Met samenwerkingsverbanden proberen gemeenten beleggers en eindgebruikers naar de regio te halen. Het ieder-voor-zich-tijdperk is voorbij
Met samenwerkingsverbanden proberen gemeenten beleggers en eindgebruikers naar de regio te halen. Het ieder-voor-zich-tijdperk is voorbij
Eind september hebben de provincie Gelderland, de stadsregio Arnhem-Nijmegen en regio Rivierenland een samenwerkingsovereenkomst getekend om Gelderland internationaal op de kaart te zetten als logistieke hotspot. De samenwerking richt zich op het aantrekken van internationale bedrijven en investeringen en de promotie van de logistieke bedrijven in Zuid-Gelderland. In 2015 moet dit resulteren in de vestiging van 5 nieuwe logistieke bedrijven, 150 nieuwe arbeidsplaatsen en € 20 mln investeringen. Dit is een recent voorbeeld van een stap die veel gemeenten de afgelopen maanden hebben gezet of komend najaar gaan zetten. Naast de herschikking van taken tussen rijk en gemeenten en de bijbehorende bezuinigingsoperatie zijn steden ook druk bezig de exploitatie van hun grond en kavels op een nieuwe leest te schoeien. Intern gaat het om het opzetten van zelfstandig opererende acquisitie- organisaties. Tegelijkertijd trekken gemeenten, waar mogelijk, steeds vaker op met buurgemeenten bij het aantrekken van nieuwe vestigers en het accomoderen van reeds gevestigde bedrijven en organisaties. Een rondgang langs een groot aantal gemeentelijke organisaties leert dat bezuinigen en efficiencyverbeteringen de trefwoorden zijn in alle stadskantoren. Bijna alle gemeenten - afgezien van de paar uitzonderingen die geen kavels meer te vergeven hebben - hebben de pech dat ze op de waarde van hun grond moeten afboeken. Bovendien moeten er nieuwe bedrijven worden aangetrokken, terwijl tegelijkertijd het mes wordt gezet in de ambtelijke organisatie. En tot overmaat van ramp naderen de gemeenteraadsverkiezingen en willen wethouders het liefst ook scoren op het punt van nieuwe vestigers.
Samenwerking
Veel steden zoeken elkaar op. Het aantrekken en behoud van werkgelegenheid in de regio krijgt een hogere prioriteit dan het vullen van het bedrijventerrein binnen de eigen gemeente. Met omringende gemeenten worden de beschikbare bedrijventerreinen en bouwkavels geïnventariseerd en waar mogelijk worden ze afgestemd op specifieke sectoren. In de meeste gevallen komt er ook een gezamenlijke acquisitie-organisatie, bestaande uit de huidige bedrijvenacquisiteurs. Deze krijgt tot taak om alle in de regio beschikbare terreinen en kavels te vermarketen.
Parkstad Limburg
‘Europa is niet een verzameling van landen, maar van stedelijke regio’s’, zegt Gerrit van Vegchel, voorzitter van Parkstad Limburg. ‘Het zijn de stedelijke regio’s die met elkaar concurreren. Zuid-Limburg moet zich als regio dienstbaar opstellen, en dat zou de rijksoverheid veel meer moeten faciliteiten, want daar liggen kansen.’
Parkstad Limburg is een zeer actieve samenwerking van acht gemeenten in het oude Limburgse mijngebied: Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal. In deze samenstelling bestaat het sinds 1999, aldus Kees Werkhoven, senior projectleider Economie van de organisatie. Het is zogenoemd verlengd lokaal bestuur, wat kort samengevat betekent dat de stadsregio van en voor de deelnemende gemeenten is. De gemeenten nemen vrijwillig deel aan de stadsregio; zij zijn de baas en bepalen de taken van de stadsregio. Samen met de 8 gemeenten in de stadsregio ontwikkelt de organisatie plannen en beleid op de terreinen economie, wonen, ruimte en infra. En met die gemeenten en andere partners zorgt de Parkstad Limburg-organisatie vooral voor de uitvoering van die plannen. Het regioprogramma ‘Naar een duurzaam vitale regio’, dat in 2010 is vastgesteld, is daarbij voor komende jaren de uitvoeringsagenda. Bij die uitvoering werken de stadsregio en gemeenten samen met andere partijen. Met collega-overheden, maar ook met de maatschappelijke organisaties (zoals corporaties en zorg- en onderwijsinstellingen) en de marktpartijen in de regio.
