PropertyNL Top-101 Ontwikkelaars 2019: Wie staat waar?

De PropertyNL Top Ontwikkelaars bestaat uit de belangrijkste ontwikkelaars van commercieel vastgoed (winkels, kantoren, bedrijfsruimten, hotels en overig) van Nederland, gesorteerd op geschatte beleggingswaarde van de projecten die in 2019 in aanbouw waren of in 2019 zijn opgeleverd

1: MRP Development
Dankzij projecten als het World Fashion Center, de verbouwing van het voormalige Utrechtse postkantoor aan het Neude naar bieb en retail en Osdorpplein in Amsterdam is MRP uitgegroeid tot de grootste vastgoedontwikkelaar van Nederland. In Centrum Nieuw-West realiseert MRP een programma van in totaal 117.000 m² met retail, horeca, hotel, leisure en woningen, verdeeld over drie locaties. Megastores in Den Haag – aangekocht in 2015 – is officieel ook in aanbouw, maar veel activiteit is daar nog niet te zien. Grote projecten in voorbereiding zijn de nieuwbouw tegenover het Amstel-station (200 woningen met voorzieningen) en de Cartesius-driehoek in Utrecht (2600 woningen, samen met Ballast Nedam). De nieuwbouw op het Norfolk-terrein in Scheveningen is zo goed als klaar. Op de toekomst van het voormalige ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bij station Laan van NOI in Den Haag wordt nog gestudeerd. MRP heeft dit bijna 70.000 m² grote pand aangekocht met Vorm.
MRP Development is de ontwikkeldochter van Meijer Realty Partners, het vastgoedbedrijf waar Bart Meijer (zoon van MAB-oprichter Ton Meijer) aan het roer staat. MRP had een vliegende start in 2016 dankzij de overname van de projectenportefeuille van ASR. Het team van MRP Development bestaat nu uit 26 mensen en Paul Trip is sinds 2017 algemeen directeur. Bart Meijer heeft de rol van ceo en Dimf Ghijsels-Kerkhoff die van cio.

2: COD/Borghese
Borghese uit Nijkerk is 20 jaar geleden ontstaan als ontwikkelaar van binnenstedelijke locaties en logistiek vastgoed. De logistieke tak is nu ondergebracht in een aparte dochter, Borghese Logistics. Borghese profiteert volop van de hausse in dit segment van de markt en heeft verscheidene distributiecentra in aanbouw, zoals het Groenenbergterrein op Schiphol, de Shell-locatie in Utrecht en in de Amsterdamse haven. Inmiddels doet Borghese ook ander vastgoed, zoals kantoren, winkels en woningbouw. De herontwikkeling van het voormalige KPN-hoofdkantoor op de Binckhorst doet de ontwikkelaar samen met COD.
COD realiseert vanuit zijn Amsterdamse kantoor onder meer het NHow Amsterdam RAI-hotel, ontworpen door OMA, en de transformatie van het Prinsengracht Ziekenhuis in Amsterdam. Het Schiphol-hotel van Corendon in Badhoevedorp is onlangs opgeleverd. COD doet echter ook woningbouw, zoals Sud (Kop Zuidas), Spot (transformatie van Amstel-III in Zuidoost samen met Duqer, 1000 woningen en 20.000 m² voorzieningen) en Het Dok op het NDSM-terrein (449 woningen, samen met Van Wijnen, Verweij Mungra Vastgoed en belegger Bouwinvest).
Borghese en COD staan afzonderlijk in de markt, maar zijn hier samengevoegd. De reden hiervoor is dat het eigendom van COD voor 50% bij Timeless Investments ligt (familie Van Veggel) en voor 50% bij Borghese Real Estate (familie Pleijsier). Bas van Veggel en Winno Pleijsier zijn actief betrokken. De dagelijkse leiding van COD is in handen van Gert-Wim Bos, samen met Enno Otten, die ook directeur van Borghese Real Estate is.

3: Somerset Capital Partners
Somerset Capital Partners is een Nederlandse investeerder in vastgoed, private equity en wereldwijde financiële markten, gevestigd in Oisterwijk. De onderneming dankt zijn hoge notering onder andere aan het nieuwe 140.000 m² grote distributiecentrum van Zalando in Bleiswijk, dat samen met USAA Realco wordt gerealiseerd op het voormalige veilingterrein. Een ander omvangrijk project is het nieuwe distributiecentrum op bedrijventerrein De Wildeman in Zaltbommel. Dit circa 23.000 m² grote complex ontwikkelt Somerset naast de vorig jaar opgeleverde vestiging van Mainfreight. Het geheel is aangekocht door Nuveen Real Estate. Ook het nieuwe distributiecentrum van Bakker Barendrecht op Dutch Fresh Port te Ridderkerk en VEN03, een distributiecentrum van circa 85.000 m² in Venlo, zijn onlangs in aanbouw gegaan. Invesco is de belegger die investeert in VEN03.
Het team van 28 mensen (van wie 6 partners) werkt onder leiding van ceo Joes Daemen ook nog aan kantoorprojecten, zoals The Rise, het voormalige Interpolis-kantorencomplex in Tilburg.

4: DHG
DHG zet in op het uitbouwen van de logistieke portefeuille en claimt op zijn site 1 mln m² in ontwikkeling te hebben. DHG, met David Hart als oprichter/eigenaar en Willem Slager als partner, heeft een aantal andere panden verkocht, zoals vorig jaar het voormalige ABN Amro-kantoor aan de Kneuterdijk in Den Haag, dat wordt getransformeerd naar hotel. De nadruk ligt op logistiek vastgoed, havenlocaties en Smartlogs, distributiecentra van minimaal 30.000 m² die multimodaal ontsloten zijn. Smartlogs zijn gerealiseerd of worden ontwikkeld in onder meer Bergen op Zoom (48.000 m²), Venray (53.000 m²), Den Hoorn (regio Den Haag, 50.615 m²), Rotterdam (vier DC’s in de Waalhaven en één in Europoort, in totaal bijna 190.000 m²) en Moerdijk (102.000 m²). Voor het aan de Nieuwe Maas in Schiedam gevestigde bedrijf werken nu 26 mensen.

5: VolkerWessels
Het VolkerWessels-concern is in 2017 een beursgenoteerd bedrijf geworden, maar onlangs werd bekend dat Reggeborgh, het investeringsbedrijf van de familie Wessels, het weer van de beurs wil halen. Dit zou de derde keer zijn in de geschiedenis van de onderneming. Reggeborgh heeft nu 67,5% van de aandelen in handen.
De ontwikkelende bouwer bestrijkt met zijn ongeveer 120 ondernemingen en 16.000 werknemers de gehele Nederlandse en Duitse markt. De grootste ontwikkelbedrijven commercieel vastgoed van het concern, dat een netwerkorganisatie is, zijn G&S Vastgoed, VolkerWessels Vastgoed, Bouwontwikkeling Jongen en SDK Vastgoed. G&S is van oudsher bezig in Amsterdam met grote kantoorprojecten, waaronder het Atrium op de Zuidas en het nieuwe hoofdkantoor van ING in Zuidoost (eerder dit jaar opgeleverd). Ook Wonderwoods in Utrecht en New Babylon in Den Haag zitten in de ontwikkelportefeuille.
VolkerWessels Vastgoed is landelijk actief met projecten als het Noordelijke Havenhoofd in Scheveningen, waar onder meer een Inntel-hotel wordt gerealiseerd, en het Westcord-hotel in de Groningse binnenstad. SDK opereert in Zuid-Nederland en is bezig op Strijp S in Eindhoven en met Jazz City in Roermond. Jongen Projectontwikkeling bestrijkt Limburg met projecten als Woonboulevard Heerlen, Centrumplan Brunssum en Poort van Stein.

6: Edge
De naam OVG zal wat betreft ceo Coen van Oostrom zo langzamerhand uit het straatbeeld verdwijnen. OVG wil een ander soort bedrijf worden: met Edge Technologies wordt ingezet op gebouwen die duurzaam en gezond zijn door gebruik te maken van high tech. Er wordt flink ingezet op slimme technologie en langdurige betrokkenheid bij de exploitatie van de gebouwen en daar hoort dan een andere naam bij. Wat niet is veranderd, is dat de expertise nog steeds bij kantoren ligt. OVG/Edge Technologies is onder meer betrokken bij de ontwikkeling van The Valley op de Zuidas (belegger RJB), Edge Amsterdam West (gekocht door de Zuid-Koreaanse investeringsmaatschappij Haam), het ING-hoofdkantoor in Amsterdam Zuidoost, Spark in Amsterdam als tijdelijke kantoorlocatie voor EMA, het hoofdkantoor voor Triodos in Zeist en Fellenoord in Eindhoven. Dit voormalige Rabobank-kantoor wordt gehuurd door het Rijksvastgoedbedrijf. De kantoorontwikkelaar doet steeds meer projecten in het buitenland: drie in Berlijn, twee in Hamburg en twee in de VS (onder meer het kantoor van Unilever).

7: Heylen Warehouses
De Belgische ontwikkelaar en belegger Heylen Warehouses heeft verschillende grote distributiecentra in Nederland in aanbouw, ontwikkeling of aanbod, onder meer in Almelo, Venlo, Roosendaal, Berkel en Rodenrijs, Etten-Leur, Heerlen en Weert. Laatstgenoemd project op bedrijventerrein Kampershoek wordt meer dan 120.000 m² groot. De beleggingsportefeuille omvat 935.000 m², verdeeld over 22 gebouwen. 675.000 m² zit in de pijplijn, inmiddels het meeste in Nederland.
De groep met Wim Heylen als bestuursvoorzitter en Ralph Caspanni als partner voor de Nederlandse vastgoedactiviteiten investeert behalve in vastgoed in uiteenlopende zaken, van een muntfabriek tot het Italiaanse keukenmerk Boretti. Ook werd een Finse leverancier van koelvitrines ingelijfd. Maar vastgoed blijft een belangrijke tak van sport voor het bedrijf uit Herentals en sinds twee jaar gebeurt dat onder de aparte naam Heylen Warehouses.

