Sneller dan gedacht staan we op 22 november weer in het stemhokje om de nieuwe Tweede Kamer te kiezen. Ook vastgoed en ruimtelijke ordening spelen een rol in de verkiezingscampagne, al lijkt het afgaand op de verkiezingsprogramma's vooral te gaan over betaalbaar wonen en stikstof.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 10, 27 oktober 2023
PropertyNL heeft een kwantitatieve analyse gemaakt van verkiezingsprogramma’s die eind september beschikbaar waren. Dat waren er op dat moment 17, van vrijwel alle op dit moment in de Tweede Kamer actieve politieke partijen. Alle partijen die het goed doen in de peilingen zijn meegenomen in ons onderzoek, ook Nieuw Sociaal Contract, hoewel de partij van oud-CDA’er Pieter Omtzigt op dat moment nog geen officieel verkiezingsprogramma had, maar een ‘levend’ document waarin de visie van de nieuwe partij doorlopend werd aangevuld en aangescherpt.
Sowieso lopen de programma’s qua volume sterk uiteen. Typische beginselpartijen als SP en SGP hebben een nogal dun verkiezingsprogramma in vergelijking met (potentiële) bestuurderspartijen als GroenLinks-PvdA, VVD en CDA.
Aan de hand van een kleine dertig termen die gemeengoed zijn in de vastgoedbranche maakten we een scan van de tekst in de verkiezingsprogramma’s. Denk aan stikstof, middenhuur en senioren. Daarbij werd ook gezocht op aanverwante termen: jongeren in plaats van starters, ouderen in plaats van senioren. Ook sloten de we relatie van onderzochte termen met niet-vastgoed gerelateerde thema’s zoveel mogelijk uit. Winkels in relatie tot vastgoed is voor onze doelgroep relevant, maar de rol van winkels bij het tegengaan van cybercriminaliteit is dat niet.
Visie van brancheverenigingen
De meest gevonden ‘vastgoedtermen’ hebben we gebundeld in thema’s met ieder een eigen gewicht. Deze thema’s gaan mogelijk een rol spelen in de laatste week van de verkiezingscampagne, bijvoorbeeld tijdens de debatten. We hebben deze thema’s voorgelegd aan de belangrijkste brancheverenigingen in de sector met de vraag welk gewicht zij eraan zouden hangen bij het bepalen van hun stem tijdens de verkiezingen. Bouwend Nederland, Neprom, NVM, Vastgoed Belang en IVBN namen de moeite om hierop te reageren.
Lees ook: PropertyNL lanceert stemwijzer met knipoog
De combinatie van de analyse van wat de politieke partijen klaarblijkelijk interessant vinden om in hun verkiezingsprogramma op te nemen en de visie van de branchevertegenwoordigers levert een stroomschema op aan de hand waarvan u uw stem kunt bepalen. Een stemwijzer dus. Een stemwijzer met een knipoog, want het is geen exacte wetenschap en verkiezingsbeloften blijken na de verkiezingen maar al te vaak lastig om te zetten in daden. De visie van IVBN was overigens net te laat om mee te gaan in de berekeningen voor het kiesadvies.
Meest genoemde termen
In de 17 verkiezingsprogramma’s die PropertyNL analyseerde komen 1.382 vastgoedgerelateerde termen één of meerdere keren terug: variërend van stikstof tot vastgoedbeleggers en van middenhuur tot aan verduurzaming van bedrijventerreinen. Het meest besproken ‘vastgoedonderwerp’ is het stikstofbeleid. Dit keert 258 keer terug in de onderzochte verkiezingsprogramma’s, waarbij het verkiezingsprogramma van stikstofpartij BBB met 58 vermeldingen een fors aandeel heeft. Maar ook andere partijen besteden er in meer of mindere mate aandacht aan, alleen Bij1 doet dat niet.
Populairste thema
Als er andere thermen worden meegewogen is de woningnood in brede zin – met aandacht voor starters, senioren, betaalbare huur en koop en de rol van corporaties – het meest populair, met samen 308 vermeldingen.
Een ander onderwerp dat veel populariteit geniet in politiek Den Haag is de positie van arbeidsmigranten (180 vermeldingen). Hoe zorg je dat die op een goede manier landen in ons land, ook wat huisvesting betreft? In dit geval heeft GroenLinks-PvdA hier het meest over te zeggen (27), BVNL van Wybren van Haga roert het onderwerp niet één keer aan.
De energietransitie en aanverwante termen (in de vorm van verduurzaming, gasloos wonen etc.) vormt het enige door ons onderzochte onderwerp dat in alle verkiezingsprogramma’s in totaal 136 keer terugkomt. Kampioen wat betreft het aantal vermeldingen is in dit geval D66 (20).
Nauwelijks in beeld
De drie termen die het minst op aandacht van de partijen konden rekenen waren de verduurzaming van kantoren (energielabel C), huurbescherming voor winkeliers en de verduurzaming van bedrijventerreinen met respectievelijk 4, 5 en 14 vermeldingen. De Partij voor de Dieren vond de verduurzaming van kantoren met 2 vermeldingen nog wel de moeite waard. De SGP maakt zich zorgen over de financiële positie van winkeliers (3) en GroenLinks-PvdA noemt de verduurzaming van bedrijventerreinen het meest.
Gevoel voor urgentie bij BBB
Een paar opvallende conclusies vallen wel te trekken uit het onderzoek. Typische beginselpartijen als de SP en SGP leveren veelal een stuk dunnere verkiezingsprogramma’s, waardoor onderwerpen als betaalbaar wonen en verduurzamen slechts in algemene termen worden besproken. BBB is in aantallen de absolute uitblinker als het gaat om de aandacht voor de inrichting van ons land, iets wat columnist Ed Groot al constateerde in het september-nummer van PropertyNL. De onderbouwing mag dan wel eens haperen, gevoel voor urgentie kan de partij van Caroline van der Plas niet ontzegd worden.
