ODE maakt nieuw stuk binnenstad Amsterdam compleet

Een strijkorkestje, bubbels en aantal hoofdrolspelers in 24 jaar gebiedsontwikkeling aan de Oosterdokskade waren bijeen om de oplevering van het nieuwe hoofdkantoor van Booking.com te vieren. Gebouw ODE is het sluitstuk van de in totaal 225.000 m² nieuwe stad die op het eiland is ontwikkeld. Op de laatste vrije kavel heeft BPD 63.500 m² ontwikkeld voor de reisgigant, het belendende woondeel is goed voor 41 luxe appartementen. Daarnaast is er nog 1500 m² commerciële ruimte ingetekend voor onder meer een café en een restaurant.

Onder het complex is een parkeergarage met 1800 plaatsen voor (deel)auto’s gerealiseerd. De werknemers van Booking.com kunnen gebruikmaken van een fietsenkelder met 2500 plaatsen. Alle kantoren, winkels en woningen zijn aangesloten op het LTEO (lange termijn energie opslag)-systeem van ODE. Dit systeem voorziet het totale eiland van energie door middel van ondergrondse warmte- en koudeopslag.

Lees ook: Deka koopt kantoor Booking.com voor € 566,3 mln

Tijdmachines

Kees Rijnboutt (83), de éminence grise onder de stedenbouwkundigen in ons land, verhaalde over de lange weg die het Oosterdokseiland aflegde nadat de gemeente Amsterdam hem in 1998 benaderde voor een herontwikkelingsplan. Postbedrijf TPG had zijn grote locatie pal naast het spoor ingeruild voor een distributiecentrum in Sloterdijk, en voor Amsterdam was dat het signaal om in te zetten op een herontwikkeling van het eiland en de andere IJ-oever.

Er kwamen de nodige ontwerpvoorstellen, waarover in de loop der tijd kritische noten werden gekraakt. Ook de regelgevende kaders waarbinnen Rijnboutt moest opereren, veranderden in de loop der tijd nogal eens. Rijnboutt: ‘Gebouwen als deze zijn tijdmachines die heel lang mee moeten. In het oorspronkelijke plan zou het oude postkantoor overeind blijven. Uiteindelijk moest het toch gesloopt worden, waardoor er hier één grote, eigenlijk anderhalve, kavel overbleef.’

Kroon op het werk

In 2015 was dan eindelijk de kick-off voor de invulling hiervan. ‘Het moest een op de stad gericht, open gebouw worden, waarbij we ook te maken hadden met de integratie van een woongebouw en een enorme overstek.’ Met de oplevering hiervan is na 24 jaar de city campus compleet. Wethouder Reinier van Dantzig (Economische Zaken) roemde het nieuwe hoofdkantoor van Booking.com als de ‘kroon op het werk’ van het nieuwe stuk binnenstad. ‘Wat is dit Mokum toch een fantastische plek op de wereld.’

Naar goed Amsterdams gebruik werden bij de oplevering alle superlatieven uit de kast gehaald. Architect Ben van Berkel, die in 2015 met zijn UNStudio bij het ontwerp van gebouw de voorkeur kreeg boven het OMA van Rem Koolkaas, verhaalde hoe de omstandigheden tijdens de ontwerp- en bouwfase niet altijd even makkelijk waren. ‘Maar de coronacrisis heeft er ook voor gezorgd dat we extra nadrukkelijk zijn gaan kijken hoe we de gezondheid in dit gebouw konden versterken. Fysiek en mentaal. Er is meer daglicht en het pand heeft de beste luchtverversing die mogelijk is, vergelijkbaar met een operatiekamer. In vergelijking met andere gebouwen heeft een gebruiker van een kantoor als dit 20% minder ziekteverzuim.’

Vinex

Volgens Van Berkel wordt ODE het belangrijkste tech-gebouw van de wereld en gaat het bovendien ook nog zorgen voor een verbinding van het Oosterdokseiland met de Amsterdamse binnenstad. Het verdient volgens de architect nog een ander predicaat: ‘Het is het sluitstuk van de Vierde nota ruimtelijke ordening Extra (Vinex), waarin ook werd gesteld dat zoveel als mogelijk de rijkheid en levendigheid van stationslocaties moest worden geactiveerd.’

Onderdeel van Vinex was ook het concreet aanpakken van binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen. Oosterdokseiland toont daarbij opvallende parallellen met de Kop van Zuid in Rotterdam. Ook in de Maasstad was er sprake van een landtong, de Wilhelminapier, die in de jaren ’80 van de vorige eeuw zijn economische functie vrijwel helemaal had verloren. Ook hier waren het stedenbouwkundige grootheden (Riek Bakker en wijlen Teun Koolhaas) die begin jaren ’90 met een masterplan kwamen. De aanleg van de Erasmusbrug, naar ontwerp van Ben van Berkel, bleek een sleutelfactor voor het activeren van de Kop van Zuid en het nabijgelegen gebied. OMA mocht daar wél een icoon voor bedenken in de vorm van De Rotterdam, met 162.000 m² nog een slag groter dan ODE, maar ook als mixed use (woon/werk/horeca) opgeleverd. Nog een overeenkomst: beide complexen werden gebouwd door Züblin.

Dagelijkse toestroom

Maar terwijl in Rotterdam na bijna drie decennia gebiedsontwikkeling nog altijd drie plots op de Wilhelminapier moeten worden ingevuld, is de puzzel in Amsterdam nu volledig gelegd en geactiveerd. Al in 2007 landde de Openbare Bibliotheek Amsterdam in wat toen nog een pioniersgebied was, een jaar later gevolgd door het Conservatorium van Amsterdam. In 2011 kwam daar het viersterren DoubleTree by Hilton met 550 hotelkamers bij.

Lees ook: Axa koopt hotel Doubletree voor € 425 mln

Projectontwikkelaar BPD startte in 2003 met de bouw op het eiland. Inmiddels is er naast de voornoemde panden een divers aanbod aan kantoren, appartementen – zowel koop als (sociale) huur –, winkels en horeca gerealiseerd en hebben ook andere tech-bedrijven als TomTom, Vodafone en Adyen er hun plekje gevonden. Zij zorgen voor een dagelijkse toestroom van duizenden medewerkers van binnen en buiten Amsterdam.

Herkenning

‘Het enthousiasme voor deze locatie heeft aanstekelijk gewerkt’, vertelt Harm Janssen, directeur Nederland bij BPD. ‘Er is ook altijd oog geweest voor betaalbaarheid en uiteindelijk zijn er meer betaalbare woningen gerealiseerd op het eiland dan voorzien. Het moet echt ervaren worden als een onderdeel van de stad voor alle Amsterdammers. Dat Sea Palace – een drijvend Chinees restaurant – er nog altijd ligt, zorgt ook voor iets van herkenning’, stelt Janssen met een knipoog.

Ook Booking.com is in zijn nopjes met het nieuwe onderkomen. Arjan Dijk, senior vice president en chief marketing officer: ‘We zijn al 25 jaar actief in Nederland. Dit is ons hoofdkantoor, waar 5000 mensen komen te werken van de 10.000 die we er wereldwijd hebben. Corona was in meerdere opzichten een uitdaging voor ons. Het bracht ook ons tot de vraag wat de toekomst van werken is. Voor ons was de conclusie dat het kantoor daar toch hartstikke belangrijk bij is. Dat is echt iets waar wij in geloven en wat past in de cultuur van samenwerken die wij voorstaan. We zitten nu in het beste kantoorgebouw van Nederland, misschien wel van Europa. Een gebouw dat helemaal future proof is.’