistiek? Deze sector is een belangrijke werkgever, goed voor ongeveer een kwart van het totale aantal banen dat de Almeerder bedrijventerreinen genereren. Ja, zegt de wethouder. ‘De vraag naar logistieke ruimte gaat hier razend hard nu, dankzij onze centrale ligging in Nederland en de beschikbare kavels. Als het zo doorgaat, moeten we gaan nadenken over nieuwe plekken.’ Is de wethouder niet beducht voor veel ruimtebeslag zonder dat het al te veel banen oplevert? Veeningen merkt dat de sector daaraan werkt: distributiecentra krijgen vaak meer verdiepingen, zodat er meer werkgelegenheid per hectare ontstaat. Door e-commerce ontstaan gevarieerdere banen en daarnaast doet de sector zijn best om te verduurzamen. Zo bouwt supermarktconcern Lidl een nieuw distributiecentrum op Stichtsekant, met een oppervlak van 160.000 m² en bijna 7000 zonnepanelen op het dak.

Functiemenging
Functiemenging is nog een streven van wethouder Veeningen. Op de bedrijventerreinen wil ze wat meer reuring creëren, met horeca en andere voorzieningen die gelieerd zijn aan de gevestigde ondernemingen. In het stadscentrum verrijzen naast appartementengebouwen en een geplande campus voor 1500 studenten, ook verschillende hotels in de aanloop naar de tuinbouwtentoonstelling Floriade in het voorjaar van 2022. ‘Het loopt nu al storm met gasten’, zegt Veeningen. Ook is dit voorjaar een broedplaats voor start-ups geopend, Smart Innovation Hub. Dat alles moet de stad levendiger maken. ‘Almere is ooit helemaal bedacht en vervolgens uitgetekend met strikt gescheiden systemen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de vervoersstromen, waardoor het zó veilig is op straat dat je hier niet mag afrijden voor je autorijbewijs. Maar die opzet heeft ook nadelen, als je het breder bekijkt. Er is in deze tijd meer behoefte aan flow, aan een mix van functies. Daar gaan we nu aan werken.’