8: Klépierre
De herontwikkeling en uitbreiding van het voormalige Corio-project Hoog Catharijne in Utrecht (100.000 m²) behoort samen met de Mall of the Netherlands van Unibail-Rodamco-Westfield tot de grootste commerciële vastgoedprojecten in Nederland. Het zorgt ervoor dat de Franse beursgenoteerde winkelbelegger in de top van de ontwikkelaars in Nederland staat. Met de nieuw opgeleverde gedeeltes wordt de ambitie van het drukste winkelcentrum van Nederland duidelijk. Terwijl het toenmalige bestuur van Corio inmiddels volledig vertrokken is, blijft Menno Overtoom op zijn post als projectdirecteur.
Klépierre heeft ook nog Alexandrium, Villa Arena en de Markthal in portefeuille. Daar is echter van een grootscheepse verbouwing geen sprake, dus die tellen niet mee voor deze lijst. Almere Centrum is deze zomer verkocht aan Kroonenberg.

9: Provast
Hoewel Provast zich de laatste jaren meer toelegde op woningontwikkeling, zorgt het commercieel vastgoed nog steeds voor een hoge notering. Provast startte in 1985 als ontwikkelaar die zich richt op binnensteden, waarbij zoveel mogelijk op het totale gebied wordt ingezoomd. De werkterreinen omvatten het complete stedelijke weefsel aan wonen, werken, winkelen en recreëren. De ongeveer 30 medewerkers (waarvan vier partners, Arno van der Voort is onlangs vertrokken) opereren vanuit De Monarch in het Beatrix-kwartier.
Sinds de crisis heeft Provast weer meer kantoorprojecten in portefeuille. Zo herontwikkelt Provast het vroegere hoofdkantoor van AkzoNobel op de Zuidas en de naastgelegen kantoortoren. Hier wordt onder andere een 4-sterrenhotel gerealiseerd.
Kantoorgebied Beukenhorst in Hoofddorp wordt verrijkt met Evolve en Leiden Bio Science Park met het multifunctionele, flexibele kantoor- en laboratoriumgebouw Elements (12.000 m²).

10: Foolen & Reijs/CityPads
Gestart vanuit Eindhoven timmeren de broers Lee en Tom Foolen samen met zakenpartner Marc Reijs nu ook hard aan de weg in de Randstad, met de transformatie van kantoren naar woningen. Ze richtten het bedrijf in 2007 op en kregen mede dankzij de kantorencrisis en de krimp van Philips de wind in de rug. Hierdoor kwam veel vastgoed beschikbaar. Ze werken met een klein team. Relatief nieuwe projecten zijn onder meer de transformatie van Toren 3 van het World Fashion Center tot appartementencomplex, de Lee Towers in Rotterdam (een van de iconische torens op het Marconiplein) en Europahuis in Amsterdam.

11: Heembouw
Ontwikkelende bouwer Heembouw uit Roelofarendsveen klimt ieder jaar wel een paar plekken in de Top-101 Ontwikkelaars. Ook het bedrijf groeit: nu werken er onder leiding van ceo Peter Lammertink 280 medewerkers (2018: 270). De bouwer heeft zich toegelegd op de directe relatie met de gebruiker: er wordt pas ontwikkeld als die bekend is en er een op maat gemaakt gebouw gerealiseerd kan worden. Dit jaar had Heembouw zijn handen vooral vol aan bedrijfsgebouwen als een nieuwe productielocatie voor Hordijk Verpakkingen in Zaandam, nieuwe huisvesting voor Textaafoam in Tilburg en een nieuw bedrijfsgebouw met showroom voor Schaffenburg Office Furniture in Zwijndrecht.

12: Prologis
Dit jaar is Sander Breugelmans nieuw aangetreden als country manager Benelux van Prologis, terwijl Bram Verhoeven is doorgeschoven naar regional head Northern Europe. Het in New York genoteerde Prologis is een wereldwijd ontwikkelende belegger gespecialiseerd in logistieke gebouwen. Nu de Benelux-portefeuille zo weinig leegstand heeft, prijst Breugelmans zich gelukkig dat Prologis de crisisjaren gebruikt heeft om grondposities op te bouwen. Die worden nu omgezet in nieuwbouw. Dit jaar werd er onder meer 90.000 m² opgeleverd in Venlo, werd het nieuwe distributiecentrum van 34.000 m² voor Hema in Nieuwegein in aanbouw genomen en werd 30.000 m² voor Pantos in Tilburg opgeleverd.

13: Ten Brinke Vastgoedontwikkeling
Ten Brinke Vastgoedontwikkeling is verantwoordelijk voor alle ontwikkelingsprojecten van de Ten Brinke Group in Nederland. De directie wordt gevoerd door Leo Versteeg en Edwin ten Brinke. Vastgoedontwikkeling heeft 16 medewerkers en acht joint-ventures (officieel geen medewerkers, maar wel exclusieve samenwerkingen). Ten Brinke was dit jaar bijvoorbeeld bezig met het Ringerscomplex in Alkmaar en met de transformatie van het kantoor van T-Mobile bij Den Haag Holland Spoor naar kantoor en hotel, met als belegger Calibrium. Ten Brinke Group is het familiebedrijf van de familie Ten Brinke en zal als groep dit jaar naar verwachting € 950 mln omzet maken in Nederland, Duitsland, Spanje, Portugal en Griekenland. De gemiddelde omzet stijgt jaarlijks minimaal 10%.

14: Unibail-Rodamco-Westfield
De herontwikkeling en uitbreiding van Leidsenhage in Leidschendam naar Mall of the Netherlands (117.000 m²) moet volgens planning eind 2019 gereed zijn. Met een investering van zo’n € 500 mln in het winkelproject behoort URW als beursgenoteerde belegger momenteel tot de grootste ontwikkelaars van Nederland. Neoo is bij het project betrokken als gedelegeerd ontwikkelaar. Als de Mall of the Netherlands af is, heeft URW echter nog een plannetje in de pijplijn: nog altijd is er de ambitie om Stadshart Amstelveen met bijna 20.000 m² uit te breiden.

