PropertyNL Top-40 Juristen: De vastgoedindustrie beleeft booming tijden – en de juristen? Zij beleven het mee.
Door Wabe van Enk (research Daphne Boiten, profielen Ronald de Blauw)
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9, 29 september 2017
De vastgoedjuristen lijken voor stabiele markten te zorgen. Toen het slecht ging waren zij er om met stevige processen of softe mediation er het beste van te maken, en nu moeten zij de deals stroomlijnen en hobbels gladstrijken om aan de vastgoedhonger van de steeds internationaler wordende klant te voldoen. De tijd is voorbij dat onderhandeld werd over uurtarieven, of gediscussieerd werd over de inzet van een partner of stagiair. De machine moet draaien.
Uit het onderzoek van PropertyNL komt jaar in jaar uit naar voren dat Loyens & Loeff en Houthoff het meest prominente werk in het vastgoed verrichten met hun staf aan advocaten, notarissen en fiscalisten. Zij vormen samen met de deelnemers aan het jaarlijkse rondetafelgesprek van PropertyNL en de dertig andere participanten de top van het Nederlandse juridische vastgoed.
Optimaal advies
Het doel van het jaarlijkse onderzoek is te laten zien wie wat doet op het juridische speelveld. Iedere opdrachtgever die zijn heil zoekt buiten deze Top-40 moet gaan twijfelen. De kans dat u optimaal vastgoedadvies krijgt is klein als u een onbekende adviseur kiest van een kantoor dat niemand kent.
Om dit concretiseren: er zijn in Nederland enkele grote kantoren die we relatief (nog) weinig tegenkomen in het specialisme vastgoed. Uit de standaardlijstjes van kantoren gerangschikt naar aantal advocaten komen Dirkzwager en Diepen van der Kroef relatief hoog uit, maar in dit onderzoek komen ze niet voor. Dit geldt ook voor sommige beroemde internationale kantoren, zoals JonesDay, die in het vastgoed weinig expertise tentoonspreiden.
Door de internationalisering en het succes van de vastgoedmarkt is er wel steeds meer belangstelling van de internationale kantoren. Dat wordt gereflecteerd in dit onderzoek en het PropertyNL rondetafelgesprek met vastgoedjuristen.
Op basis van ons onderzoek horen bij het illustere gezelschap van de round table ook Allen & Overy en NautaDutilh. Zij moesten dit jaar echter om agendatechnische redenen verstek laten gaan.
Van de iets lager genoteerde partijen dringen de kandidaten voor deze selectie zich steeds meer op. Je kunt dan denken aan Simmons, DLA en de Nederlandse specialisten Lexence en Straatman, maar speciaal Clifford Chance. Clifford Chance hoort in Nederland op tal van terreinen tot de eredivisie, bijvoorbeeld op het snel uitdijende vakgebied van internationale financieringen.
Legal 500
Het onderzoek van PropertyNL naar vastgoed behelst de terreinen transacties (het fundament van het onderzoek) financiering, vastgoedfondsen, project/gebiedsontwikkeling, PPS en vastgoedfiscaliteit, maar ook bouw-, huur- en procesrecht en ruimtelijke ordening. Bij onderzoeken zoals van de Londense collega’s van Legal 500 wordt het vakgebied ‘real estate’ wat enger gedefinieerd. In grote lijnen lopen de onderzoeken van Legal 500 en PropertyNL bij de topcategorieën echter parallel. Alle topkantoren in het PropertyNL rondetafelgesprek worden ook door Legal 500 genoemd.
Er zijn wel kleine verschillen. Zo heeft PropertyNL CMS vaker geregistreerd bij topdeals. Nu CMS sinds kort ook onderdeel is van de Zuidas-garde (zie het interview op pagina 70) zal ook internationaal de waardering voor dit kantoor toenemen, hopen de partners van CMS. Bij PropertyNL wordt ook Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn steevast hoger inschat dan de Britse onderzoekers dat doen. Daar staat tegenover dat volgens PropertyNL De Brauw Blackstone Westbroek afgelopen jaar iets minder uit de verf kwam.
Het grote verschil tussen de Legal 500 en PropertyNL zit in de staart van de Top-40, met een aantal kantoren die zich in het afgelopen jaar op de Nederlandse markt nadrukkelijk hebben laten zien, zoals Corten de Geer, Dudok, Rutgers & Posch en Van Riet. Bovendien staan Boot en RechtStaete steevast in de lijst met vastgoedboutique-kantoren. Zij worden allemaal nog niet genoemd in internationale onderzoeken. Voor de PropertyNL Top-40 juristen is van belang te weten dat alle partijen in de hoogste categorieën hebben meegewerkt en dat er ook op basis van andere onderzoeken, zoals Legal 500, geen reden is te veronderstellen dat in het onderzoek partijen in de top zijn gemist.
Onderzoek PropertyNL Juristen
Op basis van het jaarlijkse onderzoek van PropertyNL naar transacties in commercieel vastgoed (circa 12.000) worden enquêteformulieren uitgestuurd naar de belangrijkste vastgoedadvocaten. Tegelijk wordt bij de grote kantoren nagevraagd of wij op de beschreven werkterreinen kantoren missen. Indien dat het geval is krijgen die alsnog een enquêteformulier. Uiteraard wordt onderzocht of de formulieren bij de juiste persoon terecht gekomen zijn, wordt uitgelegd waarvoor het onderzoek dient en vooral welke geheimhoudingsregels er gelden. Door de ervaring met dit type onderzoek is de respons voor Nederlandse kantoren 100% – er waren dit jaar drie internationale kantoren die wij nog wel graag in ons onderzoek hadden opgenomen. Wij zijn daarover met hen in gesprek en aangezien het geen onwil was, noemen wij de namen niet. Bij onderzoeken naar de top beleggers, woningontwikkelaars, ontwikkelaars commercieel vastgoed, financiers of vastgoedadviseurs noemt PropertyNL normaliter de namen wel van partijen die niet meewerken en daarmee transparantie in de markt in de weg staan.
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9 september 2017
