Binnenstebuiten: De Colonel, Maastricht

Kantoorgebouw De Colonel in Maastricht is een modern huurkantoor in een klassiek jasje. Architect Hans Kollhoff bouwt met hedendaagse middelen voort op de Europese architectuurtraditie. Esthetische en technische kwaliteit vindt hij belangrijker dan artistieke vernieuwing. Zijn superieur gedetailleerde classicisme is allesbehalve oppervlakkig.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine, 6 oktober 2005

door Egbert Koster

Kantoorgebouw De Colonel ligt naast NS station Maastricht, pal aan de spoorlijn naar België. De opzet van het gebouw is vooral gebaseerd op stedenbouwkundige overwegingen. Het langwerpige autovrije plein aan de voorzijde van het gebouw vormt één geheel met het bestaande Stationsplein. De zeslaagse laagbouwvleugel schermt de nieuwe pleinruimte af van het spoor en is aan de pleinzijde voorzien van een monumentale arcade met winkels en horeca. De vijftienlaagse toren fungeert in stedenbouwkundig opzicht als een verbindende schakel tussen het station en het Céramiqueterrein dat bij de toren om de hoek ligt. Onder het gebouw en het plein ligt een openbare parkeergarage met 300 plaatsen (beheer Q-Park).
Oorspronkelijk stonden op het terrein een busstation en een fietsenstalling. Door het busstation naar de noordzijde van het Stationsplein te verplaatsen maakte de gemeente in de jaren negentig ruimte vrij om een aantrekkelijke verbinding tussen het station en Céramique te realiseren. De Maastrichtse ontwikkelaar 3W kocht de strook bouwgrond langs het spoor aan van NS Vastgoed. De beheerder van de fietsenstalling werd uitgekocht en kreeg een nieuw onderkomen in het bestaande stationsgebouw. Op voorspraak van Jo Coenen (verantwoordelijk voor het masterplan van Céramique) ging 3W voor het ontwerp van de nieuwbouw in zee met de Berlijnse architect Hans Kollhoff. Kollhoff ontwierp in Nederland, behalve De Colonel, onder meer woongebouw Piraeus op het KNSM-eiland, het onlangs opgeleverde woongebouw De Compagnie op de Kop van Zuid en de toekomstige nieuwbouw van de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken. Zijn bekendste gebouw in Duitsland is de bakstenen wolkenkrabber van DaimlerChrysler op de Potsdammerplatz in Berlijn.

Ouderwets solide
Aan het begin van zijn carrière oogstte Kollhoff (1946) internationale roem met expressieve, eigentijdse woongebouwen. De afgelopen tien jaar is zijn werk echter steeds classicistischer geworden. Waar voor de avantgarde-architecten alles draait om innovatie en vernieuwing, wil Kollhoff in zijn gebouwen juist historische continuïteit tot uitdrukking brengen. In een snel veranderende wereld heeft de mens zijns inziens juist behoefte aan een omgeving die stabiliteit uitdrukt. Daarom maakt hij gebouwen die niet alleen historisch gegroeide ontwerpregels respecteren, maar ook ouderwets solide ogen. Natuurstenen gevelbekleding met open voegen zul je op zijn gebouwen dan ook nooit aantreffen. Hij detailleert zijn gebouwen zodanig dat zij zorgvuldig de schijn van een massieve constructie ophouden. ‘De zogenaamde “eerlijkheid van de constructie” is een uitvinding van het modernisme’, aldus Kollhoff. Profileringen zijn voor hem geen oppervlakkige versiering, maar een beproefd middel om de bouwmassa door middel van licht- en schaduwwerking tot leven te laten komen. Vernieuwing in de architectuur is naar zijn mening alleen zinvol als zij in alle opzichten (esthetisch, technisch en functioneel) daadwerkelijk een verbetering betekent ten opzichte van beproefde ontwerp- en bouwmethoden.
Het exterieur van De Colonel illustreert op overtuigende wijze Kollhoffs opvattingen. Hoewel onmiskenbaar nieuw, doet het gebouw direct vertrouwd aan. De ogenschijnlijk massieve toepassing van hardsteen en baksteen in de gevels, de diepe neggen van de gevelopeningen, het volledig installatietechniekloze dak van geprepatineerd koper en de schitterende arcade geven het gebouw een naar hedendaagse maatstaven ongekende allure. Vooral het afwerkingsniveau van de arcade met robuuste, klassiek uitbuikende kolommen van gepolijst terrazzo-beton, sierlijke mozaïekvloer, hoog cassettenplafond en op maat gemaakte hanglampen, is een unicum in de Nederlandse (semi-)openbare ruimte. En dan moeten de definitieve kozijnen met messing deklijsten van de winkels in de arcade nog gemonteerd worden.

Zuinig interieur
In het interieur strekt het kwaliteitsniveau van het exterieur zich uit tot de tweelaagse entreehallen van de kantoren die zijn afgewerkt met marmer, terrazzo, parket, mahoniefineer en messing. Niettemin begint de maatvoering van de ruimten en profielen direct bij binnenkomst al zichtbaar zuiniger te worden. Eenmaal in de huurkantoren is er van de grandeur van het exterieur niets meer te bespeuren. De systeemwanden, verlaagde koelplafonds en projecttapijten onderscheiden zich niet van doorsnee huurkantoren op snelweglocaties. Alleen het uitzicht vanaf verdiepingshoge Franse balkonnetjes op de buitenkant van het gebouw en de omgeving houdt hier de herinnering aan de eerste indruk van het exterieur levend. De werkplekken aan de relatief sober uitgevoerde spoorzijde van de laagbouw hebben overigens geen Franse balkons maar gewone draai-/kiepramen.
Als het aan Kollhoff had gelegen, zouden de kantoren een aanmerkelijk grotere verdiepingshoogte hebben gekregen. Prijstechnisch was dit volgens 3W echter onhaalbaar. Om bij het beoogde afwerkingsniveau een realistische huurprijs (vanaf € 157/m2) te kunnen realiseren, werd in de loop van het ontwerpproces besloten om de bruto verdiepingshoogte met 60 centimeter te reduceren. Hierdoor kon de laagbouw een hele verdieping extra krijgen en de toren zelfs twee verdiepingen, waarmee het verhuurbaar oppervlak bijna 20% toenam.
De Colonel is inmiddels voor 70% verhuurd. Het kleinst verhuurbare oppervlak is een halve torenverdieping (190 m2). In de door Kollhoff persoonlijk in te richten topverdieping van de toren gaat een van de twee grootaandeelhouders van 3W zelf kantoor houden. Hoewel er nog steeds volop aan de afwerking van De Colonel wordt gewerkt, is de eerste huurder (Ernst & Young) al in mei in het gebouw getrokken.