15: WDP
Deze Belgische beursgenoteerde logistiek ontwikkelende vastgoedbelegger heeft al geruime tijd een omvangrijke portefeuille opgebouwd in Nederland. Sinds 2015 is WDP ook genoteerd in Amsterdam. Dit jaar had het bedrijf zijn handen vol aan nieuwbouw distributieruimten voor Bunzl in Arnhem, Greenery in Barendrecht, Lidl in Breda, Altrec en Wehkamp in Zwolle, Hoogsteder en Koningszuivel in Bleiswijk en NewCorp in Heinenoord.

16: Vorm
Dit jaar viert Vorm zijn 100ste verjaardag, maar het bedrijf blijft niet op zijn lauweren rusten. De ontwikkelende bouwer heeft zijn ambities voor 2050 al geformuleerd: de bouwprocessen van Vorm zijn dan 50% sneller en 20% goedkoper. In de nabije toekomst gaat Vorm, dat zich vooral op woningbouw richt, zich vooral concentreren op betaalbare huizen. Het bedrijf verwacht tot 2021 voor € 1 mrd aan woningen aan beleggers en corporaties te verkopen. Nieuwbouwwoningen tellen weliswaar niet voor deze Top-101, maar met een paar commerciële projecten en transformaties weet Vorm hier toch een plek te veroveren. Dat is bijvoorbeeld het Noordgebouw in het stationsgebied van Utrecht, samen met Dura Vermeer, met kantoor, winkels en hotel.

17: Top Vastgoed
Top Vastgoed, een bedrijf van Patrick van Lammeren en Frank van Kessel, heeft geen medewerkers in dienst, maar werkt met een vast team van specialisten die per project worden ingehuurd. Top Vastgoed herontwikkelt namens de beleggers verschillende winkelcentra of winkelpanden, zoals de 15.500 m² grote Muntpassage in Weert (Bouwinvest), Nieuwendijk 188 in Amsterdam en een winkelpand van ASR aan het Koningsplein, eveneens in de Amsterdamse binnenstad. Eerder dit jaar werd aan ASR het warenhuis van Hudson’s Bay in Amstelveen opgeleverd, dat helaas binnenkort alweer gesloten wordt.

18: Delta Development Group
De ontwikkellocatie Park 20|20 bij Hoofddorp, een langjarige positie van Delta, Reggeborgh en VolkerWessels, begint goed te lopen. Ceo Coert Zachariasse had er vroeg op ingezet, maar nu past het cradle-to-cradle concept helemaal in de duurzame trend. Er zijn dan ook drie kantoren op het park in aanbouw. In Apeldoorn houdt Delta Development zich bezig met de herontwikkeling van winkelcentrum de Oranjerie, dat eigendom is van Standard Life Investments. Op Ravenswade in Nieuwegein was Delta betrokken bij de herontwikkeling van het kantoor van Mercedes Benz. Delta Development is ook actief in Duitsland.

19: Neoo
Directeur-aandeelhouders Sander van Oss en Eelco Nettinga zijn samen met nog 12 collega’s actief over de volle breedte van vastgoedontwikkeling. Het nog jonge bedrijf doet veel in gedelegeerd opdrachtgeverschap. Voor de projecten die zich in de realisatiefase bevinden, is Wereldhave een belangrijke klant, met de renovaties van Presikhaaf in Arnhem, Middenwaard in Heerhugowaard en de Vier Meren in Hoofddorp. Andere opdrachten van Wereldhave zitten in de pijplijn. Plannen betreffen onder meer de herontwikkeling van de Koopgoot in Rotterdam van CBRE GI en De Planeet van Syntrus Achmea in Utrecht. Winkels zijn echter niet de enige expertise van Neoo: met Kroonenberg ontwikkelt Neoo een woontoren aan de Buitenveldertselaan in Amsterdam, met D&R Investments een kantoorgebouw aan de Weesperzijde en met Timeless de Kauwgomballenfabriek.

20: Being Development
Being Development heeft inmiddels een team van 15 medewerkers, onder wie eigenaren en oprichters Bas van Dam en Dirk Dekker. Projecten uit hun koker zijn onder andere een woontoren met kantoor- en winkelruimte bovenop het voormalige studentencomplex De Bunker in Eindhoven (samen met RED), Yotel in Amsterdam-Noord en CD One, een creatieve bedrijfsruimte in Amsterdam-Noord.

21: Dura Vermeer
Familiebedrijf Dura Vermeer telt 2584 medewerkers en staat onder leiding van Job Dura. Het is een van de grootste bouwconcerns van Nederland en vastgoedontwikkeling is een belangrijke tak van sport voor hen. Samen met Vorm is het betrokken bij het Noordgebouw bij het centraal station in Utrecht met kantoor, winkels en hotel. Onlangs opgeleverd is het Food Innovation Center van 20.000 m² voor Unilever in Wageningen. Het kantoor voor DuPont van 7220 m² op het Bio Science Park Leiden is in aanbouw.

