De top-22 ontwikkelaars hebben in 2023 ruim 20% minder logistiek vastgoed opgeleverd dan in het jaar ervoor. Van Dijk Groep (VDG) profiteert van een daling bij DHG en is de nieuwe koploper.
De Top-22 Ontwikkelaars hebben in 2023 bijna een half miljoen vierkante meters minder aan logistiek vastgoed opgeleverd: het totaal komt uit op 1,8 mln, terwijl dat in 2022 nog bijna 2,3 mln m² was.
Opname op niveau 2020
De opname van logistiek vastgoed zakte in 2023 onder het tienjaarsgemiddelde en kwam met ongeveer 2 mln m² uit op het niveau van 2020 – fors lager dan de meer dan 3 mln m² van 2022. JLL rapporteert wel een herstel in het eerste kwartaal van dit jaar, na vier kwartalen van krimp, al blijft de markt voorzichtig vanwege de zwakke groeivoorspellingen en politieke instabiliteit. Op jaarbasis is het opnamevolume in het eerste kwartaal van 2024 nog altijd 23% lager. Third-partydienstverleners houden de logistieke markt overeind en waren goed voor 60% van het totale verhuurde volume.
De leegstand verdubbelde in 2023 van 1 naar 2% en die trend zet door in het begin van 2024: in het eerste kwartaal signaleerde JLL een verhoging tot 2,5%. Dat heeft onder meer te maken met het toegenomen aanbod aan nieuw opgeleverd vastgoed, wat huurders meer keuze biedt.
Investeringen op dieptepunt
Het totaal aan investeringen in logistiek vastgoed beleefde een dramatisch jaar: het volume van € 1 mrd was niet meer dan in 2022 alleen al in het eerste kwartaal werd gerealiseerd. Ook daar ziet JLL wel een verbetering in de eerste drie maanden van 2024.
Savills verwacht in 2024 met name na de zomer een opleving in de markt door renteverlagingen. Volgens Savills was Nederland een van de weinige landen in Europa waar de opname van logistiek vastgoed is gestegen.
VDG lost DHG af
DHG voerde in 2022 nog de lijst aan, maar zakt naar de vijfde plaats – een positie die het bedrijf van David Hart ook in 2021 bezette. Maar de blik is nog altijd op de koppositie gericht: volgens Hart was de pijplijn begin 2024 zo’n 600.000 m² groot, terwijl er nog eens 200.000 m² aan Smartlogs in aanbouw was.
VDG neemt door de daling bij DHG de eerste plaats over met een stijging van zo’n 80.000 m² aan opgeleverde oppervlakte. Het totaal is verdeeld over 23 projecten: veruit het grootste aantal van alle partijen in de lijst. Dat komt neer op een kleine 14.000 m² per project. Ook nummer 3 Heembouw dankt zijn positie aan een groot aantal kleinere opleveringen (gemiddeld nog geen 13.000 m²).
CTP op 6 dankzij stadshub
CTP, een van de grootste logistieke ontwikkelaars in Europa, heeft zelf geen Nederlandse cijfers aangeleverd. In totaal kwam het bedrijf van Rémon Vos in 2023 tot 1,2 mln m² aan opleveringen, waarvan 86% bij oplevering al was verhuurd, goed voor € 73 mln aan jaarlijkse huurinkomsten. De belangrijkste projecten concentreerden zich in Centraal- en Oost-Europa, met onder meer 65.000 m² in Boekarest en 51.000 m² in Wenen. De portefeuille aan nog op te leveren projecten bedroeg eind vorig jaar nog ruim 2 mln m².
De laatste jaren maakt CTP ook meters in Nederland. Bekend is dat vorig jaar mei de logistieke stadshub CTPark Amsterdam City (120.000 m² verhuurbare oppervlakte) werd opgeleverd; dat is goed voor een zesde positie. Het project werd tijdens de bouw overgenomen van Wim Beelen (Larendael). De eerste huurder is VolkerWessels, die vanaf de hub met elektrische bussen de binnenstad van Amsterdam inrijdt. CTP is verder eigenaar van een 104.000 m² groot industrieterrein in Gorinchem, dat eind 2022 werd gekocht en wordt getransformeerd tot woon–werkgebied. In 2022 werd ook CTPark Rotterdam (23.000 m²) opgeleverd.
Garbe zakt weer weg
Opvallende dalers zijn Intospace, dat tegenover zeven opleveringen in 2022 nog drie afgeronde projecten zet, en vooral Garbe, dat na een opleving met ruim 200.000 m² logistiek in 2022 nog maar tot een kleine 50.000 m² komt, afkomstig uit drie projecten.
VolkerWessels ontbreekt ook in het lijstje, maar leverde wel samen met nummer 7 Delta het project Hello World (Schiphol) op, goed voor ruim 48.000 m². Rapid Logistics huurt het volledige complex. Verder rondde Delta twee fasen af van Rotterdam Logistics Park, goed voor elk bijna 24.000 m². Ze zijn verhuurd aan VDH en Top Group.
Nieuwe noteringen
GLP en Goodman reageerden niet op een informatieverzoek, maar GLP meldde gedurende 2023 wel zelf de oplevering van G-Park Culemborg; Goodman maakte in 2022 de acquisitie van grondposities bekend in de regio’s Utrecht en Amsterdam, goed voor 140.000 m² te ontwikkelen logistiek. In 2023 is in elk geval Utrecht I Logistics Centre opgeleverd.
Bouwbedrijf Vrolijk was in 2023 wel betrokken bij een aantal opgeleverde logistieke projecten, maar deed dat in samenwerking met andere ontwikkelaars die in de lead waren en krijgt daarom geen eigen notering.
Verantwoording
De gegevens in de lijst zijn verkregen door het uitsturen van een enquête onder ruim 50 logistieke ontwikkelaars, raadpleging van jaarverslagen en persberichten.
Als er in deze lijst partijen ontbreken, dan kunt u die doorgeven aan vandelaar@propertynl.com.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 8, 23 augustus 2024
