Ondanks corona-effecten op de dealflow is er per saldo meer juridische dienstverlening nodig. Voor volgend jaar verwachten juristen zelfs een hausse aan werk
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9, 25 september 2020
Het jaarlijkse onderzoek van PropertyNL naar juristen leidt tot verrassende conclusies. Uit onderzoek van ABN Amro bleek dat corona tot een omzetdaling leidde bij juristen, maar uit onze enquête onder een groep van bijna 60 toonaangevende vastgoedjuristen bleek juist dat de meeste kantoren dit jaar licht groeien.
Eén van de oorzaken werd genoemd in het rondetafelgesprek met de topkantoren met de grootste dealflow op gebied van transacties, financiering en ontwikkeling (zie pagina 38): beleggers zoeken steeds meer naar ‘alternatives’. Het vastgoed denkt in populaire segmenten, zoals woningen en logistiek, houdt zijn hart vast met kantoren en ontwijkt winkels en hotels, maar er is meer. De grote juristenkantoren zijn actief met advies aan beleggers op het gebied van datacenters en energieparken (van elektriciteitscentrales tot zon- en windparken). Deze laatste categorie zorgde afgelopen tijd voor miljardendeals die vaak onder de radar bleven, omdat ze buiten de definities van vastgoedbeleggingen vallen.
Schat aan informatie
Ook passeren bij juristen complexe financieringsdeals de revue, waarbij ogenschijnlijk geen transactie plaatsvindt, maar de facto een verandering van eigendom. Het onderzoek levert een schat aan informatie over deals die in samenhang soms niet bekend zijn.
Zo heeft het Singaporese GIC na de aankoop van de Maximus-portefeuille met 28 distributiecentra (waarvan enkele in Nederland), de participatie in CitizenM en nog eens een miljard aan Equinix-datacenters ineens een belangrijke positie in Nederland. We zien dat de Beursgallery in Rotterdam in een ABC-transactie is doorverkocht, en wie kent de consequenties van zo’n solarpark in Zwolle, het grootste in Europa? De juristen werkten aan de BPD-deal van € 5 mrd waar wel aandacht voor was, maar of we de Blackstone-deal van DreamGlobal (€ 6,2 mrd) goed hebben doorgerekend op de Nederlandse consequenties?
Het onderzoek naar juristen met de in hun ogen meest opmerkelijke transacties geeft aan dat de markt voor zakelijk vastgoed nog veel research behoeft. Dat is noodzakelijk voor een goede analyse van de markt, maar ook praktisch: opdrachtgevers krijgen gevoel voor de expertise die zij bij juristen kunnen inkopen.
Stoelendans
De samenstelling van de PropertyNL Top Vastgoedjuristen is elk jaar wel iets gewijzigd. Dit keer moest bij het rondetafelgesprek Baker McKenzie wijken voor Clifford Chance. Internationaal is Baker McKenzie weliswaar veel groter (78 versus 32 kantoren), maar in Nederland is een deel van de vastgoeddivisie van Baker McKenzie voor zichzelf begonnen (NewGround Law). Clifford is al langer toonaangevend in onze onderzoeken in Nederland op het gebied van vastgoedfinanciering, maar is nu dus voor het eerst opgeklommen naar de ereklasse.
Het doel van het onderzoek is niet alleen de grootste vastgoedsecties te belichten. Dat zou niet alleen wat saai worden – dan prijken elk jaar Houthoff en Loyens & Loeff bovenaan – maar het doet ook geen recht aan de kwalitatieve ontwikkeling en de niches in de vastgoedpraktijk. In Nederland maken een kleine 60 kantoren de dienst uit voor dé spelers in het vastgoed: overheid, beleggers, ontwikkelaars en corporaties.
Wie het in coronatijd over juristen heeft, ontkomt niet aan de vraag of deze crisis het vakgebied blijvend beïnvloed. De meeste juristen uit dit onderzoek denken van wel, maar hebben hier nog geen bewijs voor, want het is de tijd van kort gedingen en rechtsonzekerheid. Het meest voorkomende probleem vormen huurders die stoppen met het betalen van de huur. Als er al onder juristen consensus is te vinden, dan is het toch dat de huurder door de coronacrisis meer rechten lijkt te krijgen dan waarop de verhuurder voor corona mocht rekenen. Maar zeker is ook dat de laatste rechtszaak hierover nog niet is gevoerd.
Gerelateerde artikelen:
