Klaas Knot ontving voor de duurzame renovatie van het DNB-hoofdkantoor een Breeam-NL Outstanding-certificaat. ‘Kiezen voor duurzame oplossingen betekent buiten de gebaande paden treden, en dat kost helaas bijna per definitie meer moeite.’
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 7, 11 juli 2025
Het gerenoveerde hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank (DNB) aan het Frederiksplein in Amsterdam is onderscheiden met de hoogste Breeam-NL beoordeling: Outstanding. Daarmee behoort het tot de duurzaamste kantoren van Nederland.
Tijdens een seminar van de Dutch Green Building Council (DGBC) en DNB overhandigden Brigit Gerritse, algemeen directeur van de DGBC, en Rudy van der Helm, manager ontwikkeling en beheer bij de DGBC, de officiële plaquette aan de toenmalige DNB-president Klaas Knot, die het trots in ontvangst nam: ‘Het is een grote eer om duurzaamheidskeurmerken met een dergelijk hoge kwalificatie te ontvangen. Deze certificaten erkennen de inspanningen van alle betrokkenen die zich hebben ingezet voor een duurzaam hoofdkantoor voor De Nederlandsche Bank; een hoofdkantoor dat toegankelijk is voor het publiek en waar het prettig werken is.’ Het Breeam-NL Nieuwbouw en Renovatie Outstanding Oplevercertificaat onderstreept de uitzonderlijke duurzaamheidsstandaard van het gerenoveerde hoofdkantoor. Knot kreeg van Giovanna Jagger, senior director ESG van Well, ook het Well-certificaat uitgereikt. De Well Building Standard is een onafhankelijke, prestatiegerichte en wetenschappelijk onderbouwde certificering op het gebied van een gezonde gebouwde omgeving.
Van eisen naar prestaties
Maaike van Leuken, divisiedirecteur bedrijfsvoering DNB, gaf voorafgaand aan de overhandiging een kijkje achter de schermen en benadrukte dat de renovatie een teaminspanning was. ‘Een prestatie als deze bereik je alleen met de juiste mensen om je heen, die een torenhoge ambitie delen, bereid zijn om van elkaar te leren en openstaan voor ontwikkelingen in de omgeving. Daarnaast wilden we van het begin tot het uiterste einde adaptief blijven en werkten we met een Programma van Prestaties, in plaats van het gebruikelijke Programma van Eisen. Dat aanpassingsvermogen is ongelooflijk belangrijk gebleken in dit tijdperk van razendsnelle veranderingen.’
Toekomstbestendig en circulair
Tijdens de renovatie stonden toekomstbestendigheid, duurzaamheid en circulariteit centraal. Zo is met de keuze voor renovatie in plaats van nieuwbouw 70.000 ton aan bouwmaterialen bespaard. Ook daalden het energiegebruik en de CO2-uitstoot met 80%. Het ontwerp stimuleert groene mobiliteit en biodiversiteit met groene daken, tuinen en duurzame transportvoorzieningen, terwijl circulariteit maximaal is toegepast in materialen, contracten en werkwijze.
‘Circulariteit en sociaal-maatschappelijke impact gaan hand in hand: als jouw kantoorgebouw ruimte inneemt in het hart van de stad, móét je wel een positieve bijdrage leveren’, bepleitte Van Leuken. Het gebouw, dat ooit gesloten was, staat nu in open verbinding met omgeving en samenleving.
Durven, doen, en vooruitkijken
Circulariteit als uitgangspunt in het renovatieproces was ook de inspiratiebron voor het seminar onder de titel ‘Circulariteit in renovatie: durven, doen, en vooruitkijken’. Tijdens een panelgesprek ging Gerritse (DGBC) als moderator op zoek naar de belangrijkste lessen uit de renovatie.
Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) was onderdeel van een raad van deskundigen die de DNB met onafhankelijk advies terzijde stond. Panellid Yvonne van der Brugge, directeur-generaal van het RVB, legde uit hoe haar organisatie waarde toevoegde met expertise in circulair en biobased bouwen: ‘De filosofie van RVB is dat wij als overheidsorganisatie genereus zijn in alles wat we leren. Wat wij met belastinggeld ontwikkelen, delen we met iedereen, dus ook met De Nederlandsche Bank.’
Van der Brugge stelde dat veel mogelijk blijkt als visie, durf en samenwerking samenkomen in circulaire renovatie: ‘Je weet niet hoe iets werkt, totdat je het doet. Je moet meters maken en daarbij continu met al je partners blijven overleggen. Zonder die inspanningen kom je nooit tot dit soort mooie resultaten.’
Afwijken van gebaande paden
In een enquête voor de renovatie daagde DNB aannemers uit om met duurzame, circulaire oplossingen te komen. Een van de wensen hierbij was om de ronde toren bij het kantoor een tweede leven te geven. De ‘Satelliet’ kreeg uiteindelijk een nieuwe bestemming, maar het proces kende uitdagingen. ‘Daarbij was het onze verantwoordelijkheid om te zorgen dat de betrokken bedrijven niet in de problemen kwamen, alleen omdat wij ‘leuk met elkaar wilden pionieren’’, vertelt Van Leuken.
Niet voor niets benadrukte DNB-president Knot in zijn dankwoord dat groen bouwen moeite kost. ‘Kiezen voor duurzame oplossingen betekent helaas nog steeds buiten de gebaande paden treden. En alles wat niet standaard is, kost bijna per definitie meer moeite.’ Duurzaam bouwen is dus niet altijd makkelijk. ‘Jullie weten allemaal hoe het is om van de gebaande paden af te wijken. De eerste keer is het echt moeilijk. De tweede keer is het nog steeds moeilijk, maar iets minder. De derde keer is het al iets makkelijker. En bij de tiende keer ontstaat er een nieuw pad. Een duurzaam pad’, aldus Knot.
Michel Baars, oprichter van het Urban Mining Institute en destijds directeur van New Horizon (dat was betrokken bij het oogsten van materialen uit het pand, inclusief het ontmantelen van de Satelliet), beaamt dat het ontmantelen van de Satelliet veel lef vergde. ‘Uiteindelijk blijkt de impact van deze circulaire renovatie veel groter dan het individuele gebouw. Voor mij als mkb’er is dit effect tot op de dag van vandaag merkbaar. Het is lastig om financiering te vinden voor circulaire bedrijven, maar nu blijken zelfs internationale bedrijven mij te kunnen vinden. Zo’n grote opdrachtgever als DNB leidt dus tot financierbaarheid voor circulaire ondernemingen.’
Aanknopingspunten
Op de vraag uit het publiek of en hoe de opgedane inzichten kunnen doorwerken in beleid, klinkt een gemengd maar hoopvol geluid. Volgens Baars biedt deze renovatie aanknopingspunten voor beleid, maar hij ziet ook dat beleidstrajecten traag verlopen: ‘Mijn ervaring is dat innovatie sneller gaat dan het tempo waarmee beleidsmakers wetgeving erdoor krijgen.’
Brede kennisdeling en goede voorbeelden kunnen volgens Van der Brugge belangrijker zijn dan beleid: ‘De politieke trend is juist om tegen extra koppen op beleid te zijn, dus moeten we soms tegen de stroom in roeien. Maar daar waar het ons lukt, laten we als RVB zien: zo kan het óók.’
Moderator Gerritse vatte het als volgt samen: ‘Succesvol circulair renoveren vraagt lef, ondernemerschap én maatschappelijke verantwoordelijkheid om te laten zien dat het anders kan – en daar mag je trots op zijn.’ Afsluitend voegde DNB-president Knot daaraan toe dat het belang van deze succesvolle renovatie en het behalen van de Breeam- en Well-certificaten verder reikt dan het gebouw zelf: ‘Het toont aan dat duurzaam bouwen in Nederland haalbaar, betaalbaar én indrukwekkend is.’
