Landelijke kantoren versterken greep

De crisis in de makelaardij voor commercieel
vastgoed doet zich het sterkst gelden op de
beleggingsmarkt. Landelijke makelaars hebben
daarom meer de regionale gebruikersmarkt opgezocht,
met als gevolg nog meer druk op de regionale
makelaar.

door Daphne Boiten en Petra Kooijman

PropertyNL Magazine Nr. 6 - 16 april 2010

In 't kort
• Transactievolume
een vijfde lager
dan in 2008
• Contractvernieuwingen
belangrijk
voor makelaars
• Concurrentiedruk
in de regio wordt
groter

In de preview van de PropertyNL Top-101
Makelaars in de vorige editie werd de focus gericht op
de beleggingsmakelaar. Relatief is de teruggang daar
het sterkst. Het investeringsvolume van de toptien
beleggingsmakelaars is bijna gehalveerd ten opzichte
van het investeringsvolume over 2008.
Op de gebruikersmarkt heeft de adviseur zijn inkomsten
veel minder terug zien lopen. Dit is vooral te danken
aan de vele contractverlengingen waarbij in 2009
bemiddeld werd. Het opgenomen aantal vierkante
meters kantoorruimte en bedrijfsruimte belandde in
2009 met een daling van respectievelijk 31% en 39%
wel in een vrije val. De contractverlengingen en contractvernieuwingen
waarbij de makelaars als adviseur
een belangrijke rol speelden, stegen in 2009 explosief
tot bijna 700.000 m² kantoorruimte. De cijfers
die zijn samengesteld door Property Research in samenwerking
met de partners in RealNext, laten zien
dat DTZ Zadelhoff leider is op de gebruikersmarkt en
Jones Lang LaSalle en CB Richard Ellis strijden om de
eerste positie van beleggingsmakelaar.
Grootste
DTZ Zadelhoff is de grootste vastgoedadviseur in
de categorieën kantoorruimte, bedrijfsruimte en
winkels. In de categorie beleggingen moet DTZ Zadelhoff,
net zoals vorig jaar, Jones Lang LaSalle, CB
Richard Ellis en Cushman & Wakefield voor zich dulden.
Jones Lang LaSalle en CB Richard Ellis nemen
de tweede positie in onder de beleggingsmakelaars.
De verschillen zijn verwaarloosbaar. Dit betekent dat
CB Richard Ellis naar verhouding in 2009 goed heeft gepresteerd.
Om de PropertyNL Top-101 Makelaars representatiever
te maken is een aantal jaren geleden besloten om
de transacties te wegen naar mogelijk courtage. Het
gaat om een grove weging die is ingesteld om makelaars
met bij wijze van spreken volumineuze kippenhokken
niet de ranglijst te laten aanvoeren. Property
Research beschikt echter niet over de onderliggende
contracten, dus kan de weging in de praktijk anders
uitvallen. Het doel van deze weging is dus niet om
het echte courtage-inkomen te achterhalen, maar het
relatieve belang van de organisatie op de ranking aan
te geven. Deze nuancering geldt uiteraard ook voor
de gehele ranglijst. Sommige vastgoedadviseurs uit
de lijst hebben talrijke disciplines onder één dak. Het
is dus zo dat dit onderzoek niet iets zegt over omzet,
laat staan winstgevendheid van de organisaties. Dit
onderzoek laat alleen zien hoe de aanbieders van deze
diensten ten opzichte van elkaar in een bepaald jaar
hun invloed laten gelden bij gebruikers- en beleggerstransacties.
Opvallend
De laatstgenoemde categorie is het domein van Jones
Lang LaSalle en CB Richard Ellis. CBRE had een
opvallend jaar. Door het stilvallen van de beleggingsmarkt
in 2009 moesten de makelaars theoretisch een
flinke teruggang in courtage-inkomsten incasseren,
uiteenlopend van 29% voor DTZ Zadelhoff en 86%
voor Van Gool Elburg Vastgoedadviseurs. De enige
die theoretisch een hoger courtage-inkomen over
beleggingstransacties had dan in de vergelijkbare onderzoeksperiode
in 2008 was CB Richard Ellis. Deze
vastgoedadviseur dankt dit resultaat aan de betrokkenheid
van de twee grootste beleggingsverkopen
van 2009: de verkoop van de RHEA-portefeuille (€
376 mln) waarbij ook Westbroek Commercieel Onroerend
Goed was betrokken en de verkoop uit de
Progress-portefeuille (€ 223 mln).
verschil
Op zichzelf is in de topdrie van de ranglijst niets gewijzigd,
maar doordat CB Richard Ellis niets heeft ingeleverd,
