Monumentenstatus geen 1000-dingen-doekje voor ongewenste nieuwbouw

Het dispuut betreft het voormalige postkantoor aan de Binnenweg 160 dat in 1959 werd gebouwd naar ontwerp van de Amsterdamse architect Dick Greiner. Het gebouw is een typische representant van de wederopbouwarchitectuur van na de oorlog, maar in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Het gebouw heeft sinds 2007 een andere functie, als onderkomen van een woonwinkel.

Eind 2020 wordt Sportveldweg Projects BV voor € 1,7 miljoen eigenaar van het gebouw. De nieuwe eigenaar, handelend onder de naam Pentas Vastgoed Ontwikkeling wil het gebouw slopen en er een klein appartementencomplex met commerciële voorzieningen in de plint voor terug bouwen. Het vigerende bestemmingplan laat woningbouw toe en ook is er geen sprake van een monumentenstatus voor de huidige bebouwing.

Handtekeningenactie

De buurt is niet blij met de plannen en organiseert een succesvolle handtekeningenactie. In samenspraak met de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB) en de buurtbewoners toont Pentas zich eind 2021 bereid om de plannen aan te passen. Het nieuw gebouw wordt minder hoog, krijgt net als het huidige gebouw gele in plaats van rode stenen en de schuilkelder blijft ook bij de nieuwbouw gehandhaafd.

De gemeenteraad blijft echter in meerderheid tegen de sloop waarna het college van B & W begin dit jaar besluit om het pand, op verzoek van HVHB, het Cuypersgenootschap en de erfgoedvereniging Bond Heemschut, aan te wijzen als gemeentelijk monument. Voor Pentas is dit de druppel die de emmer doet overlopen want de monumentenstatus dreigt roet in het eten te gooien bij de aanvraag van een omgevingsvergunning die later dit jaar gepland stond.

De projectontwikkelaar stapt naar de rechter en stelt dat de aanwijzing tot monument in strijd is met het eigen monumentenbeleid. Dat stelt dat de gemeente tijdig een verzoek tot aanpassing van de monumentenstatus moet behandelen. Al in 2010 en later in 2018 werd het gebouwencomplex niet aangewezen als gemeentelijk monument.

Gewijzigde inzichten 

Volgens de gemeente betekenen de eerdere besluiten niet dat het gebouw op basis van gewijzigde inzichten niet meer tot gemeentelijk monument kan worden benoemd.  Deze gewijzigde inzichten hangen samen met de veranderende omgang met erfgoed in de samenleving en nieuwe informatie over de monumentwaardigheid van het postkantoor, neergelegd in het positief advies van MOOI Noord-Holland uit augustus 2021. De gemeente erkent dat de monumentenstatus gevolgen heeft voor de projectontwikkelaar maar deze zou ook kunnen bouwen met behoud van de monumentale waarde van het pand.

Daar is de Rechtbank Noord-Holland het op voorhand niet mee eens. De rechtbank schorst de aanwijzing van het postkantoor tot monument en wijst op het dwingende karakter van het lokale monumentenbeleid. ‘Ook indien voor een dergelijke beoordeling thans wel nog ruimte zou bestaan, heeft verweerder bij het bestreden besluit er vooralsnog geen blijk van gegeven te handelen in overeenstemming met de eigen uitgangspunten (alleen aanwijzing object dat stijl of periode belichaamt dat nog niet op de lijst voorkomt én instemming eigenaar/eigenaren), althans onvoldoende gemotiveerd waarom in dit geval deze uitgangspunten zouden moeten wijken voor de het belang van derde-partijen.’

Afronden bezwaarprocedure

De rechtbank ziet ook het spoedeisend belang van de gemeente voor aanwijzing tot monument niet omdat Pentas ter zitting heeft aangegeven niet voor 1 februari 2023 tot sloop van het oude postkantoor te zullen overgaan. De bezwaarprocedure zal naar verwachting ruimschoots voor die datum zijn afgerond.