Volkshuisvesting is in deze verkiezingen een vergeten thema. In het verre verleden werd een minister (Schut) door het slijk gehaald omdat het hem niet lukte 125.000 woningen te laten bouwen.
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 2, 28 februari 2017
Ter vergelijking: in het afgelopen jaar werden slechts 7000 nieuwe huurwoningen ontwikkeld, maar politici wijzen niet. Er valt trouwens niets te wijzen: met stille trom wijdt minister Stef Blok de laatste dagen voor de verkiezingen aan zijn nieuwe departement Financiën en niet aan Wonen. Waarom slaagde deze minister niet in het bestrijden van de woningnood, wat eens ‘volksvijand nummer 1’ was?
De toekomstige woningbehoefte varieert volgens onderzoeksinstituut EIB tussen de 750.000 en 1,4 mln nieuwe woningen tot 2040. Als ooit de woningschaarste een nieuwe enquête uitlokt, kunnen politici dus moeilijk zeggen dat zij verrast zijn door de vraag. Aan beleggers ligt het ook niet: miljarden liggen op de plank te wachten op beschikbare huurwoningen. Het grootste probleem zit bij wat minister Blok de Dagobert Ducks noemt: de corporaties.
Recent gepubliceerde cijfers bewijzen Bloks gelijk: in 2015 nam het vermogen van corporaties toe met € 12 mrd tot € 87 mrd. Hun operationele kasstroom nam in één jaar toe met € 1,2 mrd tot € 4 mrd. Waar gebruiken deze corporaties dat geld voor? Niet voor investeringen in woningen, maar voor het aflossen van leningen.
De cijfers zijn afkomstig van een groot onderzoek van Deloitte, dat de opdrachtgevende Ducks niet in verlegenheid wil brengen. Deloitte stelt daarom vast dat corporaties ‘hun huishouding op orde brengen’. Dat kan in enkele gevallen waar zijn, maar de meerderheid van de bestuurders ontkent daarmee de reden waarom de corporatie is opgericht. Rijk en gemeente missen echter het instrumentarium om ze daarop aan te spreken. De koepel van corporaties Aedes belooft wel beterschap, maar met de toegezegde 3000 extra woningen dit jaar, is die belofte meer een schaamlap dan een ondernemende boodschap. Bloks opvolger heeft maar één aanjaag-instrument: dat is de verhuurderheffing, die nu € 1,7 mrd op jaarbasis bedraagt.
Aan die heffingsknop zal de nieuwe minister ongetwijfeld gaan draaien. Hij kan bij onwillige corporaties meer heffen dan bij corporaties die wel investeren. Het nadeel daarvan is dat de huurder er een nieuwe Dagobert bij krijgt, namelijk het Rijk. De politiek kijkt toe: met alleen een heffing krijgt de huurder geen extra woningen.
