Corporaties en gemeenten hebben de overheid hard nodig om het woningtekort aan te pakken, zo betoogt de Autoriteit woningcorporaties (Aw) in de Staat van de corporatiesector 2025.
De Aw vindt dat er ingrijpende maatregelen moeten worden getroffen om meer mogelijkheden te creëren voor de bouw van corporatiewoningen. "Die ontbreken op dit moment. Provincies en gemeenten hebben bovendien extra tijd en inzet nodig om beter te sturen op de programmering en de grondprijzen. Gemeenten hebben een centrale rol in de nieuwbouw. Zij hebben hierbij meer steun van het Rijk nodig.
Het aantal corporatiewoningen is sinds de verzelfstandiging van corporaties in 1995 op hetzelfde niveau van circa 2,3 miljoen gebleven. "Dat terwijl er in Nederland wel bijna 2 miljoen huishoudens zijn bijgekomen."
Nieuwbouw is deels vervanging
In 2023 hebben corporaties volgens cijfers van de Aw 17.000 woningen gebouwd; vorig jaar komen ze volgens voorlopige cijfers uit rond de 21.000 woningen. "Een deel hiervan is echter vervanging van de gemiddeld 7.000 verouderde woningen en woningen die corporaties verkopen. Corporaties verkopen wel steeds minder woningen. De corporatievoorraad groeit maar langzaam. In 2023 met netto zo'n 8.000 woningen en in 2024 naar verwachting met ongeveer 10.000."
Prestatieafspraken
De Aw heeft nog altijd haar bedenkingen bij de Nationale prestatieafspraken die rijk, corporaties en gemeenten hebben gemaakt, ook al zijn die eind vorig jaar bijgesteld. "In 2029 moet volgens de Nationale prestatieafspraken de nieuwbouw door corporaties zijn gestegen naar 30.000 sociale huurwoningen en 5.000 middenhuurwoningen. Maar nog steeds ziet de Aw niet de ingrijpende maatregelen die nodig zijn om dit programma te realiseren."
Weinig grond
Weinig beschikbare grond is een belangrijk struikelblok, zeker als gemeenten bij nieuwbouw sociale huur een plek willen geven. "Dat is ingewikkeld voor locaties die in particuliere handen zijn, waar al gerekend is op een hoge grondopbrengst. Om snel meer sociale huurwoningen te kunnen bouwen zijn voor deze locaties ingrijpende maatregelen nodig. Zo kan de bouw van deze woningen worden afgedwongen of kunnen tekorten worden gedekt. Hier zal het Rijk gemeenten moeten steunen met geld of regelgeving."
Meer investeringszekerheid
Alle zeilen moeten worden bijgezet om meer woningen te realiseren, aldus de Aw, die ook wijst op alternatieve manieren, zoals woningen bouwen bovenop of naast bestaande gebouwen, woningen splitsen en meer woningen terugbouwen nadat gesloopt is. Positief vindt de autoriteit dat er stappen zijn gezet om corporaties meer investeringszekerheid te geven. "Door het 'duurzaam prestatiemodel' te onderschrijven, geven corporaties aan nu voldoende zekerheid en vertrouwen in de rijksoverheid te hebben. Hiermee hebben corporaties uitgesproken dat zij hun financiële middelen de komende jaren maximaal in willen zetten voor investeringen in nieuwbouw en het isoleren en aardgasvrij maken van hun bezit."
Wel is solidariteit een "weerbarstig vraagstuk". "De Aw pleit er daarom voor om het wettelijke instrument 'projectsteun' zo vorm te geven, dat dit als het nodig is corporaties in regio’s met onvoldoende middelen kan helpen."
