Kantoorgebouw Kraanspoor in Amsterdam-Noord belichaamt de ultieme droom van het Modernisme: een volledig transparant volume dat als een efemere wolk boven een onaangeraakte omgeving zweeft. Een gebouw dat juist doordat het zo min mogelijk ‘architectuur’ wil zijn, heeft een fabelachtige uitstraling op zijn omgeving. Gepubliceerd in Propertynl Magazine 2007 nr. 17
Kantoorgebouw Kraanspoor in Amsterdam-Noord belichaamt de ultieme droom van het
Modernisme: een volledig transparant volume dat als een efemere wolk boven een onaangeraakte
omgeving zweeft. Een gebouw dat juist doordat het zo min mogelijk ‘architectuur’
wil zijn, heeft een fabelachtige uitstraling op zijn omgeving.
Gepubliceerd in Propertynl Magazine 2007 nr. 17
door Egbert Koster
Het betonnen kraanspoor waar het gelijknamige kantoorgebouw
op staat is een relict van de voormalige NDSMwerf
in Amsterdam-Noord. Op de in 1952 gebouwde
betonnen kolos stonden tot begin jaren tachtig de twee
grootste rijdende hijskranen van de scheepswerf. Aan
het kraanspoor vond de afbouw van elders op de werf
tewatergelaten scheepsrompen plaats. Aan de landzijde
hesen de kranen scheepsonderdelen op die aan de waterzijde
op de schepen moesten worden gemonteerd.
In 1997 had architect Trude Hooykaas de ingeving om
het in ruïneuze staat verkerende kraanspoor te gebruiken
als kant-en-klare sokkel voor een hypermodern
kantoor. Aanvankelijk was zij van plan om het
project in eigen beheer te ontwikkelen en er zelf in
te trekken met haar eigen architectenbureau (OTH /
Ontwerpgroep Trude Hooykaas). Het lukte haar om de
geplande sloop af te wenden maar het in eigen beheer
realiseren van 12.500 m2 kantoor bleek een brug te ver.
Uiteindelijk wist zij de top van ING – waarvoor Hooykaas
in 2001 het interieur van het ING House ontwierp
– te overtuigen van de potenties van haar architectonische
‘visioen’.
Het resultaat is een gebouw met de zeldzame kwaliteit
dat het in het echt minstens zo science-fictionachtig
oogt als op de artist’s impressions. Vooral vanaf het
water gezien lijkt de 270 meter lange ijle glazen doos
als een luchtspiegeling boven de zwaar door de tand
des tijds getekende civieltechnische betonconstructie
te zweven. Dit komt doordat projectarchitecten Trude
Hooykaas en Julian Wolse oud en nieuw als letterlijk
gescheiden werelden uit verschillende tijdperken hebben
behandeld. De evident ooit voor een ander doel
gebouwde betonconstructie van het kraanspoor is door
hen opgevat als overblijfsel van een voorgaande cultuur
en, op een paar summiere betonreparaties en reinigingswerkzaamheden
na, volledig ongemoeid gelaten.
Het nieuw toegevoegde bouwvolume hebben zij, om
het autonome karakter van de betonnen mastodont te
onderstrepen, juist zo immaterieel en abstract mogelijk
gemaakt.
Asymmetrisch
Hoewel de robuustheid van het kraanspoor anders doet
vermoeden stond draagvermogen van de betonconstructie
slechts drie (lichte) kantoorverdiepingen toe. Omdat
de fundering aan de waterzijde wel iets zwaarder belast
kon worden dan aan de landzijde kraagt de bijna
veertien meter brede opbouw asymmetrisch buiten het
negen meter brede kraanspoor uit. De uitvoering en indeling
van de kantoren is een toonbeeld van eenvoud
en helderheid. Een volledig vrij indeelbaar staalskelet
draagt 70 mm dunne, aan de onderzijde in het zicht
gelaten betonvloeren (infra+ systeem) die van betonkernactivering
zijn voorzien. Verse ventilatielucht wordt
aangevoerd via de spouw van de dubbele gevel met een
‘ademende’ buitenschil van zelfsturende glazen lamellen
en direct bij binnenkomst wordt de lucht door convectoren
op temperatuur gebracht. De afvoer vindt via
sparingen van de bovengelegen verdiepingen plaats.
Voor de verwarming en koeling van het gebouw wordt
via warmtewisselaars warmte respectievelijk koude onttrokken
aan het water in het havenbekken dat op een
diepte van zes meter het hele jaar door tussen de tien
en twaalf graden is. Dankzij deze slimme techniek heeft
het gebouw, ondanks zijn ongunstige verhouding tussen
geveloppervlak en gebouwinhoud en volledig glazen
gevels, toch een aangenaam binnenklimaat en een normaal
energieverbruik.
Zoals gebruikelijk bij kantoorgebouwen met een enigszins
ruige ‘post-industriële’ uitstraling oefent ook kantoorgebouw
Kraanspoor grote aantrekkingskracht uit op
mediagerelateerde bedrijven. Het gebouw is al volledig
verhuurd voordat de aannemer de laatste fase heeft opgeleverd.
Mediabedrijf IdTV neemt als eerste en grootste
huurder bijna de helft van het totale vloeroppervlak
voor zijn rekening.
