Dit jaar was ‘lead, act, change’ het centrale thema van de Dutch Green Building Week, die gehouden werd van 4 tot 8 oktober.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 10, 22 oktober 2021
Op de machtige Kop van Zuid in Rotterdam werd de elfde editie van de Dutch Green Building Week afgesloten, de jaarlijks terugkerende week in het teken van duurzaam bouwen, georganiseerd door Dutch Green Building Council. Dit jaar was ‘lead, act, change’ het centrale thema dat door de hele week verweven was. En de tijd dringt. De gebouwde omgeving zal drastisch uitstoot moeten minderen, zal biodiverser moeten, en socialer ook.
Tijdens het slotevent in de hoogbouw van De Rotterdam grijpen vertegenwoordigers uit de bouw- en vastgoedsector, maar ook steeds meer specialisten met een andere achtergrond, het thema van de week aan om te praten over de onderwerpen biodiversiteit, CO2-reductie en sociale duurzaamheid.
De locatie hiervoor kan haast niet treffender. Aan de kade van de Kop van Zuid ligt een cruiseschip, een flatgebouw haast, stationair draaiend te wachten op zijn passagiers. Over CO2-uitstoot gesproken... Verderop raakt de nieuwste verdieping op de Zalmhaventoren de wolken. Tussen de woon- en werktorens op deze dichtbebouwde landtong krioelen de kantoormedewerkers, toeristen en bewoners driftig over het grijze asfalt, als vanouds haast. En het groen op dit dure stuk grond moet je met een loep zoeken. Maar het is er wel degelijk, als je goed kijkt, zo blijkt later.
Lead
Leiderschap, actie en verandering. Om met leiderschap te beginnen: een van de sprekers, econoom Mathijs Bouman, haalt de Engelse econoom Arthur Cecil Pigou aan, die al meer dan een eeuw geleden een belangrijk principe blootlegde dat nu zeer actueel is: als een extern probleem ontstaat, moet je dat belasten om het op te lossen. ‘Je moet economen niet te vaak bedanken, maar volgens mij heeft hij het bij het juiste eind gehad.’ Volgens Bouman daarom een echte leider, die de basis legde voor de huidige milieuheffingen. Vertaald naar het huidige tijdsgewricht: klimaatverandering betekent CO2-uitstoot beprijzen. Dit soort prikkelbelasting is volgens Bouman veel effectiever dan subsidies verstrekken voor verduurzamingsmaatregelen. Dit geldt voor de industrie, maar zeker ook voor de gebouwde omgeving.
Onno Dwars, baas van Ballast Nedam Development, prijst het leiderschap in zijn branche. ‘Wij als bouwers en ontwikkelaars zijn de vleesgeworden uitvoeringsorganisatie van de overheid, en terwijl de overheid nauwelijks op duurzaamheid prikkelt, zie ik om me heen dat er heel goed en duurzaam gebouwd wordt. Ik geloof in de markt. En ik ben trots op de sector.’
Leiderschap wordt ook gevraagd van de financiële sector. Claire van Staaij en Leontien de Waal vertegenwoordigen ABN Amro, al sinds jaar en dag partner van de Dutch Green Building Week. Zij doen hun best hun vastgoedportefeuille te verduurzamen. Ze willen hun klanten verleiden duurzame stappen te zetten, eerst naar energielabel C in 2023, en later in 2030 naar energielabel A en Paris Proof. ‘Als grote vastgoedfinancier hebben wij de verantwoordelijkheid de volgende stap te zetten’, aldus De Waal. En die willen ze ook zetten, in gezamenlijkheid, benadrukken ze.
Act
Louise Vet, ecoloog en voormalig directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), weet wel hoe ze een duurzaam gebouw moet neerzetten. Ze benadrukt: ‘Duurzaamheid is meer dan een beetje CO2 reduceren. Daarmee lossen we het klimaatprobleem niet op.’ In Wageningen liet ze een nieuw wetenschappelijk instituut volledig duurzaam, circulair, modulair en in samenhang met de natuur ontwikkelen. ‘Met diversiteit zorg je voor veerkracht. Je moet denken in systemen’, aldus de ecoloog. ‘Kijk wat er leeft, en bouw integraal. Overal kun je biodiversiteit toevoegen. In Wageningen hebben we een wadi, vleermuiskelders, groene daken, een voedselbos, een bijenhotel. Je wordt er helemaal blij van. Dat is óók bouwen met de natuur. Het is goed voor je geestelijke gezondheid.’
De industriële setting van de 32ste verdieping van de Reus van Rem Koolhaas vormt een groot contrast met het kleurrijke verhaal van Vet. Toch is er ook in de omgeving van De Rotterdam biodiversiteit te vinden. Tijdens een van de rondleidingen door het gebied, onderdeel van het slotprogramma, laat Nils Rutjes, adviseur ecologie en natuurwetgeving van Tauw, de vastgoedprofessionals de verborgen groene hoekjes van de Kop van Zuid zien. Zo huizen er vleermuizen in nisjes in de gevels en helpt een bomenrij langs de kade beesten in het donker te navigeren van de ene kant van de pier naar de andere. Ook ligt op iedere wolkenkrabber een groen dak, waar slechtvalken hun nest kunnen bouwen.