maar de nummers één en twee wel, kruipt CBRE
dichter naar de tweede positie toe, terwijl het verschil
met plaats vier juist groter is geworden. De lijst laat
zien dat de geschatte provisie bij de meeste makelaars
veel lager uitvalt dan vorig jaar. Dat is uiteraard het gevolg
van de teruggang van het totale aantal transacties
waarop de PropertyNL Top-101 Makelaars is gebaseerd.
Het aantal is met eenvijfde of wel 20% afgenomen
ten opzichte van 2008. Bovendien zijn de gemiddelde
huurprijzen voor kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte
in 2009 lager uitgevallen. Voor beleggingen wordt de
provisie gebaseerd op de gerealiseerde koopsom, die
eveneens relatief lager ligt dan in voorgaande jaren. De
verminderde inkomsten uit transacties leiden ertoe dat
het nog belangrijker wordt voor vastgoedadviseurs om
ook andere diensten aan te bieden. Deze trend werd
vorig jaar al gesignaleerd en zet nu verder door.
Uit de onderzoeken op het lagere aggregatieniveau
van de regio komt een verrassend beeld naar voren.
Landelijk opererende kantoren hebben hun greep op
de regio’s versterkt. Daarbij gaat het niet alleen om de
grootste internationale kantoren. Een afgesplitste makelaar
als Appelhoven beperkt zich al lang niet meer
alleen tot de Randstad maar is in het onderzoeksjaar
ook actief geweest in het KAN-gebied. De hoge positie
in deze regio dankt deze makelaar aan een aantal
verhuurtransacties in Zevenaar in opdracht van British
American Tobacco. Het komt vaker voor dat één grote
klant een nationale of soms zelfs internationale advisering
bewerkstelligt. Maar ook landelijke kantoren zoals
Jones Lang LaSalle en Savills staan in de toptien van
de KAN-regio, alhoewel ze daar geen kantoren hebben.
Daarvoor is Nederland dus compact genoeg. Ook in de
regio Noord zien we landelijke partijen zoals als Jones
Lang LaSalle, CB Richard Ellis, Van Gool Elburg en
Savills terug in de toptien van deze regio. Het marktaandeel
van de landelijke partijen in deze regio is ten
opzichte van 2008 zelfs meer dan verdubbeld. Zonder
specifiek kantoor hebben deze vastgoedadviseurs vorig
jaar een derde van de markt in handen gehad.
De PropertyNL Top-101 Makelaars laat zelfs bij de
marktleider DTZ Zadelhoff de vlag in de twee regiovestigingen
uitgaan. De marktleider heeft in de
loop der jaren namelijk lang niet overal de marktleiderspositie
kunnen krijgen ten opzichte van de vaak
meer lokale spelers. In de regio Haaglanden wist
DTZ Zadelhoff Den Haag namelijk na enkele jaren
afwezigheid weer de top-1-positie te heroveren. Ook
in de regio Haarlemmermeer heeft DTZ Zadelhoff
de eerste plaats teruggepakt. In Flevoland heeft DTZ
Zadelhoff echter de eerste plaats moeten afstaan
aan Arcuris Makelaars. Deze makelaar uit Almere
is voortgekomen uit Meeùs die in het afgelopen jaar
eindelijk de banden met aandeelhouder Aegon wist
door te knippen. Arcuris is met name actief op het gebied
van bedrijfsruimte. De naam Meeùs is overigens
nog springlevend. In de regio Zuid-Oost Brabant is
Meeùs aan een opvallende comeback begonnen. Ook
het kantoor in de regio Haaglanden heeft zich in verhouding
tot de concurrentie goed geweerd. Deze locale
specialisten hebben zich daardoor ook landelijk
redelijk weten te handhaven op de gebruikersmark.
Op de markt voor kantoorruimte is het marktaandeel
duidelijk verbeterd, op de bedrijfsruimte is Meeùs
iets gezakt. De beleggingsmarkt was voor Meeùs vorig
jaar nog slechter dan gemiddeld. Het grote regionale
samenwerkingsverband Dynamis heeft vorig
jaar op veel terreinen een teruggang laten te zien die
nog groter was dan op grond van de markt verwacht
kon worden.
De conclusie van deze PropertyNL Top-101 Makelaars
is dat de regionale makelaar het in 2009 nog
moeilijker had dan de andere makelaars. Dit is des
te vervelender omdat uit de cijfers van de NVM ook
valt af te leiden hoe moeilijk de makelaars met woningen
het hadden. De kantoren met zowel commercieel
vastgoed als woningen konden dus geen kant op. Dit
heeft geleid tot faillissementen, waaronder in Noord-
Nederland Boelens Jorritsma, partner in Dynamis,
die het meest in de publiciteit is gekomen.
marktaandeel
Door het verdwijnen van Boelens Jorritsma met
kantoren in Groningen, Drenthe en Friesland zijn
de kaarten in de noordelijke provincies opnieuw geschud.
Kooistra Feenstra Bedrijfsmakelaars verkreeg
vorig jaar een stevig marktaandeel in Groningen. Ook
Hofbeek Bedrijfsmakelaardij timmert onder leiding
van Ellen van der Kley stevig aan de weg. Het wegvallen
van zo’n belangrijke partij als Boelens Jorritsma
biedt in Groningen meer plek voor een jong team van
VosHoving en een kantoor met een lange geschiedenis
zoals Hellema. Hellema heeft een bedrijfsmakelaarsunit
opgezet en verwacht in 2010 de vruchten
daarvan te kunnen plukken.
In het zuiden werden portefeuilles herschikt: LBB en
Naber Bedrijfsmakelaars gingen samen en nemen nu
een stevige positie in Midden-Brabant. Bossers & Fitters
nam begin 2009 het Eindhovense kantoor Van
Engelen over. Het kantoor onder leiding van Peter
Bossers kreeg hiermee meer greep op de regio ten
zuidoosten van Eindhoven. In de regio Breda is Van
de Water met een opmars bezig. Nog verder naar het
zuiden ziet Van de Laar Makelaars zijn positie in Zuid-
Limburg bevestigd. De crisis heeft dan wel geleid tot
een iets groter aandeel van landelijke makelaars, maar
van de langverwachte concentratie in de makelaardij
is in dit onderzoek nog geen bewijs geleverd. Het procentuele
aandeel van de zes internationale partijen
blijft in 2009 exact gelijk aan 2008. Ook toen hadden
deze partijen gezamenlijk bijna de helft van de markt
in handen. Op de gebruikersmarkten is het aandeel
van deze partijen wel iets toegenomen, echter niet in
die mate dat dit ook tot uitdrukking komt in de totale
provisie. Dit jaar heeft CB Richard Ellis een kantoor in
Rotterdam geopend, terwijl ook andere internationale
partijen voorzichtig met expansieplannen komen.
De Top-101 Makelaars is samengesteld op
basis van 6929 bij PropertyNL gemelde
gebruiks- en beleggingstransacties met een
opgegeven transactiedatum in 2009. In oktober
vorig jaar werd een brief uitgestuurd
naar alle makelaarskantoren in Nederland
met het verzoek nog niet gemelde transacties
te melden en om de reeds gemelde
transacties te controleren op juistheid en
volledigheid. Dit leidde tot het aanleveren
van vele nog niet eerder gemelde transacties.
Deze transacties werden door het researchteam
gecontroleerd en ingevoerd. In de
laatste onderzoeksfase werden ter verificatie
overzichten verstuurd en vragen voorgelegd
aan betrokken makelaarskantoren. En daar
waar op eerdere verzoeken om meer informatie
zoals om namen van huurders en/of
kopers of ontbrekende huurprijzen en koopsommen
niet werd gereageerd, kwam nu in
een groot aantal gevallen het antwoord wél.
Daarmee vormt de Top-101 Makelaars ranglijst
vooral een kwalitatieve en kwantitatieve
versterking van opname- en beleggingscijfers
en vormt hiermee een belangrijke bijdrage
aan de transparantie.
Nadat de ontvangen antwoorden, waren verwerkt
kon met het opschonen van de transactieoverzichten
beginnen. Dit betekende
dat de 6929 transacties werden gefilterd op
grootte (in geval van gebruikstransactie) en
prijs (in geval van beleggingstransacties).
Vervolgens werden die transacties eruitgehaald
die weliswaar in 2009 bij PropertyNL
waren gemeld, maar waarbij 2008 als transactiedatum
was aangegeven. Ook transacties
met 2010 als transactiedatum maken geen
deel uit van dit onderzoek. Na correctie voor
minimaal metrage en investeringsbedrag
resteerde een bestand van meer dan 4844
transacties commercieel onroerend goed.
Onderzoeksmethode
Deze transacties werden uitgesplitst naar
twee soorten: gebruikstransacties en beleggingstransacties.
Onder de gebruikstransacties
worden gerekend: huur, onderhuur,
koop voor eigen gebruik en koop ten behoeve
van herontwikkeling (met uitzondering
van die transacties die als belegging kunnen
worden aangemerkt). Ook huurverlengingen
zijn in het onderzoek meegenomen.
Bij de gebruikstransacties wordt onderscheid
gemaakt tussen drie vastgoedtypen: kantoorruimte,
bedrijfsruimte en winkelruimte.
Tot de beleggingstransacties worden zowel
feitelijke beleggingstransacties als saleand-
lease-back-transacties gerekend. Beleggingstransacties
kunnen zowel commercieel
vastgoed als pakketten woningen omvatten.
Grond- en horecatransacties zijn zowel bij
de gebruiks- als bij de beleggingstransacties
buiten beschouwing gelaten.
Bij de voor dit onderzoek gebruikte data is
een aantal criteria gehanteerd. Zo bedraagt
de ondergrens voor kantoren 200 m2, voor
bedrijfsruimte 500 m² en voor winkels
200 m² of een jaarhuurprijs vanaf € 22.000
per jaar dan wel een koopsom (indien voor
eigen gebruik vanaf € 225.000. Voor beleggingstransacties
geldt als ondergrens een
koopsom van € 1 mln.
Op basis van de uitkomsten van het transactieonderzoek
zijn de diverse ranglijsten
samengesteld. De landelijke ranglijst is opgesteld
aan de hand van de geschatte provisie-
inkomsten per makelaar. Deze schattingen
van de provisie-inkomsten moeten
nadrukkelijk niet worden opgevat als de
werkelijke omzetten, maar puur gezien
worden als een indicatie voor de relatieve
marktaandelen.
Berekening provisie
In het onderzoek is de ‘provisie’ berekend per
landelijke makelaar en dus niet per vestiging.
Ook de verschillende kantoren van samenwerkingsverbanden
zijn samengevoegd. Het gaat
daarbij om Dynamis en IBG Makelaars.
Om de geschatte provisie te bepalen is gebruikgemaakt
van een aantal factoren. Voor
gebruikstransacties is het verhuurde of verkochte
metrage als uitgangspunt genomen.
Als makelaars bij een transactie collegiaal zijn
opgetreden is het metrage naar rato verdeeld.
Bij twee collegiale makelaars is als verdeling
50-50% gehanteerd.
Een tweede factor is de gemiddelde huurprijs
per m². PropertyNL heeft op basis van de
aanbodprijzen de gemiddelde gewogen huurprijs
per m² per provincie per gebruikssoort
bepaald. Voor de agglomeraties Amsterdam,
Rijnmond, Haaglanden, Utrecht en Eindhoven
zijn de gemiddeld gewogen huurprijzen
apart berekend. Transacties in deze regio’s
wegen zwaarder mee in het onderzoek omdat
hier nu eenmaal de gemiddelde huurprijs
hoger ligt en dus ook de provisie hoger is.
Omdat de huurprijzen voor winkels een veel
grotere spreiding hebben, is bij de berekening
van de gemiddeld gewogen huurprijs
onderscheid gemaakt naar de gemiddelde
huurprijzen voor diverse winkelsteden. Zo is
voor de duurste acht winkelsteden (Amsterdam,
Utrecht, Den Haag, Rotterdam, Maastricht,
Arnhem, Eindhoven en Den Bosch)
op basis van aanbodprijzen een gemiddelde
huurprijs van € 300 per m² genomen. Voor
diverse middelgrote steden (zoals Zwolle,
Breda, Leiden, Alkmaar, Groningen) is een
huurprijs van € 200 per m² gehanteerd. Voor
de overige gemeenten is een huurprijs van €
100 per m² genomen.
Bij beleggingstransacties is de totale koopsom
als uitgangspunt gebruikt. Ook hier
geldt dat wanneer makelaars collegiaal zijn
opgetreden, de koopsom gewogen wordt
meegenomen. Voor de beleggingstransacties
is uitgegaan van een provisie van 1% over de
(eventueel gewogen) aankoopsom. Daarnaast
is een correctie aangebracht voor transacties
van € 50 mln en groter: voor transacties tussen
€ 50 en € 100 mln is een tarief van 0,75%
gehanteerd. Transacties van meer dan € 100
mln zijn uitgerekend op een tarief van 0,5%.
Voor de gebruikstransacties is uitgegaan van
een provisie van 14% over de huur van het
eerste jaar.
Naast de geschatte provisie wordt in de rating
ook de totaalsom weergegeven van het metrage
waarbij de makelaar betrokken is geweest
in 2009. In deze som worden ook transacties
waarbij collegiaal werd opgetreden volledig
meegerekend. Hierdoor kan de positie van
een makelaar in de ranking die is opgesteld
naar metrage afwijken van de ranking die is
opgesteld op basis van de geschatte provisie.

