Vijandig ondernemingsklimaat eist nieuw slachtoffer: hoofdkantoor DSM

Een paar jaar terug speelden Nederlandse ceo’s in de voorhoede met afspraken over klimaatdoelen bij de Verenigde Naties en Parijs. Mensen zoals Paul Polman (Unilever) en Feike Seibesma (DSM) hoorden bij de wereldtop op klimaatgebied. Inmiddels is Nederland figuurlijk heel wat kleiner geworden. Wie wat wil bereiken, moet niet meer naar Nederland, maar naar Londen voor de hoofdkantoren van Shell, Unilever en Relx, of straks naar een dorpje onder de rook van Bazel, waar het nieuwe hoofdkantoor van DSM Firmenich wordt gevestigd.

Naief

Vorig jaar koos DSM voor een nieuw monumentaal hoofdkantoor in Maastricht, dat wordt ontwikkeld door Edge en 3W, maar het bestuur zal daar nooit gaan zetelen. Het is een nieuw voorbeeld van het feit dat meerdere kabinetten de regie op het vestigingsklimaat hebben verloren. ‘Het vertrek van Shell laat zien dat ons vestigingsklimaat geen rustig bezit is’, aldus demissionair minister Blok van Economische Zaken en Klimaat vorig jaar, nadat hij op naïeve wijze de verkoop van de High Tech Campus in Eindhoven aan het staatsfonds van Singapore had goedgekeurd.

Nederland bleek na het vertrek van Unilever in 2020 lekker verder te slapen. Geen enkel politiek kopstuk ging op de thee bij Shell-baas Van Beurden om de omgekeerde Brexit te bespreken. Niemand in Den Haag kent Dimitri de Vreeze of Geraldine Matchett, de ceo’s van de Nederlandse parel DSM. Niemand wist daarom dat zij als eersten bereid zouden zijn het vijandelijke ondernemersklimaat in Nederland te verruilen voor de Zwitserse kwaliteit van leven.

Op papier lijkt er geen reden te zijn voor het vertrek uit Nederland. Het is namelijk geen fusie. De Zwitserse nazaten van oprichtersfamilie Firmenich verkopen hun belang voor € 3,5 mrd aan DSM. Dat het geen fusie is, blijkt ook wel uit het feit dat baas Patrick Firmenich slechts een commissariaat krijgt bij de nieuwe combinatie. Het Nederlandse management van DSM komt in de stukken als ‘winnaar’ van de deal naar voren. De DSM-ceo’s blijven op hun post en leveren ook nog de voorzitter van de raad van commissarissen (Thomas Leysen). Waarom blijven Nederland, Limburg en Maastricht dan als verliezers achter?

Hoofdkantoor zonder hoofd

De nieuwe minister Mickey Adriaansens benadrukt net zoals zijn voorgangers deden met Shell en Unilever dat de bedrijven in Nederland aanwezig blijven. Net alsof wel of geen hoofdkantoor niets uitmaakt. Adriaansens gaat zelfs verder: ‘Het is goed dat een innovatief bedrijf met zulke sterke Nederlandse wortels hier een hoofdkantoor houdt’, aldus de minister in het FD.

Een hoofdkantoor zonder hoofd? Het wordt tijd dat er ook in Den Haag een eenduidige definitie van een hoofdkantoor wordt gehanteerd. Dan weten ze in Den Haag waarvoor ze moeten vechten. De vestiging van een multinational gaat niet alleen om arbeidsplaatsen of innovatie, maar ook om besliscentra, en die liggen in toenemende mate buiten Nederland.

Er is nóg een koninklijk beursfonds dat openlijk gedreigd heeft te vertrekken, Boskalis. Misschien kan Adriaansens daar informeren wat de baggeraar verstaat onder een hoofdkantoor, voordat het te laat is.