Het thema van de Mipim 2020 is The future is human. Ook PropertyNL en PropertyEU organiseren een meeting
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 2, 28 februari 2020
Vastgoedbeurs Mipim in het Franse Cannes wordt dit jaar gehouden op 10–13 maart. De organisatie verwacht met 26.800 bezoekers zo’n 800 bezoekers meer te ontvangen dan vorig jaar. PropertyEU is in Cannes vertegenwoordigd met het Logistics Event en PropertyNL organiseert samen met de NVM een Lounge over de toekomst van het vastgoedadvies.
De beurs geeft een indicatie welke steden in Europa aan de weg timmeren, maar klopt de presentatie met het idee van beleggers? Welke segmenten doen het goed en slecht en op welke trends moeten de vastgoedbezoekers letten?
Attractieve steden
Voor de Mipim 2020 is de grootste standhouder, Parijs, dit jaar ook leider in de top van meest attractieve steden in Europa voor investeerders. Dit is te danken aan negatieve factoren bij andere kandidaten, zoals Londen met Brexit, en de positieve impuls van de Olympische Spelen 2024 die in Parijs komen. In de ranglijst doen vier Duitse steden mee, Berlijn, Frankfurt, München en Hamburg. Ze scoren allemaal hoog in the top-10, ondanks de zorg dat de Duitse economie afkoelt. Amsterdam staat gezien de omvang van de stad historisch hoog. Beleggers hebben een hekel aan steden met minder dan een miljoen inwoners omdat ze in tijden van tegenspoed nauwelijks liquiditeit hebben. Dat probleem heb je niet in Londen en Parijs, waar de vastgoedmarkt nooit stil komt te liggen. Bij Amsterdam werken de economische groei en de politieke stabiliteit echter positief. Ook zou kunnen meehelpen dat Amsterdam meer en meer wordt gepercipieerd als Holland Metropole, met een schaal in de top van Europa. Slecht scorende steden zijn – sorry standhouders die zo hun best hebben gedaan – Lyon, Boedapest, Athene, Oslo en Istanbul. Hekkensluiter onder de 31 onderzochte steden is Moskou.
Logistiek
Lisette van Doorn, ceo van ULI Europe, doet samen met PWC onderzoek naar de populairste sectoren onder 900 beslissers. Zij organiseerde in februari het ULI-jaarcongres in Amsterdam. Volgend jaar volgt Brussel.
Uit haar onderzoek blijkt dat investeerders het meeste zien in logistiek en het minst in out-of-town shoppingcenters. Natuurlijk zijn er ook anticyclische beleggers, die juist nu logistiek mijden en kijken naar minder populaire steden in Europa of segmenten die onderaan de lijst bungelen, zoals winkelcentra.
Op een tweede plek staat woon–zorgvastgoed (assisted living). Er zijn twee onderzochte groepen, investeerders en projectontwikkelaars, maar hun denkbeelden stemmen doorgaans overeen. Zij verschillen wel in hun opvatting over studentenwoningen. Beleggers zijn daar minder enthousiast over dan ontwikkelaars.
Van Doorn stelde eerder naar aanleiding van het onderzoek: ‘Beleggers zoeken veiligheid en stabiliteit. Daarbij past een vast onderdeel in vastgoed als asset class. Ik denk wel dat de asset class vastgoed veel breder kan worden gezien, waarbij mixed-used, smart mobility en gebruik van technologie onderdelen zijn waar vastgoedbeleggers zich in moeten verdiepen.’
Europese trends
Sommige trends lijken typisch lokaal, maar blijken Europees. Een voorbeeld is de zorg over de gestegen bouwkosten. De bouw is een lokale markt – het aantal buitenlandse kranen is zelfs in de open Nederlandse economie te verwaarlozen. Toch geldt in heel Europa de zorg dat de stijgende bouwkosten de grootste impact hebben op het vastgoed.
Ook de Nederlandse zorg over een tekort aan woningen aan de onderkant van de markt wordt in heel Europa gedeeld. Tegelijkertijd is die zorg voor projectontwikkelaars een kans. Zij hebben in Nederland, maar ook in de rest van Europa, bewezen dat zij met minder woningen meer rendement kunnen boeken in 2019. De meeste ondervraagden zien de komende vijf jaar vooral kansen voor woningontwikkeling.
Zorgen over politieke instabiliteit zijn ook breed gedragen. De opkomst van populistische partijen speelt vooral bij de Britse en Duitse ondervraagden. Ten tijde van het onderzoek speelde de Brexit, waar inmiddels iets meer over bekend is.
In het vastgoed is 2020 het jaar van ESG’s – evironmental, social and governance-initiatives – niet toevallig het Mipim-thema van zusterorganisatie PropertyEU. Vier jaar terug vertelde de toenmalige Colliers-baas Jaap van Rhijn op de Mipim over de zorg voor investeerders over klimaatrisico’s, met name voor Nederland bij een stijgende zeespiegel. De meeste mensen keken hem glazig aan en gingen over naar de transactie van de dag. Inmiddels is het gemeengoed. De toenmalige Bouwfonds REIM-baas Jaap van Gillis vroeg aandacht voor waterstof. Veel vastgoedmensen vonden het een ver-van-hun-bedshow. In februari presenteerde Hoogeveen de eerste waterstofwoonwijk.