Als grensgemeenten gaan de partners van Parkstad Limburg nog een stap verder en werken zij ook intensief samen met Aken en de Duitstalige gemeenten in België. Zo spint Parkstad Limburg garen bij de uitbreiding van de universiteit van Aken. Dit is een project van ongeveer € 2 mrd over de komende tien jaar. Met Kerkrade en Heerlen zijn afspraken gemaakt over het ontwikkelen van aanvullende studentenhuisvesting, omdat Aken daaraan niet kan voldoen. Daar wordt grote haast mee gemaakt, omdat het aantal eerstejaars voor het in oktober gestarte studiejaar 2013- 2014 sterk is gestegen. Aken heeft momenteel 3000 extra studentenwoningen nodig en heeft de hulp ingeroepen van de grensregio om studenten een aantrekkelijke woonomgeving te bieden. Studenten die in Limburg gaan wonen, krijgen van Parkstad Limburg gratis openbaar vervoer naar Aken.
Greenport Venlo
De gemeenten Venlo, Horst aan de Maas en Peel aan de Maas hebben ook een langjarige samenwerking. Samen met de provincie Limburg hebben zij in 2009 Development Company Greenport Venlo DCGV opgezet, licht woordvoerder Peter Elbers toe. De partijen hebben al hun beschikbare gronden ingebracht, een gebied ter grootte van de Tweede Maasvlakte. De DCGV heeft tot 2040 het mandaat om dit areaal tot ontwikkeling te brengen en daardoor werkgelegenheid te scheppen voor 15.000-20.000 mensen.
De Greenport Venlo is een van de locaties die in het kabinetsbeleid tot economisch speerpunt zijn gepromoveerd. Ze valt onder de Topsector Agro-food. De regio is van oorsprong een tuinbouwgebied, en is nu het grootste kassengebied in Nederland en het grootste tuinbouwgebied in Europa. Er zijn hier 20.000 bedrijven werkzaam op het gebied van agro, agro-logistiek, food en handel. De DCGV, waarvan de gemeenten en de provincie de enige aandeelhouders zijn, doet overigens meer dan acquireren. Haar focus is internationaal. Zij zorgt ook voor initiatieven die het ‘groene’ karakter van de regio versterken. Er worden nieuwe initiatieven ontplooid, zoals het gebruik van aardwarmte op de terreinen. Ook is er een eigen energiebedrijf. Er komt een Job Centre, dat bedrijven die zich vestigen gaat helpen met zaken als het verkrijgen van vergunningen, het aantrekken van medewerkers en het vinden van huisvesting voor hen.
Haaglanden
Een initiatief van zeer recente datum is Businesspark Haaglanden, een samenwerking tussen de gemeenten Delft, Den Haag, Midden- Delfland, Pijnacker-Nootdorp en Rijswijk. Haaglanden is gestart per 1 juli jl. en verzorgt de acquisitie voor onder meer Wateringse Veld, HarnaschPolder en Plaspoelpolder. Er is in totaal 17 ha beschikbaar. ‘Het idee is om veel meer vanuit het perspectief van de klant te werken’, zegt Paul van Joolingen, directeur van bedrijvenschap HarnaschPolder en het centrale aanspreekpunt van Businesspark Haaglanden. ‘Er worden momenteel profielen opgesteld van de beschikbare bedrijventerreinen en we kijken voor welke bedrijven deze het meest interessant kunnen zijn. Je hebt bedrijven die heel grote kavels willen en bedrijven die alleen in middelgrote of kleine percelen geïnteresseerd zijn. We richten ons in op de vraag van nu. De eerste lijn van aanpak is: als een bedrijf in bijvoorbeeld Pijnakker wil blijven, faciliteren we dat. De tweede lijn: als een bedrijf per se weg wil, proberen we het bedrijf wel in de regio te houden. Dat gebeurt in overleg met de betrokken wethouders.’ Daarbij is het bestemmingsplan niet langer heilig. Van Joolingen: ‘We passen het bestemmingsplan nu aan op de vraag. We hebben nu alleen een globaal plan voor de terreinen.’
