Magere Mipim geeft toch uitzicht op vette jaren

Nederlanders worden door de Britse organisatoren van de Mipim gezien als de zuinigste mensen van de wereld. Er zijn zo’n 2000 van de 20.000 kaarten verkocht aan Nederlanders, maar het aantal zonder toegangsbewijs is ongekend groot. Juristen, makelaars, fiscalisten en zelfs bankiers schuimden de Boulevard de la Croisette af zonder entreekaart voor de beurs zelf.

Holland House

Toch doet de organisatie er van alles aan om Nederland te faciliteren. Toen het organisator Wouter Truffino in januari niet lukte om het vereiste aantal sponsors te vinden, sprong de Mipim bij met een paviljoen op de hoogste verdieping, met een fraai terras. Holland House was geboren. Een nieuwe plek voor Nederlandse gemeenten en bedrijven, naast de partijen met een eigen stand, zoals BPD en Redevco. JaJo-topman Ivo van der Mark was tevreden met zijn uitvalsplek, hoewel hij voor een interview toch de voorkeur gaf aan een terrasje.

Op dinsdag was Holland House nog een aangenaam toevluchtsoord, met bekende architecten en ontwikkelaars, die onder meer brainstormden over herontwikkeling van de Scheveningse Pier.

Op donderdag rond 11 uur, toch een populaire koffietijd, was uw verslaggever echter de enige in het Holland House. Wel kwamen er na verloop van tijd twee bijzondere dames een kijkje nemen, maar die spraken alleen Frans. Voor het opzetten van een boom over beursfonds URW – in Nederland bekend van de Mall of the Netherlands en op de Mipim verkoper van een centrum in Spanje – was dat net niet voldoende.

Sterke groeiers

De Mipim grossiert altijd in paviljoens van landen en steden die sterk in opkomst zijn. Vorig jaar was dat Istanbul, dat zich manifesteerde als een snel groeiende metropool. Dit jaar kon ik de burgemeester niet ontwaren en een week na de Mipim bleek hij in Turkije achter slot en grendel te zitten. Een voorbeeld van hoe snel de situatie kan wijzigen.

Dit jaar opnieuw veel aandacht voor de nieuwe hoofdstad die in Egypte naast Cairo wordt gebouwd, maar de hoofdrol werd opgeëist door Jeddah. De Saoediërs hebben de ambitie om Dubai in de schaduw te stellen en mobiliseren alle knowhow, met beroemde architecten, ingenieursbureaus en bouwers. Een ver van mijn bed show voor Nederlanders? Niet echt, want Nederlands bekendste institutionele belegger, Roderick Munsters, heeft een adviesrol. Jeddah zullen de meeste lezers associëren met een of andere Arabische pelgrimsplaats, maar Donald Trump en Vladimir Poetin weten beter: als zij in Jeddah zijn voor vredesonderhandelingen over Oekraïne, dan kamperen zij niet in tenten, maar in de modernste onderkomens van de wereld. Opvallend: Jeddah is ook een broedplaats voor duurzame stedelijke oplossingen.

Europa-goeroe

Mipim is niet de grootste vastgoedbeurs, maar wel de meest internationale. Dit werd belicht door de sterk in de belangstelling staande oud-president van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi. Zijn 7000 pagina’s tellende rapport over de wijze waarop Europa kan voorkomen dat het afzakt, is inzet van vele disputen. Op de vastgoedbeurs in Cannes konden zo’n 2000 toehoorders de Europa-goeroe in levenden lijve ontmoeten. In de media komt hij vaak naar voren als een koele intellectueel, wars van uiterlijk vertoon. In Cannes was dat toch wat anders: eerst de lichten uit, dan een gevolg van vijf druk gesticulerende Italiaanse mannen met rapporten onder de armen, dan een Grace Jones-achtige schoonheid en tenslotte de Romeinse goeroe himself. Cannes bleef daarmee het karakter van een filmfestival koesteren.

Daarna werd het snel wat minder filmisch. De stoïcijnse Italiaan zakte onderuit in een leunstoel op het podium en liet zich niet verleiden tot verrassende uitspraken over Trump en Musk. Het duo Trump/Musk was het gesprek van de dag aan de boulevard, maar Draghi liet zich niet van de wijs brengen: geloof in eigen Europese kracht was de boodschap. ‘Als we denken aan gezamenlijke belangen, constateer ik – logisch redenerend – dat Europa en de VS dichter bij elkaar staan dan bij Rusland of China.’

Ongelijk speelveld

Voor de onroerendgoedmarkt had Draghi weinig in petto. Hij wilde niet in een kristallen bol kijken en de interviewer die hem wilde vastpinnen op de lage rente in zijn tijd als bankpresident kreeg het deksel op zijn neus. ‘Je denkt toch niet dat de renteverlagingen in mijn tijd te maken hadden met het vastgoed? Er was, anders dan nu, hoge werkloosheid.’ Uit het betoog van Draghi bleek dat hij eerder een verhoging van de rente verwacht dan verlaging, al zei hij niet keihard hoe groot de verhoging zal zijn en wanneer we die kunnen verwachten. Die geheimzinnigheid past bij een voormalige bankpresident.

