De gemeente Rotterdam vindt een groeiende groep inwoners tegenover zich op het vlak van erfpacht. Zij vinden de afkoopsommen te hoog en willen eenduidig beleid en betere communicatie. Plannen om het Rotterdamse erfpachtsysteem te veranderen zullen desnoods via de rechter worden bestreden.
Anneke Buijse en haar man kochten in 2022 een huis in de wijk Zevenkamp met erfpacht tot 2038. Ze vroegen de gemeente om een voorstel om de grond onder het huis te kopen. ‘We schrokken van de € 170.000 die werd voorgesteld, maar je kunt het nergens mee vergelijken en je kunt alleen ‘ja’ of ‘nee’ zeggen.’ Het werd dat laatste.
Eind vorig jaar kregen Rotterdammers van wie de erfpacht de komende jaren afloopt ook zo’n afkoopvoorstel van de gemeente. Onder hen Nathalie Montfoort en haar man Erik, die in 2011 neerstreken in Ommoord. Destijds hadden ze een afkoopvoorstel gevraagd voor de grond onder hun huis. ‘Het voorstel van € 19.000 kwam te laat om de afkoop nog mee te kunnen nemen in de financiering van het huis. We kregen geen signalen dat het bedrag de komende jaren enorm zou gaan stijgen.’ Maar dat gebeurde dus wel. Een in 2022 opgevraagd voorstel kwam op € 90.000 uit; het aanbod uit 2024 luidde € 143.000.
Geen duidelijkheid
Montfoort zocht de publiciteit en dat opende de ogen van andere Rotterdamse erfpachters. Zo werd de Vereniging Betaalbare Erfpacht (Verbeter) opgericht. Buijse begon een appgroep en begreep van buren met eenzelfde huis als het hare dat zij een afkoopvoorstel van € 74.000 hadden gekregen. Een volle ton minder dus dan wat twee jaar eerder aan haar was voorgesteld. ‘Ik wilde duidelijkheid over dat enorme verschil en uiteindelijk stelde de gemeente een nieuwe taxatie voor, op hun kosten. Maar ondanks allerlei toezeggingen heb ik geen duidelijkheid gekregen over waar die ton verschil vandaan kwam. Uiteindelijk ontdekte ik dat bij de taxatie in 2022 een verkeerde rekenmethode is gebruikt. Daardoor viel het bedrag zo hoog uit. De gemeente heeft dat niet opgemerkt.’
De bedragen waarvoor ze de grond onder hun huizen kunnen kopen, zijn voor veel Rotterdamse erfpachters te hoog. Daarnaast schuurt het gebrek aan duidelijkheid, communicatie, eenduidig beleid en informatievoorziening dat zij ervaren als het gaat om de complexe materie die erfpacht is. ‘We zijn gewoon aan de gemeente overgeleverd. Je krijgt nauwelijks contact en je staat er als bewoner eigenlijk alleen voor’, vat Montfoort het samen. ‘Daarom ben ik ook blij dat Verbeter is opgericht. Samen sta je toch sterker.’ Ze hoopt ook dat de vereniging kan bijdragen aan meer bewustzijn onder de 25.000–30.000 erfpachters in Rotterdam. ‘Vroeg of laat krijgen zij hier namelijk ook mee te maken.’
Wethouder stelt ander systeem voor
Rotterdam heeft naar eigen zeggen geluisterd naar de zorgen van de erfpachters. Wethouder Chantal Zeegers kwam eind oktober met een voorstel om het erfpachtsysteem aan te passen. Erfpachters krijgen de keuze om per kwartaal de canon te betalen of om de grond onder hun woning af te kopen. Die afkoopsom wordt structureel maximaal 75% van de grondwaarde. Tijdelijk kan de grond onder het huis voor 60% van die waarde overgenomen worden.
Lees ook: Rotterdam voert omstreden erfpachtplan toch in
Eerder bracht de gemeente het canonpercentage omlaag naar 3,06%. ‘Hierdoor zijn de canonbedragen vergelijkbaar met die in de andere G4-gemeenten.’ Verdere verlaging wordt onderzocht en er komt een uitstelregeling voor wie het canonbedrag niet kan betalen, stelt de gemeente. Die wil inzake erfpacht ook de communicatie met bewoners naar een hoger plan tillen. De gemeenteraad stemt op 18 december over het voorstel van de wethouder.
Buijse en Montfoort vinden dat de plannen weinig verbetering beloven. Ook met korting vinden ze de afkoopsommen te hoog. ‘De gemeente belooft keuzevrijheid, maar je kunt alleen kiezen tussen afkopen en de canon blijven betalen. Dat laatste gaat op basis van een percentage van de grondwaarde, waardoor je geen idee hebt hoe ver dat canonbedrag in de toekomst gaat oplopen’, aldus Buijse.
De afgelopen tijd is er wel het nodige in beweging gezet. Er wordt met steeds meer lotgenoten gesproken en opgetrokken om voor meer bewustzijn te zorgen bij die vele duizenden andere erfpachters en om iets te veranderen aan wat Montfoort ‘het zwalkende erfpachtbeleid van de gemeente Rotterdam’ noemt. ‘Ze moeten óf beter hun best doen om die complexe materie uit te leggen, óf het systeem versimpelen’, vindt Montfoort.
‘Inconsistent en inconsequent’
De al genoemde vereniging van erfpachters, Verbeter, streeft naar ‘transparante, duidelijke, eerlijke en betaalbare erfpacht in Rotterdam’. Met dat doel heeft de vereniging onderzoek laten doen door Rob de Wildt en Koen de Lange. In hun rapport ‘Drie keer de grondwaarde’ noemen zij het Rotterdamse erfpachtbeleid inconsistent en inconsequent. Als problemen zien zij onder meer tot wel drievoudige betalingen van de grondwaarde bij conversie, genegeerde raadsbesluiten en een gebrek aan transparantie. Volgens de onderzoekers mist het huidige conversiestelsel een wettige en democratische basis, zijn de berekeningen onredelijk en is de communicatie over erfpacht vanuit de gemeente vaak gebrekkig en onbegrijpelijk.
Verkeerd uitgangspunt
‘We staan met dit rapport heel sterk. Hier kan de gemeente in onze ogen niets tegenin brengen’, stelt Verbeter-voorzitter Bernard van den Berg namens inmiddels meer dan vierhonderd leden. ‘Er blijkt duidelijk uit dat de gemeente structureel nalatig is geweest door belangrijke informatie niet of niet op het juiste moment te verstrekken. De door de gemeente gekozen rekenmethode is in onze ogen al zeer discutabel. Maar áls die dan wordt toegepast, moet het uitgangspunt wel kloppen. Daar gaat het echter al mis, omdat de residuele grondwaardebepaling wordt toegepast. En als je uitgangspunt niet klopt, dan kan het afkoopvoorstel dat daaruit voortkomt ook nooit kloppen.’
De leden van Verbeter kunnen daarom weinig met de voorgestelde korting op de in hun beleving torenhoge afkoopvoorstellen van de erfpacht. ‘Iemand vergeleek het treffend met een black friday-deal: als je de prijs eerst verdubbelt, ben je met 40% korting nog steeds duurder uit dan je zou moeten zijn. De gemeente biedt ons dus eigenlijk een sigaar uit eigen doos’, vindt Van den Berg.
Geen genoegen met akkoord
De Rotterdamse gemeenteraad stemt op 18 december over het voorstel van wethouder Zeegers om het erfpachtsysteem aan te passen. Onder erfpachters leeft de verwachting dat de raad met de plannen zal instemmen. Daar zal geen genoegen mee worden genomen, zo is nu al duidelijk. Verbeter streeft dezelfde doelen na als Stichting Boeg van ReMax-makelaar Remko Schrijver en lobbyist Dianthus Panacho, en heeft korte lijntjes met hen.
‘Als vereniging van gedupeerden steunen wij Boeg financieel. Zij hebben al een rechtszaak tegen de gemeente Rotterdam in voorbereiding, en die zal worden aangespannen als het voorstel van de wethouder inderdaad door de gemeenteraad wordt aangenomen.’
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 12, 12 december 2025
Gerelateerde artikelen:
