Bijna tien jaar na het omvallen van de Twentse projectontwikkelaar Megahome lopen er nog diverse rechtszaken tegen bedrijf en eigenaar. Een ervan ligt nu bij de Hoge Raad; die lijkt definitief te gaan oordelen dat er is gefraudeerd voorafgaande aan het faillissement.
Het faillissement in 2016 deed veel stof opwaaien. Tal van nieuwbouwprojecten in Noordoost-Nederland vielen stil en de schuldenlast van Megahome - waar 51 vennootschappen onder hangen, tot aan de Seychellen - bleek opgelopen te zijn tot een slordige € 260 mln. Negen jaar na dato is het faillissement nog altijd niet afgewikkeld en de huidige curator Eringa, die onder meer door verkoop van grondposities een boedelsaldo van inmiddels € 88 mln onder zijn hoede heeft, is nog druk met diverse procedures over onbehoorlijk bestuur, schending van de boekhoudplicht en faillissementsfraude. Eringa's voorganger is al met pensioen.
Eigenaar verrijkte zichzelf
In oktober oordeelde het gerechtshof in Arnhem dat de topman en eigenaar van Megahome paulianeus handelde door grote bedragen naar zichzelf over te laten maken. Een stuk grond werd aan een eigen BV verkocht voor een veel hogere prijs dan de marktwaarde. Die handelingen deed de man terwijl hij wist dat de kans groot was dat zijn bedrijf zou omvallen: het geld - ruim € 2 mln - moet hij daarom terugbetalen. Bij de Hoge Raad ligt nu de zaak waarin aan de orde is of Megahome als bedrijf paulianeus heerft gehandeld in de aanloop naar het bankroet. Ja, zo oordeelden rechter en gerechtshof al eerder. De procureur-generaal heeft nu zijn conclusie genomen, zoals dat heet. Die conclusie wordt meestal overgenomen door de Hoge Raad; de definitieve uitspraak komt naar verwachting pas na de zomer.
Handelen met wetenschap
De grootste schuldeiser in het faillissement is de Rabobank, die nog € 170 mln tegoed zegt te hebben. De bank wist eerder een rechtszaak te winnen waarbij vanwege paulianeus handelen gondposities en hypotheken moesten worden doorgehaald, maar daartegen is beroep aangetekend. Rondom de verhouding met de bank draait ook de zaak die bij de Hoge Raad ligt. Met het uitbreken van de kredietcrisis werd de Rabobank wat strenger over de voorwaarden voor een lening van € 125 mln - in 2009 werd die lening zelfs stopgezet. Dat zorgde voor problemen bij Megahome, die met de bank over een oplossing ging praten. Dat resulteerde in diverse nieuwe overeenkomsten, waaronder zogeheten terugkoopovereenkomsten. Maar toen wist Megahome met een redelijke mate van waarschijnlijkheid al dat het bedrijf failliet zou gaan en dat er een tekort zou zijn, oordeelde het hof. Bovendien is duidelijk genoeg dat met de terugkoopovereenkomsten al "miljarden euro’s" gemoeid waren (aldus het hof eerder) en dat die schulden zo goed als zeker niet zouden worden terugbetaald. Bij de crediteuren is ook Vesteda, die een rekening van € 20 mln heeft openstaan.
Megahome probeert het bij de hoogste rechter met een staaltje juridische fijnslijperij. Er is sprake van pauliana (kort gezegd dus faillissementsfraude) als iemand bepaalde handelingen verricht, zoals het doen van betalingen of het aangaan van verplichtingen, terwijl al te verwachten is dat er een faillissement op komst is (het wetenschapsvereiste) en dat de crediteuren daaruit niet kunnen worden betaald - en dat daarmee dus anderen worden benadeeld. Bij Megahome was dat het geval, zo oordeelde het hof al. Daarbij werd het criterium gehanteerd dat pauliana bewezen is als gedurende een aantal samenhangende handelingen het vermoeden aanwezig kon zijn dat het bedrijf op de fles zou kunnen gaan. Er hoeft niet te worden aangetoond dat dat vermoeden bij al die handelingen afzonderlijk aanwezig was.
Megahome probeert het in cassatie met als argument dat het wetenschapsvereiste juist wel van toepassing moet zijn op alle afzonderlijk beoordeelde handelingen en niet alleen op het geheel. Maar de PG sluit zich aan bij de eerdere uitspraken en wijst de vordering af. Veel van de bezwaren worden verworpen omdat die volgens de PG berusten op een verkeerde lezing van de uitspraak van het hof, namelijk dat het uitgangspunt zou zijn dat Megahome al vanaf het begin van de betrokken handelingen wist dat een faillissement dreigde. Maar dat heeft het hof niet gesteld, aldus de PG: het gaat juist om de wetenschap die er was in het geheel van de handelingen voorafgaand aan het faillissement.
Witwassen via sportstichting
De eigenaar moet ook nog voor het hekje verschijnen omdat hij wordt verdacht van het witwassen van € 29 mln. Hij zou de gelden hebben weggesluisd via de bankrekening van een stichting die het sporten in het kleine dorpje Kraggenburg moest bevorderen, zo vermoedt het OM. Facturen blijken achteraf opgesteld, van activiteiten van de stichting is tot op heden niets gebleken. Na (sub)topschaatser Rob Hadders heeft Krabbenburg de laatste jaren geen groot sporttalent opgeleverd en de lokale FC staat puntloos onderaan in de zondag-vierde klasse.
De curator vermoedde al eerder dat de stichting diende als "geldcarrousel om het familiekapitaal in de familie te houden en verhaalsmogelijkheden van schuldeisers te frustreren", zo meldde het ANP. Hij wist al vier ton terug te krijgen via de rechter. De strafzaak tegen de eigenaar draait ook om het ontduiken van € 1,5 mln aan vennootschapsbelasting: hij zou valse facturen hebben opgesteld voor werk in Hongkong dat onder zijn leiding zou hebben plaatsgevonden.
De affaire heeft voor de drie kinderen van de eigenaar ook gevolgen gehad: ze hebben door hun vader geschonken panden op last van de rechter moeten inleveren.
