Het aandeel kantoren in de Top-25 Architecten is afgelopen jaar flink gegroeid, maar dat van distributiecentra is juist opvallend gedaald.
Met iets meer dan 400.000 m² is het aandeel kantoren in de Top-25 Architecten bijna een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Vooral kantoren van 20.000–60.000 m² dragen bij aan die groei, zoals The Pulse, Mediavaert, ASML en PI59.
De ontwikkeling van retail is vooral gericht op renovatie en verbetering van bestaande winkelcentra. Het aantal opgeleverde meters is gelijk aan eerdere jaren. Het zijn ook vooral projecten in kleinere steden.
In de hotelsector is een verschuiving te zien naar kleinere projecten, vaak onderdeel van grotere ontwikkelingen. Het aantal meters nam in 2024 daardoor nog iets verder af.
Dit jaar is er een opvallende daling te zien in het aandeel opgeleverde distributiecentra bij de architecten. Er is slechts 1,3 mln m² aan distributiecentra gerealiseerd. Een kwart daarvan komt voor rekening van Palazzo.
Woningbouw
De nieuwe huurwetgeving betekent veel stress en herberekeningen op de woningbouwmarkt. Veel projecten in ontwikkeling worden momenteel opnieuw doorgerekend, maar in 2024 werden er nog enkele bijzondere projecten opgeleverd.
Zo kreeg Utrecht met Wonderwoods (MVSA en Boeri) twee bijzondere – en groene – woontorens en voegden MVSA en VMX met The Pulse een mixed-use blok toe aan Amsterdam. Ook werd het eerste hoogbouwproject van de Sluisbuurt opgeleverd (van de Architecten Cie.). Dit project van 100 meter hoog bevat bijna 300 appartementen. In het Bajeskwartier werd het eerste woongebouw (van OMA) opgeleverd. Volgens een ruwe schatting zijn er in 2024 23 woningbouwprojecten boven de 50 meter opgeleverd.
In Den Haag zit er eindelijk schot in de Binckhorst. Rondom het Maanplein werden twee nieuwe projecten opgeleverd, waaronder eentje van Tconcept, en ook Binck City Park (VMX, OZ en Braaksma & Roos) is inmiddels deels af.
Veel van de architecten in de Top-25 zijn actief op verschillende terreinen. Zo werken ze in de woning- en kantorenmarkt en doen ze maatschappelijke programma’s, zoals scholen en zorg. MVSA heeft dit jaar bijvoorbeeld in totaal 221.000 m² opgeleverd, maar een groot deel daarvan telt niet mee in de Top-25.
Dit jaar hebben we voor de tweede keer ook speciaal naar bijzondere woningbouwprojecten gekeken. Over de totale realisatie (qua m²) valt nog weinig te zeggen, omdat de gegevens verre van compleet zijn of moeilijk te vergelijken.
Verantwoording
Tim de Boer is fractievertegenwoordiger voor de Haagse Stadspartij. Daarnaast organiseert hij samen met anderen de Dag van de Architectuur in Den Haag. Hij zet zich op verschillende manieren in voor een goede en duurzame ontwikkeling van de stad. Ook doet hij onderzoek, schrijft hij en geeft hij af en toe les.
Deze lijst is samengesteld op basis van de gegevens die ontwikkelaars hebben aangeleverd voor de PropertyNL Top-50 Ontwikkelaars. Daarnaast doet de auteur aanvullend onderzoek, onder andere door het opvragen van gegevens bij architectenbureaus. Voor de lijst kijken we naar commercieel vastgoed, zoals kantoren, retail en hospitality, dat is opgeleverd of in aanbouw was in 2024. Woningbouw telt niet mee voor de lijst, en overheidsopdrachten ook niet. De gegevens over distributiecentra zijn vaak incompleet of summier, waardoor er een gevaar bestaat voor het opnemen van projecten die nog niet volledig zijn afgerond.
Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met PropertyNL en de auteur. Wilt u volgend jaar ook gegevens aanleveren? Schrijf u dan in via mailchi.mp/f05d3624331f/enquete-property-nl
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 1, 31 januari 2025