22: Multi Netherlands
Het enige project van Multi Corporation in Nederland is Forum Rotterdam aan de Coolsingel, maar dat is wel goed voor 64.000 m² aan retail (waaronder Primark), kantoren en woningen en een totale investering van € 195 mln. Inmiddels heeft Deka Immobilien een stuk van het commerciële vastgoedgedeelte van het complex gekocht voor € 64 mln. Sinds de overname door Blackstone heeft Multi zich toegelegd op asset management van grote winkelcentra. Aan projectontwikkeling doet de onderneming verder niet veel meer.

23: Peak Development
Peak Development is een gedelegeerde ontwikkelaar en is onder meer betrokken bij de transformatie van het Citroën-gebouwen bij het Olympisch Stadion in Amsterdam, een project van Bouwinvest. Ook is Peak betrokken bij de ontwikkeling van kantoorgebouw Central Park van de joint venture APF en Angelo Gordon in het stationsgebied van Utrecht.
Peak is in 2008 opgericht door Jaap van der Wijst en Dennis van Westerop, beiden afkomstig van Trimp & Van Tartwijk.

24: HVBM Vastgoed
HVBM maakt deel uit van de Heerkens van Bavel Groep, een bouwbedrijf met een jaarlijkse omzet van ruim € 100 mln. De ontwikkeltak staat onder leiding van Adriaan Molenschot en Sjef Heerkens en heeft 6 medewerkers. Projecten bestaan vooral uit kantoren, bedrijfsgebouwen en logistiek. De plek op de lijst heeft HVBM onder meer te danken aan de ontwikkeling van distributiecentra voor Decathlon en Ingram Micro in Tilburg, Moonen in Weert en bedrijfsruimte voor Eriks Kunststoffen in Ede. HVBM houdt projecten steeds vaker in eigen portefeuille.

25: AM Real Estate Development 
Gebiedsontwikkelaar AM is groot in woningbouw, maar ontwikkelt ook commercieel vastgoed. Ceo is Ronald Huikeshoven en in totaal werken er 180 medewerkers. AM is onderdeel van beursgenoteerde bouwer BAM. In 2019 is Ringers Winkelcentrum in Alkmaar opgeleverd. In de pijplijn zit onder meer 300.000 m² logistiek op Schiphol Trade Park, kantoorgebouw Helix naast Capgemini langs de A2 in Utrecht, een uitbreiding van winkels in Newport Nesselande en winkelcentrum Hart van de Waalsprong in Nijmegen. AM is samen met Ballast Nedam ook betrokken bij het Urban Interactive District (UID) in Amsterdam Zuidoost tegenover de Arena. Hier komen een theater en hotel.

26: Omnam Investment Group
Onder leiding van David Zimmer begint de Omnam Investment Group zich te nestelen in Nederland. Na de transformatie van het voormalige KPN-kantoor langs de A10 in Sloterdijk naar Ven-complex, gaat Omnam nu hetzelfde doen met het voormalige postkantoor aan de Coolsingel in Rotterdam. Dat wordt door Omnam getransformeerd tot hotel, in combinatie met winkels, horeca en een 150 meter hoge woontoren.

27: Lingotto
Bij Lingotto werken inmiddels 20 medewerkers onder leiding van Bob Jansen, Eric-Jan de Rooij, Martijn Bakker en Gerard Comello, die ook eigenaar zijn van het bedrijf. Qua commercieel vastgoed niet omvangrijk (900 m² kantoor) is het in aanbouw zijnde Haut in Amsterdam, het hoogste houten woongebouw ter wereld. Lingotto is ook bezig met Haarlemmerstroom, een transformatie van het voormalige Nieuwe Energieterrein in de Waarderpolder in Haarlem. Dat moet een creatieve hotspot worden en wordt gewerkt aan 16.000 m² kantoor en een hotel.

28: E.CP
E.CP is een samenwerking van Epicurus en Centrum Projecten. Onder leiding van Bernard van der Schans en Marco van der Schoor werkt een team van 12 medewerkers aan uiteenlopende projecten. Zo herontwikkelt E.CP voor belegger Hoge Dennen winkelcentrum Rijkerswoerd in Arnhem, voor ASR Koopmansplein in Assen en voor Syntrus Achmea de Weeshuispassage in Zwolle. In Amstelveen en Hilversum is E.CP betrokken bij de ontwikkeling van bioscopen.

29: Borealis Hotel Group
De groep is 20 jaar geleden opgericht door Bart van de Kamp en ontwikkelt, investeert en managet sindsdien een veelheid aan hotels. In 2015 verkocht hij de Vincent Hotel Group, met 11 hotels, aan Westmont Hospitality Group. Borealis is in 2019 onder meer betrokken geweest bij de twee hotels die bovenop winkelcentrum Hoog Catharijne zijn gerealiseerd: een Crown Plaza en een Hampton by Hilton.

30: Blauwhoed
Hoewel Blauwhoed vooral bekend is als woningontwikkelaar, kan het bedrijf met 40 werknemers en Phillip Smits als ceo ook nog een metrage commercieel vastgoed op zijn conto schrijven. Zo maakt bedrijfsruimte deel uit van het programma voor Defensie-eiland in Woerden. Bij de ontwikkeling van kavel N1/2 in het Centrumgebied Amsterdam-Noord is Blauwhoed samen met AM niet alleen verantwoordelijk voor de woningen, maar ook voor het hotel dat in het complex is gekomen.
Blauwhoed is overigens niet alleen meer van Geert Peters: inmiddels is 40% van zijn belang in de onderneming aan Smits en Commonwealth Investments verkocht, de beleggingsmaatschappij van de familie Dreesmann.

31: CRA Vastgoed
De focus van deze ontwikkelaar uit Eindhoven ligt op woningen in Noord-Brabantse steden, maar maatschappelijk en commercieel vastgoed zitten ook in het portfolio. Het circa 10 medewerkers tellende team wordt aangevoerd door Stefan Swinkels. CRA Vastgoed maakt deel uit van VB Groep. In Eindhoven heeft CRA Vastgoed een aantal transformatieprojecten (van een maatschappelijke functie naar wonen) in aanbouw en in dezelfde stad wordt een kantoor gerealiseerd voor EY. Dok40 is een woningproject schuin tegenover het Daf-museum in Eindhoven.

32: Van der Vorm Vastgoed
Van der Vorm Vastgoed uit Rotterdam staat vooral bekend als belegger, maar omdat het bedrijf verschillende gebouwen en winkelcentra herontwikkelt, staat het ook in deze lijst. Zo is een deel van kantoorgebouw Torenhove in Delft getransformeerd naar startersappartementen en de Toren van Oud naast congresgebouw World Forum krijgt een short-stay bestemming. In Utrecht wordt winkelcentrum De Gaard onder handen genomen.
De onderneming met 1100 woningen en 13 winkelcentra in eigendom telt 31 medewerkers, met René Voortmeijer als commercieel directeur en aandeelhouder Margreet van der Vorm als directeur internationale beleggingen.

33: Heren2
Directeur Eijk de Mol van Heren2 heeft indertijd zijn slag kunnen slaan door locaties van houtbedrijven op te kopen en posities van Nemaco over te nemen, en in de Houthaven te gaan pionieren. Vanuit die uitgangspositie zijn er heel wat ontwikkelingen in de Houthavens op stapel gezet. Vorig jaar werd PvH Buildings op de kop van de kade opgeleverd en in 2017 twee hotels aan de Danzigerkade. Het 32.000 m² grote kantoorpand Aware-house is in aanbouw. Verder is nog een parkeergarage aan de Koivistokade gerealiseerd en het bedrijfspand Hempark aan het Houtveemkanaal. Heren2 heeft ook een positie ingenomen op de Oranjewerf in Amsterdam, waar Damen Shipyards schepen repareert.

34: Segro
Segro is een Britse Reit en eigenaar, manager en ontwikkelaar van logistiek vastgoed. Het bedrijf bezit of beheert ongeveer 7 mln m², geschat op een waarde van £ 11,7 mrd. In Nederland heeft Segro een portefeuille met meerdere complexen, in de omgeving van Schiphol, in het Botlek-gebied en op het Tilburgse bedrijventerrein Vossenberg (onder andere Tesla en Nokia). Segro kreeg in 2018 een door Dokvast ontwikkeld DC van 33.000 m² in handen, dat tussen de bestaande twee panden ligt. Vijf DC’s, vier nabij Schiphol en één in Venray, zijn in aanbouw (bijna 100.000 m²). Segro Park Amsterdam Airport zal in totaal 250.000 m² beslaan.
Eelco Ouwerkerk is sinds september directeur Segro Netherlands.

35: Certitudo Capital
Certitudo uit Den Bosch heeft sinds de start in 2007 verscheidene kantoren getransformeerd naar huurwoningen. Onder meer twee belastingkantoren in Den Bosch, het Tomado-huis in Dordrecht en het KLPD-hoofdkantoor in Zoetermeer kregen zo een tweede leven. Verschillende woongebouwen zijn inmiddels weer verkocht aan beleggers. Certitudo heeft zijn activiteiten de laatste jaren uitgebreid naar Amsterdam (gebiedstransformatie Amstel III), Maastricht, Haarlem, Arnhem en Apeldoorn (voormalig kantoor Centraal Beheer), Delft (nieuwbouw woontoren bij station Delft Zuid) en Eindhoven (gemeentekantoor). De ontwikkelende belegger heeft ook retail, kantoren en logistiek in portefeuille.
Ceo is oprichter Peter Kuiten en hij heeft zijn dochter Tessa Kuiten als managing director aan zijn zijde. Het snel groeiende team bestaat uit in totaal 34 mensen.

36: Maarsen Groep
Samen met Zadelhoff realiseert Maarsen Groep het project Hourglass op de Zuidas. Bouwinvest neemt het in belegging. Het gaat hier om een combinatie van hotel en kantoren. Advocatenkantoor Loyens & Loeff wordt huurder van de kantoorruimte (in totaal ruim 25.000 m²) en het hotel met 115 kamers zal door de Ierse Prem Group worden gerund.
Een tweede Amsterdams project in aanbouw is De Walvis, 9000 m² kantoor.
Maarsen Groep is een ontwikkelde belegger, gevestigd in Amsterdam, met ongeveer 20 medewerkers onder aanvoering van Monique Maarsen.

37: 3W Real Estate
Onder leiding van ceo Jaco Meuwissen zijn de 25 medewerkers van 3W bezig met projecten als Duin in Almere (7500 m² winkels, voor Amvest), Amsterdamse Poort (CBRE GI), Centrumplan Brunssum (met Jongen en Weller), de herontwikkeling van de voormalige V&D in Roermond (met Prowinko) en Brusselse Poort in Maastricht. Dit winkelcentrum is eigendom van HB Capital, het vastgoedbedrijf van de familie Blokker, en wordt uitgebreid naar 29.000 m². Meuwissen is samen met Ward Vleugels (Kijabo II) eigenaar van 3W.

38: Leyten
Familiebedrijf Leyten is een ontwikkelde belegger uit Rotterdam die werkt aan verschillende winkel-, kantoor-, en woningprojecten verspreid over het land. Het omvangrijkste project in aanbouw is Leeuwenborg in Leeuwarden, het voormalige Aegon-kantoor, dat omgevormd wordt tot woningcomplex met ook 3000 m² kantoor en 2500 m² commerciële ruimte in het programma. In dezelfde stad wordt zorgcomplex Erasmushim getransformeerd naar woningen In Rotterdam is de Machinistenhof in aanbouw, een woningproject aan de Laan op Zuid.

39: Greystar
Hoewel Greystar een Amerikaanse belegger en verhuurder van studenten- en jongerenwoningen is (met 500.000 kamers/appartementen in beheer), treedt het bedrijf in Nederland feitelijk op als ontwikkelaar, altijd met een Nederlandse partner aan zijn zijde. Zo wordt OurDomain Amsterdam South East (1550 woningen) gerealiseerd met VolkerWessels, een zelfde soort wooncomplex in Diemen met Van Wijnen (774 appartementen) en OurDomain Rotterdam Blaak met Stebru. Al deze complexen beschikken over de nodige voorzieningen, vandaar de notering in deze lijst.

40: HBB Groep
HBB Groep is gevestigd in Heemstede en ontwikkelt en bouwt projecten in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Martijn van de Poll is er directeur. Onlangs is Amsterdam City Harbour Hotel opgeleverd, aan de Zeeburgerkade (245 kamers en 85 serviced apartments). Het bedrijf heeft verder het Niu Diary Hotel (84 kamers) aan de Zijlsingel in Haarlem gerealiseerd. In dezelfde stad is HBB bezig met de herontwikkeling van de Koepelgevangenis, in opdracht van Stichting Panopticon, Duwo en Elan Wonen. Ook hier komt een hotel, en verder 250 studentenwoningen en 100 sociale huurwoningen.

41: APF International
Nieuw in deze lijst is de Amsterdamse investment manager APF International, dat onder leiding staat van managing director Wiggert Karreman. Het bedrijf timmert dit jaar flink aan de weg met een aantal ontwikkel- en transformatieprojecten. Zo wordt het Utrechtse Central Park ontwikkeld in samenwerking met Angelo Gordon en Peak Development. Deze Breeam Excellent-ontwikkeling bestaat uit 31.000 m² kantoorruimte, 500 m² horecagelegenheid en een onderliggende parkeergarage. Central Park is gekocht door het Bouwinvest Office Fund. Daarnaast worden momenteel de voormalige kantoortorens aan de Boompjes 60–68 in Rotterdam herontwikkeld. Ze worden getransformeerd naar 342 appartementen (40.000 m²) en 834 m² winkelruimte in de plint.

42: RED Company
RED Company is gevestigd in Rotterdam en wordt geleid door Niels Jansen en Nanne de Ru. De ontwikkelaar is gespecialiseerd in woningbouw, hospitality en mixed-use projecten. In juli is het bijna 8400 m² tellende kantoorgebouw One Planet in Hoofddorp opgeleverd. Dit is het nieuwe kantoor voor Danone aan de Taurusavenue, dat in samenwerking met architectenbureau Powerhouse Company is ontwikkeld. Het is in 2017 gekocht door belegger 90 North Real Estate Partners. Daarnaast werd in oktober 2019 gestart met de herontwikkeling van het voormalige studentencentrum TU Eindhoven. Het studentencentrum wordt getransformeerd en uitgebreid naar een 100 meter hoge woontoren met kantoorruimte en een restaurant.

43: The Young Group
The Young Group uit Rijswijk is in 2008 opgericht door eigenaar Wim de Jong en bestaat uit een team van 11 mensen. Het team uit Rijswijk timmert flink aan de weg. Zo transformeerde het aan de Volmerlaan 7 in Rijswijk een kantoorpand van 6000 m² tot hotel. Het kantoorpand werd in 2017 aangekocht door The Young Group en is op 15 oktober 2019 opgeleverd. Aan de Vinkeborghlaan in Leidschendam wordt een kantoorpand van 1000 m² getransformeerd naar 32 woningen (13.000 m²). Naar verwachting wordt dit project eind 2019 opgeleverd.

44: BPD
Bouwfonds Property Development is een gebiedsontwikkelaar die onder leiding van ceo Walter de Boer nieuwbouw woonomgevingen realiseert in Nederland en Duitsland. Om het grote tekort aan middeldure huurwoningen te verminderen is in oktober 2019 met de Rabobank het BPD Woningfonds opgericht, dat in tien jaar tijd moet groeien tot 15.000 woningen. Zo wordt het voormalige bedrijventerrein de Binckhorst in Den Haag getransformeerd tot woon–werkplek. De komende jaren worden hier in de eerste fase 5000 woningen gerealiseerd in samenwerking met Local en Vorm Ontwikkeling. Daarnaast is begin oktober winkelcentrum Anklaar in Apeldoorn geopend (14.000 m²), dat BPD herontwikkelde in samenwerking met de gemeente en seniorenhuisvester Habion.

