De nieuwe eigenaren van landbouwgrond in ons land kiezen met namen als Aardpeer en Land van Ons bewust voor een duurzame en activistische uitstraling. Ze zien meer waarde in een ecologisch verantwoorde bestemming voor de grond dan de zoveelste logistieke doos of woonwijk.
Land van Ons, een coöperatieve vereniging die investeert in agrarische grond die komt vrij te vallen, haakte eind vorig jaar bijzonder handig in op het maatschappelijke rumoer dat ontstond bij de voorgenomen vestiging van een gigantisch groot datacenter voor Facebooks moederbedrijf Meta bij Zeewolde. De gemeenteraad stemde weliswaar in met de komst van de ‘logistieke doos’ die ook nog eens gigantisch veel energie zal verbruiken, de Eerste Kamer stak er een stokje voor. De senaat wil dat het nieuwe kabinet eerst met een nieuwe visie komt op de plek van datacentra bij de inrichting van ons land. Ook het Rijksvastgoedbedrijf gaf aan haar aandeel van de benodigde grond voor het datacentrum, zo’n 80 hectare, niet te willen leveren zolang plannen voor duurzaamheid en energieverbruik nog weinig concreet zijn.
En toen was er plotseling het aanbod van Land van Ons. Als de eigenaren van de in totaal 166 hectare landbouwgrond dan toch van hun bezit af willen, dan wil Land van Ons dat wel kopen om bij te dragen aan een nieuwe ecologische hoofdstructuur voor ons land.
Een mooie publiciteitsstunt, maar volledig uit de lucht kwam het aanbod niet vallen. De coöperatie timmert sinds november 2019 stevig aan de weg. Stond de teller eind dat jaar op 700 deelnemers, inmiddels zijn er het 18.000. Voor 10 euro per jaar ben je lid en vanaf dat zelfde bedrag kun je investeren in vierkante meters landbouwgrond. Daarbij rekent de coöperatie met vierkante meterprijzen die tussen de 6 en 9 euro liggen waarbij Land van Ons voor dit jaar uitgaat van een geprognosticeerd gemiddelde van 6,98 euro. De aangekochte grond wordt door de coöperatie verpacht aan een nieuwe beheerder.
Om speculatie te voorkomen zijn de eigenaars verplicht om de grond twee jaar zelf aan te houden. Sowieso benadrukt de coöperatie dat wie rendement wil maken beter een deurtje verder kan kijken en houdt zich verre van de associatie met een beleggingsinstelling. De leden moeten zich vooral senang voelen bij de zachte doelstellingen: meer biodiversiteit, gezondere grond en een mooier landschap.
Voor een beetje rendement -een jaarlijkse rente van 1,3 procent- kunnen beleggers wel instappen bij Aardpeer, een initiatief dat ook landbouwgrond opkoopt om te verduurzamen. Via Stichting BD Grondbeheer worden obligatieleningen uitgegeven waar particulieren, maar ook maatschappelijke organisaties en institutionele beleggers in kunnen stappen. Met de eerste obligatie (Samen voor grond I) werd 7,2 miljoen euro opgehaald. De tweede heeft een streefbedrag van 3,1 miljoen euro en is met nog een kleine maand te gaan voor 71 procent (ruim 2,2 miljoen euro) gevuld. Het opgehaalde geld wordt geïnvesteerd in landbouwgrond voor 5 reeds bestaande biologisch-dynamische tuinderijen door heel Nederland.
Het lijkt vooralsnog klein bier in vergelijking met de diepe zakken van projectontwikkelaars en beleggers die speculeren op een meer profijtelijke omzetting van landbouwbouwgrond naar bijvoorbeeld woningen of distributiecentra. Toch lijkt het tempo er bij de nieuwe rentmeesters nog niet uit. Land van Ons groeide in 2 jaar tijd naar meer dan 100 hectare verspreid over 11 locaties door heel Nederland. De coöperatie wil uiteindelijk toe naar 1,5 miljoen leden en 300.000 hectare, wat goed zou zijn voor 15 procent van het huidige Nederlandse landbouwareaal. Aardpeer legt de lat nog een stukje hoger wil dat dat op termijn een derde van de landbouwgrond weer natuurvriendelijk wordt.
Sowieso heeft het collectief aan kracht gewonnen bij de aankoop van (landbouw)grond. Op grond van het vermaarde Didam-arrest moeten gemeenten verschillende partijen gelijk kansen bieden bij het verkopen van grond en het verstrekken van vergunningen. Een particulier die niet residueel maar duurzaam kan rekenen, kan daarmee toch aan het langste eind trekken.
