Rekenkamer Rotterdam: Gemeente handelde onverantwoord bij erfpachtkwestie Schiekadeblok

In juli 2009 sloot de gemeente Rotterdam met projectontwikkelaar LSI een erfpachtovereenkomst voor de herontwikkeling van het Schiekadeblok. Hiermee was € 52 mln gemoeid. De bedoeling was een gebouw met 240.000 m² bruto vloeroppervlak voor het Schiekadeblok te realiseren. In het gebouw, dat onder meer een toren van 200 meter hoog zou krijgen, zouden kantoren, horeca en woningen komen. De realisatie is echter mislukt en kostte de gemeente € 40 mln.

Na het mislukken van de erfpachtdeal stelde het college van B en W dat de risico’s ten tijde van het afsluiten van de deal waren onderschat. Uit het onderzoek blijkt echter dat deze risico’s op dat moment wel degelijk bekend waren. Negatieve adviezen en stevige waarschuwingen van betrokken specialisten werden echter door voormalige topambtenaren als Adriaan Visser en Carl Berg in de wind geslagen. Uiteindelijk is op basis van onvoldoende zekerheid een onverantwoord besluit met grote financiële consequenties genomen.

Opeenvolgende colleges hebben de raad meermaals onjuist en onvolledig geïnformeerd over de risico’s van de erfpachtmaatregel Schiekadeblok. Risico’s werden niet genoemd of te rooskleurig voorgesteld.

Het erfpachtbesluit met vergaande financiële consequenties werd genomen in een gemeentelijke cultuur waarin weinig tot geen tegenspraak werd geduld. Betrokken topambtenaren voerden zelf de onderhandelingen met LSI (en de banken, met FGH bank als belangrijkste financier) en ‘checks & balances’ functioneerden niet naar behoren. Ook werden de criteria voor het al dan niet toepassen van de erfpachtmaatregel zo geformuleerd dat de gebiedsontwikkeling Schiekadeblok daarin paste.

De gemeente liet zich regelmatig door acties van LSI verrassen. Dit kwam onder meer doordat de gemeente een kennisachterstand had ten opzichte van LSI, door gebrekkige regie en veel personele wisselingen bij de gemeente.

Uiteindelijk heeft de gemeente met LSI en de betrokken financier in 2015 een minnelijke schikking getroffen. Dit kostte de gemeente ongeveer € 40 mln. Het college wilde dat LSI op geen enkele wijze betrokken zou blijven bij de toekomstige ontwikkeling van het Schiekadeblok. Dat is vanwege een langjarig overeengekomen huurcontract over het parkeerterrein in het Schiekadeblok echter niet het geval. Het college heeft een kans laten liggen om dat te voorkomen, aldus het rapport.

Eind vorig jaar stelde de gemeente een nieuw ambitiedocument vast voor het gebied, dat hoogbouw tot 150 meter mogelijk maakt en een programm met 60.000 m² nieuwbouw (zie foto).