Alphabet, het moederbedrijf van Google, werkt aan innovaties op het gebied van vervoer, life sciences, robots en stedenbouw. Innovaties die onze wereld in potentie van de ene op de andere dag radicaal kunnen veranderen. Hoe kan Nederland blijven meedoen in een wereld waarin gigantische monopolies de innovatieagenda domineren? Het antwoord volgens Blue21: bouw een drijvende stad. Rutger de Graaf is oprichter van Deltasync en Blue21.
Door Sieds de Boer
Gepubliceerd in Locus 1 (zomer 2016) - Smart cities
Is dat idee van een drijvende stad nieuw?
‘Nee, het idee van drijvende steden is niet nieuw. Jules Verne schreef in 1985 in Propellor Island over een luxe drijvend eiland voor de allerrijksten, Kevin Costner liet ons in de film Waterworld een leven op zee zien dat juist ruig en primitief is. Ook in de echte wereld is drijven geen sexy disruptive-tech-start-up-innovation. Nederlanders leven sinds de zestiende eeuw op woonboten, de Maya’s combineerden vissenkweek met drijvende agricultuur en Aziatische vissersgemeenschappen leven al eeuwen op drijvende nederzettingen. Een recenter voorbeeld: Silicon Valley miljardair Peter Thiel investeerde een slordige 500.000 dollar in The Seasteading Institute, dat drijvende vrijstaten wil realiseren in non-territoriale wateren.
Wat wel nieuw is aan de drijvende stad die wij als Blue21 voor ogen hebben, is dat de stad een positieve impact op de planeet moet hebben. Positief als in een stad die duurzame energie opwekt, voedsel verbouwt, een prettige leefomgeving is voor flora en fauna en CO2 en afvalstromen van het vasteland opvangt om algen te kweken voor biofuel. Een stad dus die productief is in plaats van consumptief.’
Die stip klinkt inderdaad als een vergezicht…
‘Toch is het dichterbij dan je denkt. De visie van een blauwe revolutie is ontwikkeld door Blue21, een social enterprise van de architecten en ingenieurs van Deltasync, het bedrijf dat mede het Drijvend Paviljoen in Rotterdam en de drijvende eco-homes in de Harnaschpolder in Delft werkelijkheid maakte.
Wij zien een blauwe revolutie als oplossing voor de grote uitdagingen waar we momenteel als mensheid voor staan. We hebben uitgerekend dat er in 2050 een tekort aan land dreigt om voedsel te verbouwen. Op het water is ruimte genoeg: we hebben maar 1% van de oceaan nodig om onder de afgesproken maximum temperatuurstijging van 2°C te blijven. Bovendien liggen veel steden in deltagebieden, dus uitbreiden naar het water is relatief eenvoudig.’
Nederland: Waterland!
‘Waar die stad moet ontstaan, maakt volgens mij niet uit. Voor Nederland is het natuurlijk een enorme kans om zich weer als waterland te onderscheiden. Dat is sinds de Deltawerken en de Afsluitdijk niet meer gebeurd. Maar een drijvende stad kan in feite overal verrijzen. De manier waarop die stad wordt gebouwd, dat staat wat ons betreft echter vast. We hebben een drijvende stad voor ogen die 100% CO2 neutraal, circulair en biobased is. Daarin verschillen we bijvoorbeeld van een Google, dat plannen heeft om drijvende datacenters te bouwen vanwege de koeling die het water biedt.
Al heeft Nederland de benodigde innovaties in huis, toch blijkt het in de praktijk moeilijk om de disruptieve kracht van bedrijven te verzilveren. Niet voor niets organiseerde de overheid onder leiding van Neelie Kroes onlangs een Start Up Fest om het ondernemingsklimaat in Nederland competitiever te maken. Stel dat een Alphabet ineens besluit om typisch Nederlandse expertises zoals waterbeheer of de tuinbouw te gaan ‘disrupten’?’
Meer pionieren dus…
‘Als Nederland geen lef toont, worden we steeds minder relevant. Het is tijd voor radicale oplossingen en het water biedt de ruimte en de vrijheid die daarvoor nodig zijn. Met een iets efficiëntere ledlamp gaan we de wereld niet redden. De definitie van een smart city is wat mij betreft een stad die alle uitdagingen van de 21e eeuw aankan: landtekort, stedelijke groei, zeespiegelstijging en klimaatverandering. Blue 21 heeft concrete plannen klaarliggen voor meerdere locaties in de Noordzee, en alle innovaties die daarvoor nodig zijn, bestaan al. De uitdaging is nu om ze op grote schaal toe te passen. Ik daag iedereen uit om weer iets groots neer te zetten in de geest van de Nederlandse Deltawerken. Voor de mensheid en voor de planeet.’