Businesspark Haaglanden heeft een front office opgezet waar alle verzoeken centraal binnen komen. Nieuw is ook dat een account manager bij de klant betrokken blijft totdat hij er definitief gevestigd is. Aan het hoofd van de organisatie staat een stuurgroep waarin de betrokken wethouders van de deelnemende gemeenten in zitten. Een concreet voorbeeld van waar de samenwerking toe heeft geleid: het Europees Patentbureau is gevestigd aan de Patentlaan in Den Haag. Wie naar dit pand zoekt, komt uit in de Plaspoelpolder in Rijswijk. Overigens schaalt Haaglanden haar inspanningen met Rotterdam verder op door intensief samen te werken binnen de samenwerking Metropoolregio Zuid.
Regio Food Valley NL
Food Valley NL is op een andere leest geschoeid. Hierin werken de gemeenten Ede en Wageningen en de provincie Gelderland samen met de rijksuniversiteit Wageningen, de Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Nederland en met in de regio gevestigde bedrijven uit de agro-food sector. Naast acquisitie en het faciliteren van uitbreidingen zijn belangrijke taken van Food Valley het vinden van mogelijke partners voor de bedrijven, het internationaal promoten van het innovatieve vermogen van de bedrijven en het bouwen van (inter)nationale clusters met bedrijven, kennisinstellingen of overheid.
De gemeenten Barneveld, Nijkerk en Veenendaal stemmen hun activiteiten nauwkeurig af op Food Valley. De betrokken gemeenten zijn momenteel bezig de beschikbare kavels te segmenteren binnen Food Valleyverband. Daarbij richt Wageningen zich meer op de high-tech sector, Barneveld en Nijkerk op logistiek en Veenendaal op ict.
Beslissend najaar
In veel gemeenten moet dit najaar de beslissing vallen over het opzetten van gezamenlijke acquisitie-organisaties of vergelijkbare samenwerkingen. Dat geldt bijvoorbeeld voor Zeist en Driebergen-Amerongen, die als Utrechtse Heuvelrug verder willen. Hetzelfde geldt voor de Waterweg-gemeenten, die gezamenlijk de noordkant van de Waterweg willen exploiteren. In de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden werken Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht, Alblasserdam, Zwijndrecht en Hendrik- Ido-Ambacht samen. De gemeenteraden krijgen eveneens dit najaar een voorstel voorgelegd om promotie, acquisitie en de ontwikkeling van terreinen gezamenlijk te doen. Daarnaast moet de aanpak van de hoge kantorenleegstand hoog op de agenda komen van de ROM Drechtsteden.
Werken aan een duurzaam vitale regio
In de stadsregio Parkstad Limburg werken de gemeenten Heerlen, Brunssum, Kerkrade, Landgraaf Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal (totaal 251.000 inwoners) samen aan een duurzaam vitale regio. Gelegen in oostelijk Zuid-Limburg vormt Parkstad de schakel tussen Zuid-Nederland en haar directe buur, de regio Aken (570.000 inwoners, een technische universiteit met 38.000 studenten, met een nieuwe campusontwikkeling ter waarde van € 2 mrd). Met ruim € 450 mln aan investeringen in wegen en openbaar vervoer, wordt de schakelpositie van Parkstad komende jaren uitgebouwd. Fors investeren in de herstructurering en het verduurzamen van wijken leidt bovendien tot een verbetering van het leefklimaat in deze groene, stedelijke regio. Parkstad Limburg telt bijna 15.000 bedrijfsvestigingen die werk bieden aan circa 106.000 personen. De fi nancieel-administratieve dienstverlening is een van de speerpuntsectoren van de regio. Met name zorg, toerisme en nieuwe energie zijn groeiers in de regio. Zo is Parkstad Limburg de snelst groeiende toeristische regio van het land. Ondernemers en investeerders in de sector sorteren inmiddels voor op de komst van de Buitenring Parkstad. Die vierbaansweg (circa € 400 mln) ontsluit in 2016 veel beschikbare ruimte aan de oostzijde van de regio. In de sector Nieuwe Energie leggen bedrijven en overheden zich vooral toe op toepassingen van nieuwe energie in de gebouwde omgeving. In 2012 is het programma Building Integrated High Tech Systems van start gegaan. Daarin investeren publieke en private partijen samen € 19 mln in een onderzoeks- en testfaciliteit, een centre of expertise, een incubator voor startende ondernemers in nieuwe energie en een voucherregeling voor het mkb.
Gerelateerde artikelen:
