Het weer in Cannes weerspiegelde de discussie over de risico’s op de kantorenmarkt.
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 3, 23 maart 2018
De eerste twee dagen van de beurs was het weer in feeststemming. Terwijl Nederland rilde, deed het vastgoed zaken op zonnige stranden, op luxe jachten en in grand hotels. De bankencrisis, de shake out, het onder water staande vastgoed – het leek allemaal erg lang geleden. De aankondiging van vorige week dat FGH Bank definitief zijn deuren sluit, was zo’n bericht uit vervlogen tijden. Cannes is al lang weer in de ban van de nieuwe kansen met Rabo Real Estate Finance. Caffé Roma, het ontmoetingspunt in Cannes – waar een paar jaar terug gewoon een tafel was te krijgen – puilde zoals vanouds uit met gelukszoekers die vaak zonder toegangsbewijs of specifieke kennis de Mipim-dagen benutten om uit de band te springen.
De feestvierders hadden overigens best argumenten. Nederland scoort met de hoogste economische groei in de EU en staat wereldwijd hoog op de lijstjes met het beste vestigingsklimaat. Het blijft niet bij lijstjes: Nederland haalde het Europees Medicijnagentschap binnen voor de Zuidas en op de Mipim huilden de Britten uit: Unilever kiest Nederland voor zijn hoofdkantoor.
Donderdag spoelde de hemel de Boulevard de la Croisette schoon. Professionals glibberen het Palais in en alle gelukszoekers zonder kaartje hadden ineens niets meer in Cannes te zoeken. Alleen de ambulante handel met paraplu’s beleefde hoogtijdagen.
Al dat water geeft een voedingsbodem voor reflectie. Lijkt de situatie nu niet op 2006? De aanvangsrendementen van kantoren zoals het Atrium op de Zuidas zitten nu op een niveau dat geen rentestijging of leegstand verdraagt. In de race om de mooiste kantoren zijn de meeste Nederlandse institutionele beleggers al afgehaakt. Zij zoeken niches, maar doen niet mee aan de internationale koopjacht die Nederland in zijn greep houdt.
Toch zijn er wat punten te ontdekken waarin de situatie van nu verschilt van die van tien jaar terug. De kantorenmarkt wordt nu gedragen door een serieuze vraag van gebruikers die smart buildings zoeken. De crisis werd ingeluid door een productie van kantoren door een combi van grondbedrijven, beleggers, financiers en ontwikkelaars, die geen rekening hielden met de toekomstige gebruikers.
Gesterkt door data ligt de weg vrij om transparante beslissingen te nemen met smart contracts voor smart buildings in smart cities. Dat zijn de thema’s van dit jaar. Dat zal een nieuwe crisis niet verhinderen, maar wel beteugelen.