En zelfs op het dure maaiveld is ruimte voor een miniparkje. Matig uitgevoerd, vinden de kijkers, en schraal bovendien, want acht bomen van dezelfde soort, met een zuinige haag eromheen. Als er één boom doodgaat door een plaag, is ook de rest er geweest. Nee, er is hier nog genoeg ruimte voor meer biodiversiteit, is de conclusie. Genoeg ruimte voor verandering.
Change
De derde stap in het thema van de duurzame week is verandering. Dat veranderen uitdagend en spannend is, schetst Maarten van Poelgeest, voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Gebouwde Omgeving voor het Klimaatakkoord, met het dilemma dat ons in een wurggreep houdt. ‘Want op systeemniveau moeten we veranderen, we kunnen niet wachten. Maar op individueel niveau wil je wél afwachten, stel je verandering het liefst nog even uit.’ Van Poelgeest zegt dat duidelijkheid een belangrijke voorwaarde is voor verandering. ‘De boodschap voor de gebouwde omgeving is heel simpel: in 2050 gaat die gaskraan dicht. Zo helder is het.’ De uitvoering is ingewikkelder, geeft hij grif toe: ‘We moeten investeren, maar we sturen in onzekerheid, dus bestaat het risico dat de prijzen stijgen.’ Dat gebeurt nu explosief met de prijs van gas.
Omdat afwachten op individueel niveau nog steeds massaal gebeurt, is het onderwerp ‘sociale duurzaamheid’ zo cruciaal in de transitie. En ja, geeft ook Dwars toe: ‘Sociale duurzaamheid staat in de kinderschoenen, maar wordt heel belangrijk.’ Hij gelooft in de markt, dus die verandering gaat er komen. Zelf ziet hij al voorbeelden. In de Sluisbuurt in Amsterdam wordt een duurzaam wooncomplex gerealiseerd. Daar kopen bewoners naast hun woning ook een gezamenlijke ontmoetingsruimte. Volgens Dwars symbool voor sociale duurzaamheid.
Floating Office Rotterdam
De groene middag op de Kop van Zuid in Rotterdam, en daarmee de hele week, krijgt een feestelijke afsluiting in Floating Office Rotterdam. De gasten dalen vanaf de 32ste verdieping van De Rotterdam weer af naar begane grond. Om vervolgens ‘aan boord’ te stappen van dit gloednieuwe en duurzame drijvende kantoor aan de kade, dat alle groene thema’s van de week, plus het thema klimaatadaptatie, verenigt.
Green Talks
Al eerder in de duurzame week, in het Amsterdamse circulaire paviljoen Circl, praten prominenten tijdens een dagelijkse talkshow over de thema’s ‘lead, act, change’.
Carolien Gehrels (voorzitter Uitvoeringsoverleg Klimaatakkoord Industrie en European Cities director, Arcadis), Mark van Baal (Follow This), en Sandra Phlippen (hoofdeconoom ABN AMRO) spreken over de systeemverandering die nodig is om de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving te reduceren.
Harry Boeschoten (programmadirecteur Groene Metropool, Staatsbosbeheer), Lodewijk Hoekstra (NL Greenlabel) en Tobias Verhoeven (directeur Synchroon) zien kansen voor veel meer biodiversiteit in stedelijk gebied.
En Desiree Uitzetter (directeur Gebiedsontwikkeling BPD en voorzitter van de Neprom), Céline Janssen (PhD-onderzoeker Leerstoel Gebiedsontwikkeling, TU Delft) en Martijn van den Hurk (assistant professor Human Geography and Spatial Planning Utrecht University) voelen de verantwoordelijkheid om de publieke ruimte sociaal en toekomstbestendig te richten.
Verder worden tijdens de Dutch Green Building Week de kansen voor het vergroenen van horeca besproken, onder andere aan de hand van een groot onderzoek van Colliers naar hotels.
PropertyImpact
Het katern PropertyImpact speelt in op de nieuwe wereldwijde ‘emerging asset class’ van investeringen die meer gericht zijn op ESG (evironmental, social, gouvernance) dan winstmaximalisatie. Het katern besteedt aandacht aan de meetbaarheid van ESG-bijdragen ter voorkoming van ‘greenwashing’ – wel het groene etiket, maar niet de beoogde impact.
Innovaties en bijdragen aan de discussie worden op prijs gesteld. Deze kunt u sturen naar de hoofdredacteur van PropertyNL, Wabe van Enk (enk@propertynl.com). Internationale bijdragen kunt u sturen naar de editor in chief van PropertyEU, Robin Marriott (marriott@propertyeu.info).