Zo’n 28.000 Rotterdammers krijgen de komende jaren een gepeperd voorstel om de erfpachtcanon af te kopen. De gemeenteraad is akkoord gegaan met het plan dat voor veel onrust zorgt bij bewoners.
Trouw schetste de strubbelingen met een verslag van een bewonersbijeenkomst in Ommoord waar VVD-raadslid Diederik van Dommelen zich eerder het zweet op de bovenlip praatte om het nieuwe erfpachtplan van de gemeente uit te leggen aan zestig erfpachters. Zij horen bij de Rotterdamse huishoudens die op erfpachtgrond wonen en aanhikken aan tegen een hoge rekening. De gemeente benadert ze sinds vorig jaar om de erfpachtcanon af te kopen. En daar moeten ze de hoofdprijs voor betalen, vinden ze: een vrouw kreeg een aanbod van € 140.000, terwijl de afkoop in 2011 nog € 19.000 moest kosten.
Ingewikkelder dan pensioen
Wethouder Chantal Zeegers (D66, foto) wilde de pijn verzachten met een plan om het erfpachtstelsel aan te passen. Maar dat plan is niet zo makkelijk uit te leggen, ondervond ook raadslid Van Dommelen. ‘Je erfpacht is nog ingewikkelder dan je pensioen’, maakt Koen de Lange, directeur van het Nederlands instituut voor Erfpacht, een veelzeggende vergelijking. ‘Een gewone huiseigenaar snapt er geen bal van. De consumentenbescherming schiet tekort. Bij alle complexe financiële producten is een bijsluiter verplicht, behalve bij erfpacht.’
En dat terwijl Rotterdam sinds een kwart eeuw in principe geen gronden meer in erfpacht uitgeeft. Maar oudere erfpachtcontracten lopen door. Bij die contracten is de canon voor de eerste halve eeuw vooruitbetaald. Nu krijgen erfpachters een aanbod voor afkoop van de resterende erfpacht. Wie dat niet doet, moet elk kwartaal erfpachtcanon gaan betalen.
Grondwaarde
De onduidelijkheid begint als de grondwaarde in beeld komt: er is geen algemeen aanvaarde methode om die te bepalen. En de taxatie van de gemeente Rotterdam lijkt nogal aan de hoge kant te zijn; bovendien betalen erfpachters een hoger bedrag naarmate hun contract eerder afloopt.
HGW-regeling onder het stof vandaan gehaald
De Vereniging Betaalbare Erfpacht Rotterdam probeert daar wat aan te doen. Het voorstel van de wethouder omvat een eenmalige korting waarbij een bewoner niet meer betaalt dan 60% van de getaxeerde grondwaarde. Maar dat is alsnog tienduizenden euro's meer dan redelijk is, aldus de vereniging. Die schakelde kenners Koen de Lange en Rob de Wildt in. Zij ontdekten een voordelige afkoopregeling uit de jaren tachtig die al jaren niet meer wordt toegepast: de HGW-regeling, die de historische grondwaarde als basis neemt. Daarmee kan de gemiddelde afkoopsom 84% lager uitpakken. Alleen is niet duidelijk wie er allemaal een beroep kunnen doen op de HGW-regeling. Erfpachter Nathalie Montfoort was ook bij de bewonersbijeenkomst en verwoordde het zo: ‘Als dit plan doorgaat, weet ik: Rotterdam heeft 85 jaar na het bombardement nog steeds geen hart.’
Voorstel aangenomen
Haar vrees werd waarheid, want de gemeenteraad stemde donderdag in met het erfpachtvoorstel van Zeegers. Dat komt dus neer op een aanbod maximaal 60% van de actuele grondwaarde te betalen, maar dat geldt voor vijf jaar. Daarna wordt maximaal 75% van de grondwaarde aangehouden.
De voltallige oppositie, op Forum voor Democratie na, stemde tegen het voorstel. Wat rest is een Rekenkameronderzoek naar het erfpachtbeleid en een raadsonderzoek naar hoe het zover heeft kunnen komen. Stichting BOEG, die de erfpachters steunt, overweegt een rechtszaak.
‘Gelijk met andere grote steden’
Ook kritische lokale partij Leefbaar Rotterdam stemde in met het voorstel. Dat is volgens raadslid Thomas Roskam ‘aantoonbaar beter dan het oorspronkelijke plan’. De canonrente is gelijkgetrokken met die van de andere G4-steden. Wie de lasten niet kan dragen, krijgt uitstel van betaling.
Bovendien wordt de HGW-regeling toch weer opgetuigd, met herstelactie voor fouten uit het verleden. Alleen wordt die niet voor iedereen opengesteld. Een voorstel om de HGW-regeling voor alle erfpachters van toepassing te maken, werd weggestemd door de coalitie van Leefbaar Rotterdam, VVD, D66 en Denk.
