De eerste drie kwartalen van 2023 worden gekenmerkt door een daling in de opname van winkelruimte. Dat blijkt uit het Winkelmarkt Rapport 2023 van NVM Business en datadochter Brainbay.
In de eerste drie kwartalen van 2023 bedroeg de opname van winkelruimtes 446.400 m². In vergelijking met dezelfde periode vorig jaar is dit een daling van 8%. De afname wordt vooral veroorzaakt door een verminderde vraag naar grotere oppervlaktes. Mede door een schaalverkleining van grotere winkelketens, is al langere tijd sprake van een structurele daling van transacties met oppervlaktes boven de 2.000 m².
Kleinschalige winkelruimtes in trek
De meeste dynamiek doet zich dan ook voor in de markt voor kleinschalige winkelruimtes. Zo is de opname van kleinere metrages tot 100 m² zelfs toegenomen. Daarnaast worden transactielooptijden steeds korter, doordat er voldoende aanbod is van zowel huur- als kooppanden. Na een jaar van dalende vraag is in 2023 daarom weer een keerpunt bereikt. Zowel het winkelaanbod in oppervlakte (+3,3%) als aantallen (+7,4%) is gegroeid. Vooral het aanbod van oppervlakten tot 200 m2 is gestegen, valt op te maken uit het Winkelrapport 2023. Hierin duidt NVM Business op basis van koop- en huurtransacties de ontwikkelingen in de winkelruimtemarkt op landelijk en provinciaal niveau in de eerste drie kwartalen van 2023.
Druk op winstmarges
De winkelruimtemarkt staat voor veel uitdagingen. Zo kampen veel retailers met stijgende kosten, personeelstekorten en de financiële nasleep van de coronacrisis. De recente faillissementen bij een aantal grote winkelketens hebben het sentiment verder aangetast. Daarnaast zijn consumenten terughoudend in hun bestedingen door stijgende prijzen als gevolg van de inflatie. Hierdoor is het aantal verkopen weliswaar gedaald, maar over de gehele linie is wel een hogere omzet gerealiseerd. Dat is vooral te danken aan het doorberekenen van gestegen kosten in de prijzen.
De opeenstapeling van kosten drukt op de winstmarges van winkeliers en dus ook op de vraag naar winkelruimte. Desondanks is de leegstand in de grotere binnensteden - in tegenstelling tot de nationale trend - de afgelopen drie jaar licht gedaald, van 12 naar 10 procent. NVM Business verwacht dat ook 2024 een uitdagend jaar wordt voor de winkelruimtemarkt. Veel winkeliers maken dan ook pas op de plaats en kiezen ervoor niet uit te breiden. Dat zet niet alleen de vraag naar winkelruimte onder druk, maar het kan ook leiden tot meer aanbod van winkelruimte.
Beleggers zien kansen
De onzekere economische omstandigheden hebben hun uitwerking op de winkelruimtemarkt niet gemist, concludeert NVM Business. ‘In grote delen van de winkelmarkt zien we dit jaar minder opnames en een toenemend aanbod van metrages. Dat neemt echter niet weg dat beleggers wel degelijk kansen zien’, benadrukt Irene Flotman, voorzitter van NVM Business. ‘Doordat al een sterke afwaardering van winkelvastgoed heeft plaatsgevonden, is dit - zeker voor optimistische beleggers met eigen vermogen - een interessante beleggingscategorie. Retailvastgoed is in verhouding met andere segmenten namelijk relatief gunstig geprijsd. Dit zou kunnen betekenen dat meer risicovolle beleggers instappen.’
Veerkrachtig en flexibel
Hoewel volgend jaar veel uitdagingen voor de deur staan, zijn er volgens NVM Business ook positieve ontwikkelingen. Flotman: ‘Vooral in het kleinere segment is sprake van groei, doordat steeds meer ondernemers kiezen voor niet-traditionele retail. We constateren bijvoorbeeld dat meer kleine winkelpanden een horeca-invulling krijgen, zoals een koffiespeciaalzaak of een afhaal- en bezorgdienst.’
Dit betekent volgens Flotman dat winkeliers ondanks de uitdagende vooruitzichten wel kansen zien. ‘De retailsector staat bekend om zijn flexibele karakter en heeft eerder bewezen snel te kunnen inspelen op veranderende consumentenbehoeften. Ook het recente besluit van de ECB dat er geen verdere renteverhogingen nodig zijn om de inflatie in toom te houden, kan zorgen voor meer vertrouwen bij beleggers in 2024.’