Type transactie en type vastgoed:

Metrage:
Kantoorruimte: vanaf 200 m²
Bedrijfsruimte: vanaf 500 m²
Winkelruimte: vanaf 200 m² of
een jaarhuur
vanaf € 22.000 of
een koopsom vanaf € 225.000
Beleggingstransacties: vanaf € 1.000.000.
Provisie
gebruikstransacties: 14%
beleggingstransacties:
€ 1 - 49 mln 1% provisie
€ 50 - 99 mln 0,75 % provisie
v.a. € 100 mln 0,5 % provisie


1 1 DTZ Zadelhoff

Provisie: € 22.530.000 | Beleggingen: € 515.014.000
704.000 m² | 812.000 m² | 64.750 m2

Sinds de start van deze ranking heeft DTZ
Zadelhoff een sterke positie op de gebruikersmarkt
en blijft met afstand de nummer één
van Nederland. Op de kantoorruimtemarkt
wist de onderneming zijn positie goeddeels
te behouden, in bedrijfsruimte en winkelruimte
heeft het bedrijf een veer moeten laten.
Hoewel nog ruim de grootste, slinkt over de
hele linie de voorsprong op de nummer twee,
Jones Lang LaSalle.

2 2 Jones Lang LaSalle

Provisie: € 15.440.000 | Beleggingen: € 974.025.000
368.500 m² | 317.500 m² | 28.500 m2

Jones Lang LaSalle blijft met zijn rol in beleggingen
met een gezamenlijke waarde van €
974.025.000 de belangrijkste beleggingsmakelaar
van de Nederlandse vastgoedmarkt. De
onderneming voelt wel de hete adem in de
nek van de nummer drie, CB Richard Ellis. Op
de gebruikersmarkt moet JLL de nummer één
ver voor zich laten. In kantoorruimte deed de
makelaar toch iets betere zaken dan een jaar
eerder.

3 3 CB Richard Ellis

Provisie: € 12.587.000 | Beleggingen: € 942.918.000
267.500 m² | 81.000 m² | 44.000 m2

Nummer drie CB Richard Ellis trok in 2009
een opvallende spurt in het investeringsvolume
van zijn beleggingstransacties. Door de
rol in de verkoop van twee belangrijke beleggingsportefeuilles
- RHEA en Progress - wist
de makelaar een sterk resultaat neer te zetten.
Hierdoor liep de onderneming fors in op
de langjarige koploper in dit marktsegment,
Jones Lang LaSalle. De afstand tussen die
twee slonk tot een overzichtelijke € 31 mln.

4 6 Cushman & Wakefield

Provisie: € 7.492.000 | Beleggingen: € 608.772.000
58.500 m² | 29.500 m² | 17.750 m2

Door vooral zijn betrokkenheid bij de verkoop
van de vastgoedportefeuille van Stichting
Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars
(SBZ) promoveert Cushman & Wakefield
naar een vierde plaats in de ranglijst. Het
internationale bedrijf is in de Nederlandse
markt vooral actief als beleggingsmakelaar,
waardoor de effecten van de crisis volop
werden gevoeld. In de minder belangrijke
gebruikersmarkt ging het in 2009 beter.

5 4 Dynamis

Provisie: € 7.084.000 | Beleggingen: € 149.290.000
209.500 m² | 220.000 m² | 34.500 m2

De samenwerkingsorganisatie van elf regionale
makelaars Dynamis moet één plekje
inschikken om Cushman & Wakefield voor te
laten gaan. Op de beleggingsmarkt zagen zij
de waarde van hun transacties halveren, op
de gebruikersmarkt daalden de metrages kantoor-,
bedrijfs- en winkelruimte met respectievelijk
26%, 53% en 27%. Het faillissement van
Boelens en Jorritsma als gevolg van de crisis
heeft zijn effect niet gemist.

6 9 Savills Nederland

Provisie: € 3.251.500 | Beleggingen: € 196.329.000
92.500 m² | 15.000 m² | 0 m2

Beleggings- en kantorenspecialist Savills
Nederland, dat aan de weg timmert met een
jong team, heeft zijn beleggingsvolume in
2009 gevoelig zien afnemen. Dat de makelaar
toch met drie plaatsen stijgt, is vooral te danken
aan de kracht die Savills in de kantorenmarkt
toont. In die markt bleef het metrage
goed op peil met een kleine 92.500 m², terwijl
in bedrijfsruimten het aantal vierkante meters
bijna verviervoudigde tot ruim 15.000.

7 7 Meeùs Bedrijfshuisvesting

Provisie: € 3.124.500 | Beleggingen: € 26.345.000
118.200 m² | 104.000 m² | 21.000 m2

Meeùs Bedrijfshuisvesting blijft stabiel op een
zevende plaats. Het beleggingsvolume maakt
weliswaar een forse duikeling met een terugval
van 65%, maar op de gebruikersmarkt
doet de makelaar het beter met name in de
kantoor- en de winkelruimtemarkt. Meeùs is
in mindere mate een speler in de Randstad,
het bedrijf moet het vooral hebben van zijn
regionale positie.

8 5 HB Kroese Paternotte

Provisie: € 3.073.000 | Beleggingen: € 217.728.700
210 m² | - m² | 38.500 m2

Winkelspecialist HB Kroese Paternotte staat
dit jaar drie plaatsen lager. De makelaar kon
in 2008 nog profiteren van de oplevering van
omvangrijke winkelprojecten als Stadshart
Almere en het Tilburgse winkelcentrum aan
het Pieter Vreedeplein. Door het ontbreken
van zulke klappers in 2009 moet HB Kroese
Paternotte dit jaar meters inleveren, om precies
te zijn: 64% van de score een jaar eerder.
Ook het beleggingsvolume viel fors terug.

9 14 IBG Makelaars

Provisie: € 2.123.000 | Beleggingen: € 45.745.000
42.750 m² | 120.500 m² | 11.500 m2

De regionale specialisten van IBG maken een
flinke spurt omhoog: van veertien naar negen.
De provisie bleef in 2009 vrijwel stabiel,
waardoor dit samenwerkingsverband van
een aantal regionale partijen vijf plekken won
op de concurrentie, die moest inleveren. Bescheiden
plusjes wisten de IBG-makelaars te
realiseren op de winkelruimtemarkt en in het
beleggingsvolume. In de overige segmenten
van de gebruikersmarkt was het iets minder

10 10 3stone Real Estate

Provisie: € 2.097.000 | Beleggingen: € 128.700.000
49.500 m² | 13.900 m² | 0 m2

Na een forse klim een jaar eerder, houdt 3stone
Real Estate dit jaar zijn plaats in de toptien.
De provisie viel met krap een derde terug, naar
iets boven de € 2 mln. De uitstekende score
in beleggingsdeals in 2008, met onder meer
het nieuwbouwkantoor van Irdeto, bleek in
2009 lastig te evenaren. In de gebruikersmarkt
zag het jonge bedrijf 3stone de metrages in
kantoorruimte en bedrijfsruimte spectaculair
groeien met respectievelijk 274% en 772%.