45: Urban Hotel Real Estate
Het 15.000 m² grote Olympic Hotel pal naast het Olympisch Stadion in Amsterdam is een nieuwbouwproject van Urban Hotel Real Estate (UHRE), de nieuwe onderneming van Fletcher-oprichter Chris Luken en Gerben de Jong, voormalig coo van Fletcher. Ze werken bij het 50 meter hoge hotel met 309 kamers samen met City Development. Het hotel is verkocht aan een Chinese investeringsgroep.

46: Redevco Nederland
Het Nederlandse team van Redevco bestaat uit 13 medewerkers, onder leiding van ceo Andrew Vaughan. Redevco bezit voornamelijk winkelvastgoed en is actief met herontwikkeling van winkelvastgoed. De meest recente herontwikkeling werd in oktober afgerond. Dat was de transformatie van het voormalige C&A-gebouw op de hoek van het Vredenburg (8900 m²) in Utrecht. Daarnaast herontwikkelt Redevco het C&A warenhuisgebouw op het 18 Septemberplein in Eindhoven. Het warenhuis meet 9000 m², verdeeld over vier verdiepingen. De oplevering staat gepland voor januari 2020.

47: Kroonenberg Groep
Belegger Kroonenberg Groep werkt bij de herontwikkeling van zijn winkelcentra en panden samen met ontwikkelaars als 3W en ECP, maar directeur Lesley Bamberger en zijn 50 medewerkers hebben zelf ook een belangrijke rol bij de projecten. Zo heeft het bedrijf aan de Heerderweg in Maastricht ruimte gecreëerd voor een nieuwe, duurzame bedrijfshal van 3200 m². Hiervoor zijn twee verouderde bedrijfsruimtes gesloopt. Half oktober is gestart met de ontwikkeling van het wooncomplex aan de Buitenveldertselaan in Amsterdam. In totaal omvat het woonproject, dat de naam Q Residences krijgt, 248 woningen.

48: Zadelhoff
Ceo Maarten Feilzer leidt een vastgoedexploitatie- en ontwikkelingsonderneming die ruim 40 jaar bestaat. De exploitatieportefeuille bevat 40 middelgrote kantoorgebouwen en bedrijfsruimten in voornamelijk West-Nederland. Zadelhoff ontwikkelt in samenwerking met Maarsen Groep de multifunctionele toren Hourglass op de Zuidas. Het kantoorgedeelte van Hourglass meet 25.000 m². Daarnaast wordt in Hourglass een appartementenhotel met een restaurant gerealiseerd, waarvan de oplevering eind maart 2020 plaatsvindt. Het gebouw is aangekocht door Bouwinvest.

49: First Sponsor
First Sponsor uit Singapore heeft in juni 2017 overeenstemming bereikt met Klépierre over de aankoop van de derde tot en met negende verdieping van het Poortgebouw, onderdeel van Hoog Catharijne in Utrecht. First Sponsor realiseert hier samen met Borealis Hotel Group twee hotels met in totaal 320 kamers. Het hotel Hampton by Hilton telt 192 kamers en Crown Plaza 128 kamers. First Sponsor Group heeft deze hotelontwikkeling van Hoog Catharijne gedeeltelijk voorgefinancierd.

50: Fred Developers
Vier jaar geleden besloot Roeland Voerman een deel van de ontwikkelactiviteiten van Fortress voort te zetten onder de naam Fred Developers. Dit doet hij met mededirecteur Ad Roos en nog acht andere medewerkers. Het grootste project dat ze onder handen hebben is Kijkduin; hier wordt een nieuw winkelcentrum gebouwd van 17.000 m² retail en horeca en 300 woningen. Het voormalige belastingkantoor tegenover station Hollands Spoor in Den Haag wordt getransformeerd naar winkelruimte met daarboven een hotel en appartementen.

51: Colliers D&D
52: Explorius Vastgoedontwikkeling
53: Ivy Group
54: IDVR
55: Rialto Vastgoedontwikkeling.
56: Next Level
57: Reshape Properties
58: Frame Vastgoed
59: BVR
60: ProDelta
61: Segesta Exploitatie
62: Goodman
63: Focus
64: Stebru
65: Angelo Gordon
66: Gazely
67: Reggestede Projecten
68: Canopy Investments
69: Boelens de Gruyter
70: Fame Planontwikkeling
71: Klok Groep
72: ToBeDeveloped (TBD)
73: Built to Build
74: Proptimize
75: Impact Vastgoed
76: Schiphol Real Estate
77: Hoorne Vastgoed
78: BL Huisvesting
79: Van Schijndel Beheermaatschappij
80: ReadyforLiving
81: Urban Interest Ontwikkeling
82: Prowinko
83: Wonam
84: Caransa Groep
85: Amvest
86: Heijmans
87: Harvest & Millten
88: Bogor Projectontwikkeling
89: New NRG
90: Aan de Stegge Twello
91: Duqer
92: Verweij Mungra
93: Local
94: Besix Real Estate Development
95: Trebbe
96: Ballast Nedam
97: KBK
98: Midvast
99: Camelot Real Estate
100: Van Wijnen Projectontwikkeling Noord
101: Waaijer Projectrealisatie