Het beleggingsvolume is in 2023 met 52% ingezakt tot net boven de € 10 mrd; kantoren en zorgvastgoed geven zelfs 60% of meer prijs. Het segment woningen blijft relatief stevig overeind; dat is ook terug te zien aan de prominente plaats van woningspecialist Capital Value.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 3, 22 maart 2024
Onderstaand artikel is geplaatst in PropertyNL Magazine nr. 3. Na publicatie is nog een substantieel aantal opgaves van vastgoedadviseurs binnengekomen. De nieuwe overzichten zijn gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 4.
In het overzicht ontbreken drie van de vijf grote internationale makelaars: CBRE, JLL en Colliers. Zij wilden geen gegevens aanleveren, maar met name de eerste twee zullen op de beleggingsmarkt goed zijn voor een top-5-positie. CBRE is volgens de in 2023 gemelde beleggingstransacties alleen al goed voor zo’n € 308 mln. Het adviseerde onder meer Wereldhave bij de aankoop van winkelcentrum Polderplein in Amsterdam. Daarmee was € 82 mln gemoeid. Wisdom werd begeleid bij de verkoop van het kantoorgedeelte van de Weena Toren aan Dudok: € 19,35 mln.
JLL was onder meer betrokken bij de verkoop door Elan Wonen van het vrijesectorgedeelte in een nieuwbouwplan in Haarlem. Het gaat om 43 woningen die samen € 17,5 mln opbrachten. Ook werd Achmea geadviseerd bij het verkopen van kantoorgebouw Centre Court in Hoofddorp aan Time Equities. Dat bracht € 8,4 mln op.
1. Cushman & Wakefield
Cushman & Wakefield adviseerde Holland Immo Group bij de verkoop van een portefeuille met zes gebouwen verspreid over Rotterdam, Dordrecht, Zoetermeer en Arnhem aan een joint venture van NorthStar en een Ares-fonds. Opbrengst: € 62 mln. Samen met P. van den Bosch Makelaars was Cushman ook adviseur van Stadgenoot bij de verkoop van het monumentale kantoorpand The Bell in Amsterdam voor € 43,5 mln.
2. Capital Value
Capital Value heeft in 2023 alleen bemiddeld bij verkooptransacties in woningen en zorgvastgoed. Het zwaartepunt lag in Noord-Holland (€ 159 mln) en Utrecht (€ 157 mln); daarnaast is nog voor € 150 mln aan provincie-overschrijdende beleggingen begeleid. Een grotere deal was de verkoop door 3W/AT Capital van 407 huurappartementen in het middensegment in The Orchard I in Rijswijk aan Greystar; tegelijk werden aan MN Dutch Real Estate 75 appartementen en de retailplint in The Orchard II verkocht. De projecten zijn onderdeel van Sterpassage Rijswijk, in het voormalige Bogaard stadscentrum in Rijswijk.
3. BMV Bedrijfsmakelaars, partner in Dynamis
BMV Bedrijfsmakelaars staat maar net achter Capital Value met een totaal van € 630 mln aan bemiddelde beleggingen. Het adviseerde onder andere een particuliere belegger bij de aankoop van een object met 45 appartementen en 2.600 m² kantoorruimte aan de Arnhemse Velperweg.
4. Savills
De grootste transactie waarbij Savills betrokken was, was de aankoop van de Allianz Tower door een groep investeerders aangevoerd door de First Sponsor Group. Wat die betaalde voor de 19.000 m² kantoorruimte, gehuurd door de Duitse verzekeraar, is niet bekend. Eind 2019 telde verkoper Amundi er nog € 86 mln voor neer. CBRE trad bij deze deal op namens de verkoper.
5. TLF Real Estate
TLF uit Eindhoven was naar eigen zeggen goed voor de twee scherpste logistieke deals van het jaar, al lagen die wel buiten de eigen regio. Het ging om de verkoop van Atoomweg 111–115 in Utrecht namens Axa en de verkoop van de 26.500 m² grote nieuwbouwontwikkeling van Rapid Logistics op Schiphol Trade Park aan Savills IM namens Aan de Stegge Twello. In totaal was TLF betrokken bij de aan- en verkoop van 281.000 m²: het grootste aantal vierkante meters van de partijen die opgave hebben gedaan.
6. BNP Paribas Real Estate
BNP Paribas treedt niet vaak naar buiten met individuele transacties; een van de aankopen waarbij werd geadviseerd, was die van het Amsterdamse project Buiten Singel (2.000 m²) door Kosmos Development. Verkoper APF werd bijgestaan door NL Real Estate. Het gerapporteerde volume is verdeeld in € 95 mln aankopen en € 127,5 mln verkopen.
7. NL Real Estate | Knight Frank
Een grotere transactie waarbij NL Real Estate betrokken was, was de aankoop van het gebouw Maximus in Utrecht-Papendorp door Iroko Zen, dat € 17,3 mln neertelde voor het kantoor- annex hotelpand van 11.666 m² dat door verkoper Marathon de afgelopen jaren is getransformeerd. De grootste deal die werd begeleid, was de aankoop door JD Property van een pand aan de Atoomweg 111–115 in Utrecht (60.634 m²). Daar was € 90 mln mee gemoeid.
8. De Mik
De – naar eigen zeggen – nummer 1 van Rotterdam verkocht voor Focus on Impact Het Zuiderhof, een nieuwbouwcomplex met in totaal 160 middenhuur- en vrijesectorappartementen in stadsdeel Feijenoord. Koper is Vesteda.
9. KroesePaternotte
KroesePaternotte is groot in retail en adviseerde onder meer Blauwdruk bij de aankoop van een Plus-supermarkt in Heerlen. Ook werd Van Herk Vastgoed begeleid bij de verkoop van een KFC-restaurant in Barendrecht voor ruim € 4 mln. Urban Interest werd bijgestaan bij de aankoop van twee monumentale Zwolse winkelpanden voor € 6,3 mln en de Levi’s-winkel aan de Kalverstraat voor € 8,5 mln. Voor ASR Real Estate werd het Haagse pand aangekocht waarin een Lego-winkel is gevestigd (koopsom € 4,45 mln).
10. 3Stone Real Estate
Een grote transactie waarbij 3Stone betrokken was, was de verkoop door M7 van zestien kantoren, elf warehouses, twee winkelpanden en een industrieel magazijn: goed voor in totaal ruim € 109 mln. Bij die verkoop adviseerden ook 1530, CBRE en Prime Realty.
11. Industrial Real Estate Partners
Industrial adviseerde een particuliere eigenaar bij de verkoop van een grootschalig distributiecomplex aan de Mijnsherenweg 8 in De Kwakel aan een datacenter. Het gebouw bestaat uit 18.614 m² warehouse, 1.517 m² mezzanine en 4.624 m² kantoorruimte en staat op een kavel van ruim 4,7 hectare. Die deal was goed voor een koopsom van € 30,05 mln.
12. Castanea Bedrijfsmakelaars
Het Hilversumse Castanea tekende voor een kleine 82.000 m² aan vastgoedbeleggingen, waaronder de verkoop van het pand van 292 m² waarin The Pancake Corner is gevestigd in Amsterdam. Dat leverde € 1,96 mln op. Verkocht werd ook een rietgedekt restaurant in Leusden met een vraagprijs van € 1,5 mln.
13. Briq Real Estate
Voor Greenport Rotterdam bemiddelde Briq bij de aankoop van het bedrijfsgebouw van de voormalige Botleks Stores aan de Botlekweg 113–115 in Rotterdam. Dat gebouw wordt gerenoveerd en na oplevering onder andere in gebruik genomen door Hebo Maritieme Services. Briq was ook berokken bij de verkoop (en verhuur) van een nieuwbouwdistributiecentrum met Breeam Excellent-certificaat op het agro-logistieke cluster Dutch Fresh Port in Ridderkerk, goed voor 27.000 m² grond, waarvan 17.500 m² bebouwd. De koopsom was € 27,15 mln. De verkoper is Hercuton, de koper is Garbe. Het DC wordt gehuurd door AFL Barendrecht.
14. Spring Real Estate
Spring adviseerde bij enkele retailbeleggingen, zoals de aankoop door Viventium van tien verhuurde horecaruimten en een woning in Almere van M7. Ook werd een particuliere belegger begeleid bij de aankoop – eveneens van M7 – van een kantoorpand van 5.140 m² in Heerenveen.
15. Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars, partner in Dynamis
Verschuuren & Schreppers had een grote rol bij de verkoop van drie prominente kantoorgebouwen op het kantorencluster van Flight Forum in Eindhoven (33.000 m²): het begeleidde zowel koper Braintown als verkoper Luchtruim bij de transactie van ruim € 36 mln.
16. Faasse & Fermont
De enige vertegenwoordiger van Zeeland in de lijst haalt een aanzienlijk metrage van bijna 105.000 m², meer dan bijvoorbeeld De Mik. Dat komt doordat het accent ligt op bedrijfsruimte. Zo zijn na vijf jaar leegstand de opstallen van het voormalige erotiekbedrijf Pabo in Walsoorden verkocht. Een investeerder heeft de 23.788 m² aan kantoorruimte, bedrijfshallen en magazijnen gekocht om ze opnieuw te ontwikkelen.
17. ActiVast Bedrijfshuisvesting
Het bedrijf uit Ede begeleidde de aankoop van winkelcentra Liesveld in Vlaardingen en Crabbehof in Dordrecht. Beide winkelcentra waren in bezit van Blackstone; de kopers zijn stichting Peal Beheer, stichting de Drie Zwanen en Govert Johannes van den Berg. De centra zijn in beheer bij Multi Corporation. Voor Crabbehof (9.960 m²) werd volgens het Kadaster € 13,5 mln neergeteld. Winkelcentrum Liesveld bestaat uit 14.000 m², verdeeld over 53 winkelunits. In september begeleidde ActiVast ook de koper van winkelcentrum Bilgaard (5.900 m²) in Leeuwarden.
18. Brecheisen Bedrijfsmakelaars
Brecheisen assisteerde corporatie Portaal bij de koop van appartementengebouw De Stedeling aan de Nachtwachtstede in Nieuwegein, goed voor € 17,2 mln. Het gebouw telt 67 huurappartementen. Ook werd de verkoper van een bedrijfsverzamelcomplex in Houten begeleid (5.800 m², koopsom € 6,2 mln).
19. RSP Makelaars
RSP, met vestigingen in Den Bosch en Eindhoven, adviseerde bij de verkoop van twee Actions in Heerlen en Simpelveld, die door de koper direct werden doorverkocht, en een Jumbo (Hilvarenbeek).
20. Spauwen-Werrij
De grootste Limburgse makelaar begeleidde de verkoper van het kantoorpand Avenue Ceramique 300 in Maastricht, dat door Van der Valk zal worden getransformeerd naar een ‘Valk Exclusief Hotel’ met 110 kamers. Het gebouw aan de Limburglaan 4 ligt tussen het Gouvernement (Limburgse provinciehuis) en de John F. Kennedybrug en grenst direct aan de Maas.
21. Bernheze Makelaars
Het kantoor uit Uden haalde het overgrote deel van de bemiddelde transactiesom uit een beleggingstransactie in Utrecht, waar aan de Protonweg 4–15/Uraniumweg 7 18.000 m² bedrijfsruimte op een terrein van 59.043 m² werd aangekocht namens Goodman Netherlands. Daarmee was een koopsom van € 35 mln gemoeid.
22. Bossers & Fitters Bedrijfshuisvesting
Bossers & Fitters is vooral actief in bedrijfsruimte in de Brainport-regio. Het was samen met Verschuuren & Schreppers betrokken bij de verkoop van veertien nieuwe bedrijfsunits in Waalre door BPI Vastgoed. De kopers zijn eindgebruikers en beleggers. Het bedrijfsverzamelgebouw komt op de laatste bouwrijpe kavel van 2.200 m² aan de Van Dijklaan op bedrijvenpark Het Broek in Waalre. De totale brutovloeroppervlakte bedraagt 1.750 m². De totale verkoopwaarde bedroeg ruim € 2,75 mln.
23. EQ Real Estate
Een van de grootste transacties van EQ was de aankoop van kantorencampus Riverside Offices aan de Rivium Promenade 62–124 in Capelle aan den IJssel namens Meerverdoort. De campus is ruim 13.000 m² groot. De verkoper was een joint venture van Unifore en Signal, die in 2018 het complex verworven als onderdeel van de Rembrandt-portefeuille van elf gebouwen. Met de verkoop is het laatste pand uit deze portefeuille verkocht.
24. Van Dijk & Ten Cate vastgoedadviseurs
CBRE Investment Management werd begeleid bij de verkoop van een appartementencomplex met parkeergarage in Arnhem aan een particuliere belegger. Het appartementencomplex bestaat uit 35 appartementen van gemiddeld 100 m² groot. Van Dijk & Ten Cate trad ook op namens de verkoper van zestien appartementen aan het Schouwburgplein in Rotterdam, die zijn gekocht door Looije Properties. In Amsterdam werd stichting Levvel geadviseerd bij de verkoop van drie complexen aan de Tafelbergweg in Amsterdam-Zuidoost aan het COA. De koopsom bedroeg € 8,5 mln.
25. Nextfund
Het Groningse Nextfund sloeg de grootste slag met het begeleiden van BDD Real Estate bij een sale-and-lease-back transactie met Menzis: voor het kantoorgebouw van 20.600 m² aan het Winschoterdiep in Groningen telde BDD € 26,62 mln neer. BDD werd ook bij enkele andere aankopen geadviseerd.
PropertyNL Top-40 Adviseurs Beleggingen
1. Cushman & Wakefield (Amsterdam): € 758,5 mln
2. Capital Value (Utrecht): € 639,0 mln
3. BMV Bedrijfsmakelaars (Arnhem): € 630,0 mln
4. Savills (Amsterdam): € 419,9 mln
5. TLF Real Estate (Eindhoven): € 345,0 mln
6. BNP Paribas Real Estate (Amsterdam): € 222,5 mln
7. NL Real Estate | Knight Frank (Amsterdam): € 155,1 mln
8. De Mik (Rotterdam): € 151,1 mln
9. KroesePaternotte (Amsterdam): € 133,1 mln
10. 3Stone Real Estate (Amsterdam): € 132,5 mln
11. Industrial Real Estate Partners (Amsterdam): € 109,1 mln
12. Castanea Bedrijfsmakelaars (Hilversum): € 108,1 mln
13. Briq Real Estate (Rotterdam): € 105,0 mln
14. Spring Real Estate (Amsterdam): € 103,8 mln
15. Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars (Eindhoven): € 75,3 mln
16. Faasse & Fermont (Goes): € 69,3 mln
17. ActiVast Bedrijfshuisvesting (Ede): € 58,5 mln
18. Brecheisen Bedrijfsmakelaars (Utrecht): € 57,0 mln
19. RSP Makelaars (’s-Hertogenbosch): € 52,0 mln
20. Spauwen - Werrij (Heerlen): € 47,5 mln
21. Bernheze Makelaars (Uden): € 44,2 mln
22. Bossers & Fitters Bedrijfshuisvesting (Eindhoven): € 43,1 mln
23. EQ Real Estate (Breda): € 43,0 mln
24. Van Dijk & Ten Cate Vastgoedadviseurs (Amsterdam): € 41,1 mln
25. Nextfund Vastgoedadviseurs (Groningen): € 40,0 mln
26. Parc Makelaars (Rotterdam): € 30,0 mln
27. Barnhoorn Bedrijfsmakelaardij (Leiden): € 26,1 mln
28. Saelmans Bedrijfsmakelaardij (Weert): € 25,4 mln
29. Trec (Amsterdam): € 21,9 mln
30. Van de Laar Makelaars (Maastricht): € 20,0 mln
31. Bregman Bedrijfsmakelaardij (Alkmaar): € 19,8 mln
32. Fris Bedrijfsmakelaars (Amsterdam): € 16,1 mln
33. Uniek Bedrijfsmakelaars (Enter): € 13,5 mln
34. BT Makelaars (Schiphol-Rijk): € 13,0 mln
35. Boek & Offermans (Heerlen): € 11,7 mln
36. Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting (Utrecht): € 11,5 mln
37. Schaub & Partners Bedrijfshuisvesting (Rotterdam): € 9,9 mln
38. RBM Real Estate (Voorburg): € 8,4 mln
39. RBMT Bedrijfsmakelaars & Taxateurs (Heerenveen): € 7,5 mln
40. Vlieg Bedrijfsmakelaars (Alkmaar): € 6,8 mln
