DEN HAAG - De parlementaire enquêtecommissie corporaties, met PVV-parlementariër Roland van Vliet als voorzitter, start deze maand met de besloten voorgesprekken en de voorbereiding van de openbare verhoren. De openbare verhoren zelf vinden plaats in mei en juni. Aedes hield eind vorig jaar vier ledenbijeenkomsten over de parlementaire enquête. Het advies is dat individuele corporaties zelf stakeholders en de lokale pers opzoeken om uitleg te geven.
DEN HAAG - De parlementaire enquêtecommissie corporaties, met PVV-parlementariër Roland van Vliet als voorzitter, start deze maand met de besloten voorgesprekken en de voorbereiding van de openbare verhoren. De openbare verhoren zelf vinden plaats in mei en juni. Aedes hield eind vorig jaar vier ledenbijeenkomsten over de parlementaire enquête. Het advies is dat individuele corporaties zelf stakeholders en de lokale pers opzoeken om uitleg te geven.
Koepelvereniging Aedes heeft workshops en trainingen laten ontwikkelen, zodat bestuurders en corporatiemedewerkers goed beslagen ten ijs kunnen komen voor een openbaar verhoor of besloten gesprek met de commissie. Ze worden ook ondersteund bij de communicatie met stakeholders en de lokale pers.
De enquêtecommissie is april vorig jaar van start gegaan. Ze kreeg als opdracht van de Tweede Kamer mee om de opzet en het functioneren van het stelsel van woningcorporaties te onderzoeken. Ondertussen vinden onder minister Stef Blok al een aardverschuiving plaats. Zo stuurt de minister aan op het scheiden van commerciële en sociale activiteiten. In corporatiejargon is het de vraag of het al dan niet gaat om 'diensten van algemeen belang'. Even leek het erop dat de minister verkoop van duurdere huurwoningen wilde gaan afdwingen, maar Aedes-voorzitter Marc Calon wist in augustus dit hete hangijzer uit het vuur te halen. Hij moest zijn verzet tegen de heffing, oplopend tot € 1,7 mrd in 2017, daarvoor wel opgeven.
In december dreigde Eerste Kamer lid Adri Duijvestein het woningakkoord en daarmee ook het kabinet Rutte II te torpederen, maar ook hij slikte zijn bezwaren in na de toezegging dat er een onderzoek komt naar de effecten van de heffing.
Maar hoe dan ook staat de sector voor grote veranderingen. Door de verhuurdersheffing neemt de investeringsruimte af en leggen organisaties zich toe op verhuur, beheer en onderhoud en bouw van voornamelijk sociale huurwoningen. De tijd dat corporaties nog 40% van de Nederlandse nieuwbouwproductie voor hun rekening namen, is definitief voorbij. In 2009 leverden ze nog 30% meer woningen op dan het jaar ervoor en een kwart van de circa 30.000 door corporaties gebouwde huizen was in de koopsector. Van terugschroeven van bouwambities was nog geen sprake. Hoe anders is het nu. Aedes voorspelde vorig jaar dat de productie in 2014 zal inzakken tot 10.000 tot hooguit 13.500 woningen.
De commissie kijkt terug tot 1995, toen de corporaties werden verzelfstandigd. Het onderzoek stopt echter bij maart 2012, toen de motie van Bochhove werd aangenomen die opriep tot de parlementaire enquête. De directe aanleiding was het bijna faillissement van Vestia, die van de enquêtecommissie dan ook extra aandacht krijgt. Sindsdien zijn er bijna twee jaar verstreken en is er veel gebeurd. De vraag rijst op of parlementaire enquête woningcorporaties niet enigszins 'mosterd na de maaltijd' zal zijn.
Aedes heeft vooruitlopend op het onderzoek van de Tweede Kamer zelf ook recente geschiedenis van de sector onder de loep laten nemen. De belangrijkste conclusie van het rapport 'De balans verstoord' is dat de sector zijn morele kompas is kwijtgeraakt. En dat de verbindingen van woningcorporaties met huurders, de samenleving, overheid en markt verzwakt zijn. Volgens Aedes, die het rapport naar de enquêtecommissie stuurde, erkennen de corporaties de conclusies. De sector zal zelf met voorstellen komen om het corporatiestelsel te verbeteren en het vertrouwen in het werk van woningcorporaties te herstellen en te verbeteren. Aedes-voorzitter Marc Calon zegt op de site van Aedes: 'De meeste corporaties hielden zich gewoon bezig met het goed huisvesten van mensen. Maar als sector zijn we onze wortels een beetje kwijtgeraakt.'
Calon trok vorig jaar in juni al het boetekleed aan, nog voordat de commissie echt aan het werk gegaan. In een interview met de Volkskrant spreekt hij zijn mea culpa uit: 'Wij zijn schuldig aan een reeks ernstige incidenten van de afgelopen twintig jaar: fraudes, exorbitante salarissen, uit de hand gelopen commerciële projecten. Ook de corporaties die daar niet aan meededen, kunnen zich aantrekken dat zij zich er niet harder tegen hebben verzet.' Hij wijst echter ook op alles wat wel goed ging. Ondanks de grillige politiek en 11 bewindslieden in 10 jaar tijd waren de corporaties in staat om veel nieuwe huizen te bouwen en kwetsbare wijken te verbeteren.
Links:
