Het AMC-complex in Amsterdam-Zuidoost gaat op de schop. Naast een uitbreiding van het bestaande ziekenhuis, verrijzen er de komende jaren onder meer een medical business park, een radiotherapiebunker, een nieuw psychiatrisch centrum, een Zotel en een heuse zorgboulevard. Dit alles om onderzoek, zorg en bedrijfsleven nader tot elkaar te brengen. Gepubliceerd in PropertyNL Magazine, 6 juli 2006
Het AMC-complex in Amsterdam-Zuidoost gaat op de schop. Naast een uitbreiding van het bestaande ziekenhuis, verrijzen er de komende jaren onder meer een medical business park, een radiotherapiebunker, een nieuw psychiatrisch centrum, een Zotel en een heuse zorgboulevard. Dit alles om onderzoek, zorg en bedrijfsleven nader tot elkaar te brengen.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine, 6 juli 2006
door Irene Schoemakers
'Er gaat inderdaad nogal wat veranderen’, aldus Geert Jan van Oenen, directeur huisvesting van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. De in totaal 64 hectare grond van het AMC-terrein gaat volledig op de schop. In de eerste plaats wordt het ziekenhuis zelf uitgebreid, omdat er al jarenlang behoefte is aan uitbreiding van ruimtes en faciliteiten. Daarnaast is een deel van het terrein gereserveerd voor het medical business park. Geen zichzelf respecterend groot ziekenhuis in Nederland kan vandaag de dag zonder zo’n medisch bedrijvenpark, vindt Van Oenen. Hierop kunnen enkele tientallen bedrijven zich vestigen die actief zijn op het terrein van de life sciences, mits ze ook iets doen aan onderzoek of wetenschap.
Van Oenen: ‘We willen dat er een kruisbestuiving ontstaat tussen deze bedrijven en de kennis en activiteiten binnen het ziekenhuis. En dus is het belangrijk dat deze bedrijven op een of andere manier raken aan de drie hoofdtaken van het AMC: onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg. We willen gezamenlijk vormgeven aan de ontwikkeling van nieuwe ziekten, therapieën, geneesmiddelen, enzovoorts. Zo beschikt het AMC over een enorme hoeveelheid patiëntengegevens rondom het onderwerp aids. Daar hebben we jarenlang onderzoek naar gedaan. Voor bedrijven die geneesmiddelen of therapieën tegen aids ontwikkelen, zijn die gegevens zeer waardevol. En dan is het uitermate handig om met elkaar op hetzelfde terrein te zitten en even met elkaar rond de tafel te kunnen zitten wanneer dat nodig is.’
Zotel
Om bezoekers en patiënten tegemoet te komen, komt er op het terrein ook een zorghotel. Van Oenen: ‘Het is een hotel dat bedoeld is voor een aantal bijzondere doelgroepen zoals patiënten die na ontslag uit het ziekenhuis toch nog wat langer in de buurt van de medische zorg willen blijven, familieleden, buitenlandse artsen, maar ook voor onderzoekers en gasthoogleraren van het AMC. Gasten – dat mogen overigens ook mensen zijn die geen enkele band hebben met het AMC - moeten gewoon betalen voor een overnachting.’ De exploitatie is in handen van een commercieel bedrijf. Van Oenen: ‘Het hotel wordt heel nadrukkelijk geen verlengstuk van het ziekenhuis en er zullen dan ook geen professionele medische faciliteiten komen. Wel biedt het Zotel service aan patiënten en andere bezoekers van het AMC. We denken erover de kamers aan te passen door er bijvoorbeeld verhoogde bedden en toiletten in te plaatsen en het aantal drempels te beperken tot een minimum. Hierdoor zijn de kamers ook toegankelijk voor minder validen.’
Zorgboulevard
Daarnaast zijn er voorbereidingen gaande voor de bouw van een zogenoemde zorgboulevard. Van Oenen: ‘Het AMC ligt vlakbij de metrohalte Holendrecht. Deze halte wordt in de toekomst omgevormd tot een NS-halte. Wij willen nu de ruimte tussen deze halte en het AMC-complex optimaal gebruiken door hier een zorgboulevard te bouwen. Hier zullen tal van voorzieningen komen die met zorg te maken hebben: van een sportschool tot een bedrijf met gehoorapparaten. Maar ook zullen er woningen worden gebouwd op dit terrein. Al met al moet het een aantrekkelijk nieuw stukje stad worden. En door deze boulevard tussen de NS-halte en het AMC-complex te bouwen, hopen we het AMC toegankelijker te maken voor openbaarvervoerreizigers. Maar ook verwachten we dat als gevolg van de gunstige ligging van dit terrein ten opzichte van de steden Amsterdam en Utrecht, hier veel aanloop zal zijn van klanten.’
Voor de ontwikkeling van de zorgboulevard werken drie partijen samen: de gemeente Amsterdam, de Nederlandse Spoorwegen en het AMC. Van Oenen: ‘Begin dit jaar zijn de partijen het eens geworden over de ontwikkeling van het business park en inmiddels is de bouw van start gegaan. Het is de bedoeling dat over twee jaar de eerste bedrijven operationeel zijn. Ook het Zotel waarvoor het ontwerp en de vergunningen al klaar zijn, moet in 2008 afgerond zijn. Tegen die tijd willen we ook van start gaan met de zorgboulevard. Al met al zal er echter wel zo’n tien tot vijftien jaar nodig zijn voordat alle veranderingen op het AMC terrein gerealiseerd zijn.’
Flexibiliteit
Bij de ontwikkeling van het nieuwe AMC-complex is er veel aandacht voor energiezuinig bouwen. Van Oenen: ‘Dat staat hoog op het prioriteitenlijstje. De energieprijzen zijn hoog, en zullen de komende tijd waarschijnlijk alleen nog maar stijgen. De energiekosten proberen we in de nieuwe gebouwen dan ook zo laag mogelijk te houden. Daarbij wordt uiteraard gelet op de zware milieueisen die worden gesteld aan de bouw en exploitatie van de gebouwen. We proberen de gebouwen op het terrein dus op een milieuvriendelijke manier te koelen en te verwarmen.’
Flexibiliteit van de gebouwen is nog zo’n aandachtpunt. Van Oenen: ‘Zeker voor het medical business park. Niet elk bedrijf dat daar van start gaat haalt de eindstreep. Projectontwikkelaars houden hier rekening mee en proberen een gebouw of ruimte dan ook zo op te leveren dat deze – eventueel na wat kleine aanpassingen - voor meerdere doeleinden geschikt is. Daarbij wordt uiteraard ook gelet op wet- en regelgeving die voortdurend aan verandering onderhevig is. Want niet alleen moeten gebouwen zo flexibel mogelijk zijn, ze moeten – zeker als er hoogwaardig onderzoek wordt gedaan - ook voldoen aan wettelijke eisen op het gebied van luchtbehandeling, straling, koeling, enzovoorts. En één ding weten we zeker: de eisen die aan dit soort ruimtes worden gesteld, zijn in de loop der jaren alleen maar strenger geworden. Daar moeten we met de bouw dus op anticiperen.’
Tot slot zijn er dan ook nog de stedenbouwkundige randvoorwaarden waarmee rekening moet worden gehouden. Van Oenen: ‘De gebouwen moeten er natuurlijk ook mooi uitzien. We kunnen niet zomaar wat schuren en barakken neerzetten. Het AMC heeft nogal wat hoog te houden als het gaat om architectuur. Ook daar wordt dus op gelet bij de ontwikkeling van het terrein.’
Gratis koffie
De uitbreiding van het AMC-complex is niet uitsluitend het gevolg van een uitbreidingsvraag van het ziekenhuis. Ook de veranderingen in de zorg maken dat het tijd is voor vernieuwing van faciliteiten. Van Oenen: ‘Mensen worden ouder en daardoor neemt het aantal aandoeningen toe. Maar ook de complexiteit van ziekten wordt groter. Neem de auto-immuunziekten. Daar weten we in feite nog maar heel weinig van. We zijn onze grenzen nog altijd aan het verkennen. En daar is meer onderzoek en dus meer ruimte voor nodig.’
Daarnaast zijn patiënten tegenwoordig veel assertiever dan vroeger en als gevolg van de veranderingen in de zorg kieskeuriger in het selecteren van de juiste zorgaanbieder. ‘We moeten kortom concurreren met andere ziekenhuizen en doen dat in ons geval vooral door aandacht te besteden aan kwaliteit, service en klantvriendelijkheid. We investeren liever in een koffiekar met gratis koffie, dan dat we de modernste soort marmer op de vloer leggen. En daarom besteden we in de nieuwbouw bijvoorbeeld ook veel aandacht aan bewegwijzering voor bezoekers.’
Bedoeling is de maatschappij zoveel mogelijk binnen de muren te halen door de ruimten plezierig en comfortabel in te richten. Zo komen er leestafels en internetverbindingen en is het idee bijvoorbeeld de afdeling kindergeneeskunde zoveel mogelijk inrichten als een thuisomgeving. Om die reden is daar nu ook al een bioscoop, disco en kinderkookcafé. De nieuwe gebouwen zullen deze lijn volgens Van Oenen doorzetten. ‘Ook houden we rekening met demografische ontwikkelingen. Zo zijn veel van onze patiënten allochtoon. En wanneer een van hen overlijdt, wordt er vaak in groten getale afscheid genomen. We hebben dan ook besloten om het nieuwe mortuarium aanzienlijk groter te maken dan het huidige.’
Belangstelling ontwikkelaars
Welke aannemers en projectontwikkelaars het terrein en de gebouwen zullen vormgeven, is nog niet helemaal duidelijk. ‘Dat proces is nog volop in gang’, aldus van Oenen. ‘Bij de selectie letten we er vooral op dat de aannemers en projectontwikkelaars ook echt iets snappen van zorg en de eisen die deze branche met zich meebrengt. Het bouwen van een wetenschappelijk onderzoeksgebouw of laboratorium vraagt immers om heel andere kennis dan het bouwen van een eenvoudig kantoorpand. Daarnaast moeten ze bereid zijn om gebouwen neer te zetten die voldoen aan de uitstraling die we wensen voor het park en moeten we het natuurlijk financieel met elkaar eens kunnen worden. Projectontwikkelaars en aannemers tonen in elk geval bijzonder veel belangstelling voor dit project. Er zijn in totaal dan ook honderden miljoenen euro’s mee gemoeid die ten goede komen aan iets dat ons allen dierbaar is: de zorg.’