Interessant was de opmerking dat hij een ongelijk speelveld constateert in vastgoedfinanciering. Hij ziet enerzijds de Europese banken, die aan strenge Basel-III-normen moeten voldoen, en anderzijds de oprukkende (Angelsaksische) financiers. Opvallend is dat deze ongelijke concurrentie bij de Nederlandse grootbanken niet als storend wordt ervaren: de koek is groot genoeg.

Voorzichtig optimistisch

Op woensdag en donderdag organiseerde Van Zadelhoff in zijn appartement aan de Boulevard twee uitgebreide lunches om de sfeer onder Nederlandse particuliere en institutionele beleggers te proeven. Bernd Stahli, ceo van kantorenbelegger NSI, was voorzichtig optimistisch. Hij heeft zijn aandeelhouders na jaren van krimp weer een acquisitie durven voorschotelen: Sypesteyn in Utrecht. Het is een concrete voorbode dat het dal op de kantorenmarkt in zicht is. Stahli wil weer meer op de acquisitietoer.

Collega’s van Wereldhave hebben er daarentegen nog voor gekozen om niet in Nederland te acquireren. Als Wereldhave iets gaat doen, gebeurt het in België. Traditioneel zijn er ook veel particuliere vastgoedbeleggers bij de lunch. Die zijn niet makkelijk van de wijs te brengen. Zij zien ondanks (of dankzij?) de toegenomen spanningen op het wereldtoneel, geen reden om met de armen over elkaar te gaan zitten.

Van Zadelhoff gaf aan dat zijn organisatie niet mag klagen over magere jaren. Hij is vol belegd. De afdeling ontwikkeling van Martine Gründemann staat klaar voor een nieuw project na de herontwikkeling van het Slotervaart Ziekenhuis, al is er nog veel onderhanden, zoals The Harmony, de Stallen, Mookly en De Pantijn in Amsterdam en het Delftse blok in Rotterdam.

Herstart

Sommige marktpartijen hadden verwacht dat Gründemann de herontwikkeling van ABN Amro op de Zuidas zou oppakken. Victory, dat de schepping van Henry Cobb in 2021 voor € 720 mln kocht, werkte aanvankelijk samen met G&S&, waar ook Gründemann vandaan komt. Na de overname van G&S& door VolkerWessels, werd de band met Victory minder. Onlangs maakte Victory bekend dat het met een nieuwe ontwikkelaar, LMTD, in zee gaat. In de directie zit een voormalig collega van Gründemann, Mischa Moritz. Hij zal samen met bouwer Dura Vermeer het complex in fasen ontwikkelen.

Zadelhoff heeft een paar jaar terug ook weer een afdeling makelaardij opgezet. Deze staat onder leiding van Sicco Posthumus – een bekende naam in de Zadelhoff-organisatie. Zijn vader was een tijd voorzitter van DTZ. Posthumus maakte bekend na Amsterdam en Utrecht een nieuw filiaal te openen in Den Haag. Van Zadelhoff roemde Posthumus’ specialisatie op het gebied van déconfitures – in nood verkerende bedrijven. Behalve beleggen, ontwikkelen en makelen kent de organisatie van Van Zadelhoff ook nog een vierde poot: charity. ‘Vroeger was ik het goede doel, nu zijn anderen dat’, aldus Van Zadelhoff. Zijn echtgenote Jannet speelt daarbij een grote rol. ‘Als je het goed wilt doen lijkt het op werken, maar uiteindelijk is geven het mooiste wat er is’, aldus Jannet. Daarmee woei er toch een warme wind door het kille Cannes.

Onverwachte Nederlandse prijzenregen

Er was al een stille hoop dat Wonderwoods in Utrecht tijdens de slotavond van de Mipim in Cannes in de prijzen zou vallen, maar dat deze eer ook ten deel zou vallen aan het Amsterdamse project The Hive van Green Real Estate en het Belgische Ion was een verrassing. Dat vervolgens ook de campus van Booking.com in de prijzen viel, was de kers op de taart. Vorig jaar bleef de Nederlandse inbreng beperkt tot de Nederlandse ontwikkelaar Delta met een Duits distributiecentrum voor Levi Strauss. De Nederlandse prijzenregen was mede een verrassing omdat er in de jury geen Nederlanders zitting hadden en ook de inbreng van Nederland op de Mipim ondermaats was; kortom een verkiezing met een onafhankelijke statuur.

Wonderwoods van G&S&, ontworpen door MVSA, Inbo en Stefano Boeri, viel in de prijzen in de categorie Best Mixed-Use Project.

Het winnende kantoor van Booking.com op het Oosterdokseiland is ontwikkeld door BPD naar een ontwerp van UNStudio en HofmanDujardin (interieur).

Winnaar in de categorie The Best New Development was The Hive, de duurzame transformatie van het voormalige Calvijn College in Amsterdam Nieuw-West naar een ontwerp van OZ Architect. Het wordt een mixed-use ontwikkeling met in totaal 183 appartementen, een gezondheidscentrum, een buurtcentrum en een culturele broedplaats. Het woongebouw wordt ‘energiepositief’ en krijgt een ‘klimaatbos’. De monumentale school wordt getransformeerd en door het bos verbonden met de multifunctionele nieuwbouw.