Koepel Breda naar Being en VDD

De voormalige Penitentiaire Inrichting De Boschpoort is een monumentaal complex uit 1886 met een bijzondere ontstaansgeschiedenis. Vanaf 1870 is Johan Metzelaar (1818-1897) ingenieur-architect der Gevangenissen en Gerechtsgebouwen. In opdracht van het rijk ontwerpt hij de gebouwen. Voor de gevangenis in Bred  bedenkt hij iets revolutionairs: een koepelgevangenis. In plaats van lange gangen met cellen naast en tegenover elkaar, plaatst hij de cellen in een ring. Vier ringen boven elkaar met daarop een koepel als dak leveren ruim 200 cellen op. 

Het idee van een koepelgevangenis komt niet van Metzelaar zelf, maar hij is wel de eerste ter wereld die het in de praktijk toepast. Dat maakt de Koepelgevangenis van Breda erg bijzonder. Net als zijn bijna gelijke ontwerpen voor gevangenissen in Arnhem en Haarlem. 

De koepelgevangenis aan de Nassausingel 26 ligt op een strategische plek in de stad, op slechts 7 minuten lopen vanaf het NS-station Breda Centraal en 7 minuten lopen naar het centrum. Verder grenst het aan het Chassé terrein en de binnenstad. Het  koepelcomplex bestaat uit twee hoofdonderdelen: de koepelgevangenis en het gerechtsgebouw met het Huis van Bewaring. Andere onderdelen van het complex zijn o.a. het poortgebouw, een kerkgebouw en werkplaatsen. Het totale complex heeft een omvang van circa 37.000 m² bruto vloeroppervlak en het terrein is circa 33.000 m² groot.

Sinds 2014 doet de  ‘Penitentiaire Inrichting De Boschpoort’, geen dienst meer als gevangenis. De deuren van het monumentale complex gaan open en de Bredanaars nemen het over. Er zijn ateliers en kantoorruimten te vinden en sinds kort wonen er tijdelijk Oekraïense vluchtelingen.

Het Rijksvastgoedbedrijf zette de koepelgevangenis in maart 2021 in de verkoop middels een openbare inschrijving met uitgebreide voorselectie. Partijen moesten voldoende ervaring hebben met het (her)ontwikkelen van soortgelijke projecten. Een beoordelingscommissie beoordeelde vervolgens de ingediende visies aan de hand van een beoordelingskader. 

De nieuwe eigenaren Being en VDD Project Development zullen het lang afgesloten gevangeniscomplex gaan verbinden met de rest van de stad. Met hun visie voor een toegankelijk terrein voor wonen, werken, vrije tijd en cultuur, moeten zij de komende jaren nieuw leven in dit karakteristieke Bredase erfgoed blazen.