11 8 Van Gool Elburg

Provisie: € 2.021.900 | Beleggingen: € 33.905.000
76.500 m² | 11.100 m² | - m2

Lukte het Van Gool Elburg vorig jaar nog een
plaats in de toptien te behouden, dit jaar valt
het Amsterdamse kantoor er net buiten. De
afgelopen jaren profiteerde de makelaar van
de acquisities van vooral Duitse fondsen.
Nu deze partijen minder actief zijn, moet het
bedrijf inleveren: het beleggingsvolume viel
met 86% terug. Op de kantoor- en bedrijfsruimtemarkt
waren de prestaties wisselend. In
kantoren deed het bedrijf het aanzienlijk beter

12 24 Van Dijk & Ten Cate
Vastgoedadviseurs

Provisie: € 1.971.000 | Beleggingen: € 75.668.000
54.800 m² | 12.800 m² | - m2

Terug in de buurt van de toptien! Een jaar
geleden viel Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs
terug van de achtste plaats naar de
24ste. Aanleiding was toen het vrijwel stilvallen
van de beleggingsmarkt in 2008. Nu maakt
Van Dijk & Ten Cate een comeback op de
twaalfde plaats. Motor was de groei van het

13 11 Appelhoven
Vastgoedadviseurs
beleggingsvolume met 441%.

Provisie: € 1.933.000 | Beleggingen: € 199.656.750
18.200 m² | 50.600 m² | 2.050 m2

Appelhoven Vastgoedadviseurs blijft net als
in de voorgaande twee jaren net buiten de
toptien. Het in 2004 opgerichte kantoor is gespecialiseerd
in beleggingsdeals. Het volume
in dit segment daalde ten opzichte van een
jaar eerder met zo’n 15%. Meer activiteit in de
gebruikersmarkt zorgde ervoor dat het verlies
in de ranking beperkt bleef.

14 21 Holland Realty
Partners

Provisie: € 1.892.000 | Beleggingen: € 105.378.500
49.000 m² | 1.700 m² | - m2

Het Amsterdamse Holland Realty Partners, gelieerd
aan Atis Real, maakt dit jaar een stevige
entree in de top-20. Het bedrijf heeft de projecten
van de in februari 2009 failliet verklaarde
bouwer Van Hoogevest in portefeuille. In
2009 is daaruit voor een bedrag van € 50 mln
verkocht. Heel wat op een beleggingsvolume
met een totale waarde van € 9 mln.

15 15 RSP Makelaars
’s Hertogenbosch CV

Provisie: € 1.647.000 | Beleggingen: € 47.520.000
36.000 m² | 49.500 m² | 19.100 m2

De Bossche bedrijfsmakelaar RSP Makelaars
blijft opnieuw stabiel in de Top-101.
De volumegroei in beleggingen, een bijna
verdubbeling tot een waarde van € 47,5
mln, ging gepaard met een halvering in het
metrage aan bedrijfsruimte. Groei zat er wel
in de metrages in de segmenten kantoren
en winkelruimte.

16 17 Nadorp Bedrijfsmakelaars

Provisie: € 1.627.500 | Beleggingen: € 73.605.000
47.800 m² | 8.600 m² | 1.080 m2

De Haagse bedrijfsmakelaar Nadorp, vooral
actief in de regio Haaglanden, zet opnieuw
een stapje omhoog in de Top-101. De activiteiten
zijn gespreid over alle segmenten van
de gebruikersmarkt. Toch richt het bedrijf
zijn aandacht meer en meer op beleggingstransacties
in het hele land. Het volume
hierin steeg met ruim 5% tot een waarde
van € 73,6 mln.

17 91 Westbroek Commercieel
Onroerend Goed Advies

Provisie: € 1.423.000 | Beleggingen: € 278.970.000
520 m² | - m² | - m2

Een spectaculaire stijging boekt de Amsterdamse
makelaar Westbroek Commercieel
Onroerend Goed Advies. Het bedrijf is
opgezet door de voormalige Cushman &
Wakefield-medewerker Rochus Westbroek.
De nieuwe positie kan vrijwel volledig worden
toegeschreven aan de betrokkenheid bij een
deel van de verkoop van de RHEA -portefeuille
door ING RE IM aan een consortium.

18 19 Basis Bedrijfshuisvesting

Provisie: € 1.374.500 | Beleggingen: € 57.665.350
19.500 m² | 26.100 m² | 11.120 m2

Eén plaats winst voor de Leidse bedrijfsmakelaar
Basis Bedrijfshuisvesting, met vier
kantoren in Leiden, Alphen aan de Rijn,
Gouda en Zoetermeer. Basis zag het beleggingsvolume
halveren, maar scoorde beter
in de gebruikersmarkt. Het metrage in met
name de kantoorruimte- en winkelruimtemarkt
liep het afgelopen jaar op, met respectievelijk
20% en 258%.

19 12 DRS Makelaars

Provisie: € 1.310.500 | Beleggingen: € 43.870.000
47.000 m² | 3655 m² | - m2

Het Amsterdamse makelaarskantoor DRS
Makelaars duikelt fors binnen de top-20. Een
trendbreuk met de voorgaande jaren, waarin
de makelaar elk jaar wel een plaatsje wist te
klimmen. Nu levert DRS in alle segmenten
van de gebruikersmarkt meters in. In het
beleggingsvolume maakt het bedrijf wel een
sprong, van € 26,4 mln naar € 43,9 mln.

20 20 NL real estate

Provisie: € 1.208.000 | Beleggingen: € 86.000.000
21.500 m² | 7100 m² | - m2

NL real estate, dat sinds 2008 als associate
office deel uitmaakt van het Knight
Frank-netwerk, houdt zijn 20ste plaats. De
stabiliteit van deze jonge makelaar - door
drie partners opgericht in 2006 - komt uit
een lichte groei in het beleggingsvolume
die een kleine daling in de metrages op de
gebruikersmarkt goeddeels compenseerde.

21 16 Colliers International

Provisie: € 1.207.000 | Beleggingen: € 26.000.000
34.500 m² | 33.300 m² | 3200 m2

In drie jaar tijd maakt Colliers International
in de Top-101 een hinkstapsprong van de
10de, via de 16de, naar de 21ste plaats.
Opnieuw daalt het beleggingsvolume van de
makelaar met vestigingen in Amsterdam en
Eindhoven. Op de gebruikersmarkt scoort
Colliers over de gehele linie iets lager

22 25 WPM Nederland

Provisie: € 1.183.500 | Beleggingen: € -
4480 m² | 660 m² | 42.000 m2

Winkelmakelaar WPM Groep zet zijn
opmars voort en klimt drie plaatsen. In de
winkelruimtemarkt realiseerde het bedrijf
een gezonde groei in meters van 34.500
m² vorig jaar naar 41.935 m² nu. Het aantal
kantoormeters daalde met tweederde, terwijl
het beleggingsvolume - in 2008 goed voor
22,8 mln - totaal verdampte.

23 18 Bossers & Fitters
Bedrijfshuisvesting

Provisie: € 1.065.000 | Beleggingen: € 16.585.000
15.880 m² | 69.500 m² | 5800 m2

Bedrijfsmakelaar Bossers & Fitters in Eindhoven
nam half maart vorig jaar branchegenoot
Van Engelen over, die vorig jaar op plaats 85
stond. Daarmee verwierf de makelaar het
gewilde internetdomein www.bedrijfshuisvesting.
nl. De aankoop bracht echter geen hogere
plaats in de ranglijst.

24 13 Statement Real Estate

Provisie: € 1.057.500 | Beleggingen: € 66.470.000
11.700 m² | 29.200 m² | - m2

De Utrechtse makelaar Statement Real Estate
duikelt uit de top-20. Over de hele linie
moest de onderneming in 2009 inleveren.
Het beleggingsvolume daalde met ruim een
kwart tot ruim € 66 mln en ook het metrage
van de transacties in de gebruikersmarkt
waarbij Statement adviseerde viel met circa
de helft terug

25 26 De Mik
Bedrijfshuis